آزمایشات مربوط به عملکرد کلیه

بررسی اجمالی آزمایشات عملکرد کلیه

شما دو کلیه در دو طرف ستون فقرات خود دارید که هر کدام تقریباً به اندازه یک مشت انسان هستند. آنها در قسمت پشت شکم و زیر قفس سینه قرار دارند.

کلیه های شما چندین نقش حیاتی در حفظ سلامتی شما دارند. یکی از مهم‌ترین کار های آنها تصفیه کردن مواد زائد از خون و دفع آنها از بدن از طریق ادرار است. کلیه ها همچنین به کنترل سطح آب و مواد معدنی ضروری در بدن نیز کمک می‌کنند. علاوه بر این، آنها در تولید موارد مهم زیر نیز دارای نقش های اساسی هستند:

ویتامین دی

سلول های قرمز خون

هورمون هایی که فشار خون را تنظیم می‌کنند

همچنین ببینید:

علائم اولیه بیماری کلیوی و میکروآلبومینوری

اگر پزشک شما فکر کند کلیه های شما به درستی کار نمی‌کنند، ممکن است شما نیاز به آزمایش بررسی چگونگی عملکرد کلیه داشته باشید. این آزمایشات، آزمایش های ساده‌ای از قبیل خون و ادرار هستند که پزشکتان با بررسی نتایج آنها می‌تواند مشکلات کلیه شما را تشخیص دهد.

در صورت ابتلا به مواردی که می‌تواند به کلیه ها آسیب برساند، مانند دیابت یا فشار خون بالا نیز هم ممکن است نیاز به آزمایش بررسی عملکرد کلیه داشته باشید. نتیجه‌ی این آزمایش ها می‌توانند به پزشکان کمک کنند تا این شرایط برای بیمار را کنترل کنند.

علائم مشکلات کلیوی

علائمی که ممکن است نشان دهنده مشکلی در کلیه شما باشد عبارتند از:

فشار خون بالا

وجود خون در ادرار

تکرر ادرار

مشکل در شروع ادرار

ادرار دردناک

تورم دست و پا به دلیل تجمع مایعات در بدن

داشتن تنها یکی از این علایم به تنهایی ممکن است به معنای وجود مسئله ای جدی نباشد. با این حال، هنگامی که چند مورد از این موارد به طور همزمان رخ دهد، می‌تواند نشان دهنده‌ی این باشد که کلیه های شما به درستی کار نمی‌کنند. آزمایش بررسی عملکرد کلیه می‌تواند به تعیین دلیل این موضوع کمک کند.

انواع آزمایشات عملکرد کلیه

برای آزمایش عملکرد کلیه شما، پزشک مجموعه‌ای از آزمایشات را تعیین می‌کند که می‌تواند میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) شما را تخمین بزند. میزان این فیلتراسیون گلومری در بدن  شما به پزشک تان می‌گوید که کلیه های شما با چه سرعتی مواد زائد را از بدنتان دفع می‌کنند.

آزمایش ادرار

آنالیز ادرار برای وجود پروتئین و خون در ادرار. دلایل زیادی برای وجود پروتئین در ادرار وجود دارد که همه آنها منوط به وجود بیماری نیستند. عفونت باعث افزایش پروتئین در ادرار می‌شود، اما همچنین یک تمرین سنگین بدنی نیز می‌تواند باعث این افزایش شود. پزشک شما ممکن است بخواهد این آزمایش را بعد از چند هفته تکرار کند تا ببیند آیا نتایج مشابه هستند یا خیر.

همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد به جمع آوری نمونه‌ی ادررا خود در طول ۲۴ ساعت بپردازید. نتیجه‌ی این آزمایش می‌تواند به پزشکتان کمک کند تا ببینند یک ماده زائد به نام کراتینین با چه سرعتی از بدن شما دفع می‌شود. کراتینین محصول تجزیه مواد در بافت عضلانی است.

آزمایش کراتینین سرم

این آزمایش خون بررسی می‌کند که آیا کراتینین در خون شما تجمع می‌یابد یا خیر. کلیه ها معمولاً کراتینین را به طور کامل از خون فیلتر می‌کنند. بنابراین سطح بالای کراتینین در خون نشان دهنده یک مشکل کلیوی است.

طبق گزارش بنیاد ملی کلیه (NKF)، سطح کراتینین بالاتر از ۱.۲ میلی گرم در دسی لیتر برای زنان و ۱.۴ میلی گرم در دسی لیتر برای آقایان، نشانه وجود مشکلی در کلیه است.

نیتروژن اوره خون (BUN)

آزمایش نیتروژن اوره خون نیز (BUN) همچنین میزان مواد زائد موجود در خون را بررسی می‌کند. آزمایش های  نیتروژن اوره (BUN) میزان نیتروژن را در خون اندازه گیری می‌کنند. نیتروژن اوره محصول تجزیه پروتئین است.

با این حال، بالا بودن میزان نیتروژن اوره همیشه منوط بر وجود آسیب و مشکلی در کلیه نیست. دارو های رایج، از جمله دوز  های زیادی از آسپرین و برخی از انواع آنتی بیوتیک ها، نیز می‌توانند میزان نیتروژن اوره را در خون شما افزایش دهند. مهم است که در مورد دارو ها یا مکمل هایی که به طور منظم مصرف می‌کنید به پزشک خود بگویید. ممکن است لازم باشد دارو های خاص را برای چند روز قبل از آزمایش قطع کنید.

سطح نرمال نیتروژن اوره در خون، بین ۷ تا ۲۰ میلی گرم در دسی لیتر است. مقدار بالاترای این محدوده می‌تواند وجود چندین مشکل مختلف در سلامتی فرد را نشان دهد.

تخمین میزان فیلتراسیون گلومرولی

این آزمایش میزان فیلتر شدن مواد زائد را در کلیه های شما تخمین می‌زند. این آزمایش با بررسی فاکتور هایی انجام می‌شود مانند:

نتایج آزمایش، به ویژه سطح کراتینین

سن

جنسیت

نژاد

قد

وزن

هر نتیجه‌ای کمتر از ۶۰ میلی لیتر در دقیقه بر ۱.۷۳ متر مربع ممکن است نشانه‌ای هشدار دهنده از وجود بیماری کلیه باشد.

همچنین ببینید:

ویژگی هایی که فرد اهدا کننده کلیه باید داشته باشد

نحوه انجام آزمایشات

آزمایشات بررسی عملکرد کلیه معمولاً به یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته و آزمایش خون نیاز دارد.

نمونه ادرار ۲۴ ساعته

نمونه ادرار ۲۴ساعته، تست کلیرانس کراتینین است. نتایج حاصل از این آزمایش به دکتر شما نشان می‌دهد که بدن شما در طول یک روز چه مقدار کراتینین دفع می‌کند و عملکرد آن در دفع این ماده چگونه است.

روزی که آزمایش را شروع می‌کنید، مانند سایر روز های عادی که از خواب بیدار می‌شوید، در توالت ادرار کنید.

برای بقیه روز و شب، در ظرف مخصوصی که توسط آزمایشگاه در اختیار شما قرار داده شده است ادرار کنید. در هنگام جمع آوری ظرف را دربسته و در یخچال نگه دارید.  ظرف را کاملاً برچسب گذاری کنید و به سایر اعضای خانواده بگویید که چرا در یخچال است.

صبح روز دوم، پس از برخاستن از خواب در ظرف ادرار کنید. تا این روند جمع آوری ۲۴ساعته را کامل کنید.

دستورالعمل های پزشک خود را در مورد محل نمونه برداری دنبال کنید. شاید لازم باشد آن را به مطب پزشک یا آزمایشگاه برگردانید.

نمونه های خون

آزمایش نیتروژن اوره و سرم کراتینین به نمونه خون گرفته شده در آزمایشگاه یا مطب پزشک نیاز دارد.

تکنسینی که نمونه خون را می‌گیرد ابتدا یک باند الاستیک را به دور بازوی شما می‌بندد. این کار باعث برجسته شدن رگ ها می‌شود. سپس تکنسین ناحیه بالای رگ را تمیز می‌کند. بعد یک سوزن توخالی را در داخل رگ شما فرو می‌کند. خون شما به یک لوله آزمایش متصل به انتهای سوزن جریان می‌یابد و پس از اتمام نمونه برداری برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

ممکن است طی چند روز آینده در اطراف محل دریافت خون کبودی ایجاد شود. با این حال، نباید دردی شدید یا طولانی مدتی داشته باشید.

درمان بیمار های اولیه کلیه

اگر آزمایشات نشان دهنده ابتلا به بیماری کلیوی باشند، پزشک شما در معالجه شرایط زمینه‌ای تمرکز خواهد کرد. اگر آزمایشات نشان دهنده فشار خون باشد، پزشک دارو هایی برای کنترل فشار خون تجویز می‌کند. آنها همچنین شیوه زندگی و اصلاحات غذایی را نیز به شما پیشنهاد می‌دهند.

اگر به دیابت مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما بخواهد، شما را به یک متخصص غدد ارجاع دهد. پزشک متخصص غدد در شناخت و بررسی و ارائه‌ کنترل و یا درمان بیماری های متابولیک تخصص دارد و می‌تواند به شما اطمینان دهد که بهترین راه کنترل قند خون را در اختیار دارید.

اگر دلایل دیگری برای نتیجه‌ی غیر طبیعی آزمایش عملکرد کلیه تان وجود داشته باشد، مانند سنگ کلیه و استفاده بیش از حد از مسکن، پزشک اقدامات مناسبی را برای مدیریت این اختلالات انجام خواهد داد.

نتایج غیر طبیعی آزمایش به این معنی است که شما احتمالاً در ماه های آینده به آزمایشات منظم برای بررسی عملکرد کلیه تان نیاز خواهید داشت. این آزمایشات به پزشک‌تان کمک می‌کند تا شرایط شما را تحت نظر داشته باشد.

آزمایشات خاص کلیه شامل این موارد است:

میزان فیلتراسیون گلومرولی یا همان(GFR) یکی از رایج ترین آزمایش های خون برای بررسی بیماری مزمن کلیه است. این آزمایش نشان می‌دهد که کلیه های شما به خوبی مواد زاید را فیلتر می‌کنند یا خیر.

آزمایش خون و ادرار کراتینین: این آزمایش سطح کراتینین که ماده زائدی است که کلیه های شما آن را از خون شما خارج می‌کنند و از طریق ادرار دفع می‌کنند، بررسی می‌کند.

آزمایش ادرار آلبومین: این آزمایش به بررسی میزان آلبومین، که پروتئینی است که در صورت آسیب کلیه ها می‌تواند به ادرار منتقل شود، می‌پردازد.

آزمایشات تصویربرداری، مانند سونوگرافی: این آزمایشات تصاویری از کلیه های شما را ارائه می‌دهند. این تصاویر به ارائه دهنده خدمات بهداشتی شما کمک می‌کند تا اندازه و شکل کلیه ها را ببیند و در صورت وجود موارد غیر معمول آنها را بررسی کند.

بیوپسی کلیه: بیوپسی کلیه روشی است که شامل برداشتن تکه کوچکی از بافت کلیه برای معاینه با میکروسکوپ می‌شود. با بررسی این تکه‌ی کوچک از بافت کلیه پزشک می‌تواند علت بیماری کلیه و میزان آسیب کلیه های شما را بررسی کند.

توجه: مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد. از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست.

منابع:

medlineplus

healthline