افراد مبتلا به دیابت غالباً می‌شنوند که نباید غذا های شیرین بخورند، زیرا این نوع غذا ها می‌توانند باعث افزایش سطح قند خونشان شوند. آیا عسل می‌تواند یک جایگزین سالم برای قند موجود در شیرینی ها و میان وعده ها باشد؟

میزان قند خون به میزان قند موجود در جریان خون افراد اشاره دارد. قند منبع اصلی انرژی بدن است.

لوزالمعده انسولین یعنی هورمونی را ترشح می کند تا قند خون را در سطح ایمن نگه دارد. در فرد مبتلا به دیابت، بدن یا نمی‌تواند از انسولین به درستی استفاده کند یا نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند.

تأثیر عسل بر افراد مبتلا به دیابت هنوز ناشناخته است. برخی مطالعات حاکی از آن است که در اعتدال، ممکن است برای مبتلایان به دیابت نوع ۲ مفید باشد.

همچنین ببینید:

صفر تا صد پمپ انسولین برای دیابتی ها

عسل چیست؟

تولید عسل خام از شهد گل شروع می شود. بعد از اینکه زنبور ها، شهد را جمع آوری کردند، به طور طبیعی شروع به تقسیم شدن به قند های ساده‌ای می‌کند، که زنبور ها در لانه زنبوری از آن نگهداری می‌کنند.

لانه های زنبوری باعث تبخیر شهد می‌شوند و یک مایع غلیظ و شیرین ایجاد می‌کنند که همان عسل است.

عسل نیز مانند سایر انواع قند ها، منبع متراکم کربوهیدرات است. بیشتر این کربوهیدرات ها به شکل گلوکز و فروکتوز هستند که قند های ساده‌ای هستند.

عسل برخلاف شکر تصفیه شده سفید، حاوی ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها نیز هست.

عسل فرآوری شده در مقابل عسل خام:

بسیاری از عسل های موجود، امروزه فرآوری می شوند، به این معنی که سازنده، آنها را گرم و تصفیه می‌کند. که این عمل بعضی از ارزش های غذایی و فوایدی که عسل برای سلامتی دارد را از بین می‌برد.

با این حال، عسل خام این خواص را حفظ می کند. به عنوان مثال، عسل محلی خام، ممکن است به بهبود آلرژی فصلی کمک کند.

طبق بررسی سال ۲۰۱۸ که در پزشکی اکسیداتیو و ماندگاری سلولی منتشر شده است، جابجایی قند تصفیه شده با عسل ممکن است به پایین آمدن قند خون کمک کند.

محققان این موضوع را به نمره شاخص قند خون پایین (GI) عسل و توانایی آن در کاهش نشانگر های التهابی و بهبود سطح کلسترول نسبت می‌دهند.

پزشکان به احتمال زیاد توصیه نمی‌کنند که عسل را به عنوان تنها تاکتیک مدیریت دیابت استفاده کنید. این ماده جایگزین دارو ها یا شیوه های زندگی سالم نخواهد نشد.

نوزادان کوچکتر از ۱ سال نباید عسل خام بخورند. زیرا این کار می‌تواند آنها را در معرض خطر ابتلا به بوتولیسم قرار دهد، نوعی مسمومیت غذایی که می‌تواند خطر مرگ به همراه داشته باشد.

مواد مغذی:

عسل خام، تقریباً مانند شکر سفید، شیرین کننده‌ای است که حاوی کربوهیدرات و کالری است.

یک قاشق غذا خوری عسل با وزن تقریبی ۲۱ گرم، حدود ۶۴ کالری دارد، در حالی که ۲۱ گرم شکر سفید گرانول حاوی ۸۰ کالری است.

این مقدار عسل همچنین شامل:

۳.۵۹ گرم آب

۱۷.۲۵ گرم شکر

۱۱ میلی گرم پتاسیم

۱ میلی گرم کلسیم

۱ میلی گرم فسفر

۱ میلی گرم سدیم

۰.۰۵ میلی گرم روی

۰.۱ میلی گرم ویتامین C

همچنین حاوی مقداری ویتامین B است.

اما شکر تقریباً هیچ ماده مغذی دیگری ندارد.

تفاوت بزرگ دیگر بین قند سفید و عسل مربوط به هاضمه است. بدن با استفاده از آنزیم هایی که در خود عسل وجود دارند، عسل را تجزیه می‌کند، در حالی که هضم قند به آنزیم هایی از بدن نیاز دارد.

تفاوت دیگر مربوط به GI، یعنی تفاوت در شاخص گلیسمی آنهاست.

طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ منتشر شده است، عسل نمره GI ۵۸ دارد، در حالی که نمره GI شکر ۶۰ است.

پژوهش:

چندین مطالعه نشان داده اند که خوردن عسل ممکن است انسولین را افزایش داده و قند خون را کاهش دهد.

تأثیر احتمالی هیپوگلیسمی:

یک مطالعه کوچک از سال ۲۰۰۴ به بررسی تأثیر عسل و قند بر سطح گلوکز خون پرداخت.

این محقق دریافت که محلول حاوی ۷۵ گرم عسل سطح قند خون و انسولین را در افراد مبتلا و غیر مبتلا به دیابت نوع ۲، طی ۳۰ دقیقه افزایش می‌دهد. یک گروه دیگر یک محلول معادل حاوی دکستروز مصرف کردند و این محلول قند خونشان را کمی بالاتر برد.

در طی ۲ ساعت، سطح قند خون ها کاهش یافت و در گروه مصرف کننده عسل در مقایسه با گروهی که دکستروز مصرف کرده بودند پایینتر آمد و عسل پایین تر ماند.

این محقق نتیجه گرفت که عسل ممکن است سطح انسولین را افزایش دهد. و این توضیح می‌دهد که، گرچه قند خون در هر دو گروه افزایش یافته است، اما چگونه در گروه مصرف کننده عسل بیشتر پایین آمد.

همچنین ببینید:

راه پیشگیری از عوارض چشمی دیابتی ها

اندازه گیری های بهبود یافته دیابت:

یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۷ همچنین به بررسی ارتباط عسل و قند خون در مبتلایان به دیابت پرداخت.

محققان دریافتند که عسل دارای اثرات زیر است:

عسل باعث کاهش قند خون ناشتا شد (قند خونی که پزشک بعد از اینکه فرد، حداقل ۸ ساعت چیزی نخورده است، اندازه گیری می‌کند.)

این ماده باعث افزایش سطح سی-پپتید ناشتا می‌شود که به لوزالمعده کمک می‌کند انسولین را ترشح کند و در حفظ سطح قند خون در یک محدوده سالم نقش اساسی دارد.

عسل پس از مصرف میزان ۲ ساعته، سطح سی-پپتید را افزایش می‌دهد، که این میزان، میزان پپتید را بعد از غذا خوردن فرد نشان می دهد.

اثرات درمانی در آینده

در سال ۲۰۱۲، یک مطالعه بر روی ۵۰ نفر مبتلا به دیابت نوع ۱ نشان داد که، در مقایسه با ساکارز، عسل احتمالاً قند خون را بالا نمی‌برد. این تیم تحقیق، نتیجه گرفتند که ممکن است یک روز عسل بتواند نقشی در درمان سلول های بتا لوزالمعده که وظیفه تولید انسولین را دارند، داشته باشد.

در سال ۲۰۱۸، بررسی های انجام شده به این نتیجه رسیدند که عسل ممکن است برای درمان دیابت نوع ۲ مفید باشد، زیرا ممکن است اثر هیپوگلیسمی داشته باشد. به عبارت دیگر، ممکن است به کاهش قند خون کمک کند.

با این حال، محققان هشدار می‌دهند که تأیید این اثرات و تعیین دوز های مفید به مطالعات بیشتری در انسان و تحقیقات طولانی مدتی نیاز دارند.

تأثیر بر سطح قند خون در طولانی مدت:

یک مطالعه ۸ هفته‌ای که بر روی ۴۸ نفر در ایران انجام شده است، دریافته است که به نظر نمی‌رسد که مصرف عسل قند خون ناشتا را بالا ببرد. شرکت کنندگانی که عسل می‌خوردند، همچنین دچار مقداری کاهش در وزن خود شدند و سطح کلسترول در خونشان نیز کمتر شد.

محققان، هموگلوبین شرکت کنندگان را نیز مورد آزمایش قرار دادند. هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را به سلول های بدن منتقل می‌کند و وقتی گلوکز وارد سلول ها می‌شود، با هموگلوبین می‌پیوندد.

با اندازه گیری میزان هموگلوبین با گلوکز، در یک آزمایش هموگلوبین A1C، پزشک می‌تواند میزان قند خون فرد را طی چند ماه گذشته تخمین بزند.

فردی که هموگلوبین A1C بیشتری دارد، خطر ابتلایش به دیابت نیز بیشتر است و احتمالاً در مدیریت قند خون نیز دچار ضعف می‌باشد.

محققان خاطرنشان کردند که شرکت کنندگان در گروه مصرف کننده‌ عسل، افزایش هموگلوبین A1c داشتند که حاکی از افزایش سطح قند خون در طولانی مدت است. به همین دلیل، این تیم "مصرف محتاطانه" عسل را در بین مبتلایان به دیابت توصیه کرد.

خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی:

مطالعات دیگر نشان داده اند که عسل ممکن است مزایای دیگری نیز داشته باشد زیرا حاوی خاصیت ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است.

یک بررسی منتشر شده در سال ۲۰۱۷، به نقش احتمالی عسل در درمان پرداخت. این محققان خاطرنشان کردند، پزشکان ممکن است روزی از عسل برای کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده کنند، و با این کار خطر عوارض مربوط به دیابت و بیماری متابولیک را کاهش دهند و به بهبودی زخم ها نیز کمک کنند.

در سال ۲۰۱۴، محققان در یونان یافته های مشابهی را منتشر کردند و اظهار داشتند که عسل ممکن است به مبارزه با فرآیند های التهابی ناشی از دیابت، آترواسکلروز و بیماری های قلبی عروقی کمک کند، که همه اینها ویژگی های سندرم متابولیک است.

مکمل دارو های دیابت:

محققان در یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۱۴ گزارش دادند که ترکیب دارو های دیابت با عسل می‌تواند مفید باشد و برای تأیید یافته های خود خواستار بررسی های بیشتر شدند.

جایگزینی قند با عسل برای دیابت:

عسل می‌تواند یک جایگزین سالم برای قند های تصفیه شده مانند شکر سفید، توربینادو، قند نیشکر و پودر قند باشد.

با این حال، افراد باید از آن درحد اعتدال استفاده کنند. عسل همچنین می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود، به خصوص هنگامی که فرد علاوه بر مصرف آن شکل های دیگری از قند (مانند قند و شکر سفید) را نیز مصرف کند.

برخی از تولید کنندگان، عسلی تولید می‌کنند که خالص نیست و ممکن است حاوی قند یا شکر اضافه شده باشد.

توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که عسل خام می‌تواند حاوی سمی باشد که می‌تواند باعث بوتولیسم شود. در هر  صورت مصرفش برای نوزادان زیر یک سال خطرناک می‌باشد.

در حالی که عسل مواد مغذی را تأمین می‌کند، غذا های دیگری مانند میوه و سبزیجات تازه نیز، منابع بهتری از این مواد هستند و همچنین فیبر و آب بیشتری را تأمین می‌کنند و هرگونه افزایش سطح قند خون را به حداقل می‌رسانند.

چشم انداز:

عسل ممکن است در مقایسه با سایر اشکال قند، فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد. و ممکن است باعث افزایش انسولین و کاهش سطح قند خون شود.

با این حال، تأیید اینکه عسل یک جایگزین مطمئن برای مبتلایان به دیابت است، نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

بهتر است عسل را به جای قند های دیگر جایگزین کنید، نه اینکه از عسل به عنوان شیرین کننده اضافی استفاده کنید. آن را با اعتدال مصرف کنید و اگر باعث افزایش چشمگیر قند خونتان شد، از مصرف آن خودداری کنید.

افراد مبتلا به دیابت قبل از افزودن عسل بیشتر، به رژیم غذایی خود باید با پزشکشان مشورت کنند.

سوال:

آیا توصیه می‌کنید افراد مبتلا به دیابت عسل بخورند، یا باید از مصرف آن اجتناب کنند؟

پاسخ:

به همه توصیه می‌کنیم کمترین مقدار ممکن از شیرین کننده ها را مصرف کنند، چه از قند های طبیعی و چه فرآوری شده.

هر چقدر بیشتر غذای شیرین میل کنید، تمایلتان برای خوردن شیرینی بیشتر می‌شود، بنابراین به طور کلی طرفدار خوردن غذا های شیرین کمتری هستیم.

اما اگر شخصی به میزان زیاد غذا های شیرین  و غیر اصولی میل می‌کند، عسل محلی می‌تواند جایگزینی عالی برای قند های تصفیه شده باشد و فواید بالقوه‌ای دارد.

همچنین استویا و اریتریتول را به عنوان شیرین کننده های گاه به گاه توصیه می‌کنیم که به افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کنند تا میزان مصرف کربوهیدرات و قند خون را کنترل کنند.

ناتالی باتلر، RD ،LD

توجه: مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد. از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست.

منابع:

medicalnewstoday