آندومتریوز: علائم، تشخیص و درمان
آندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی مانند بافت پوشش داخلی رحم در خارج از حفره رحم تشکیل شود و رشد کند. در این مقاله علل، عوارض و درمان آن را بیاموزید.
آندومتریوز اختلالی است که در آن بافتی شبیه به بافتی که پوشش داخلی رحم شما را تشکیل می دهد در خارج از حفره رحم رشد می کند. پوشش داخلی رحم شما آندومتر نامیده می شود.
آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافت آندومتر روی تخمدان، روده و بافت های لگن رشد می کند. گسترش بافت آندومتر به خارج از لگن غیرمعمول است، اما غیرممکن نیست.
بافت آندومتر که خارج از رحم رشد می کند به عنوان کاشت آندومتر شناخته می شود.
تغییرات هورمونی چرخه قاعدگی بر روی رشد نابجای آندومتر تأثیر می گذارد و باعث می شود که این ناحیه ملتهب و دردناک شود.
این بدان معنی است که بافت رشد کرده، ضخیم و تجزیه می شود.
با گذشت زمان، بافتی که تجزیه شده است جایی برای رفتن ندارد و در لگن گیر می کند.
این بافت محبوس در لگن می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- تحریک
- تشکیل اسکار
- چسبندگی، که در آن بافت اندام های لگن را به هم متصل می کند
- درد شدید در دوران قاعدگی
- مشکلات باروری
همچنین ببینید:
درد لگن در زنان(علت و روش های درمان آن)
علائم آندومتریوز
علائم آندومتریوز متفاوت است. برخی از زنان علائم خفیف را تجربه می کنند، اما برخی دیگر ممکن است علائم متوسط تا شدید داشته باشند.
شدت درد، درجه یا مرحله بیماری را نشان نمی دهد. ممکن است نوع خفیفی از این بیماری داشته باشید، اما درد شدیدی را تجربه کنید.
همچنین ممکن است فرم شدید داشته باشد و ناراحتی بسیار کمی داشته باشد. درد لگن شایع ترین علامت آندومتریوز است که ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- دوره های دردناک قاعدگی
- درد در قسمت پایین شکم قبل و در حین قاعدگی
- گرفتگی عضلات یک یا دو هفته در نزدیکی قاعدگی
- خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی بین قاعدگی
- ناباروری
- درد بعد از رابطه جنسی
- ناراحتی ناشی از حرکات روده
- کمردرد که ممکن است در هر زمانی از چرخه قاعدگی رخ دهد
ممکن است علائمی نداشته باشید اما مهم است که به طور منظم معاینات زنان را انجام دهید، که به متخصص زنان شما اجازه می دهد تا هرگونه تغییر را تحت نظر داشته باشد.
درمان آندومتریوز
قابل درک است که شما خواهان تسکین سریع درد و سایر علائم اندومتریوز هستید.
اگر این وضعیت درمان نشود می تواند زندگی شما را مختل سازد.
آندومتریوز هیچ درمانی ندارد، اما علائم آن قابل مدیریت است.
پزشک ممکن است ابتدا درمان های محافظه کارانه را امتحان کند.
سپس در صورت عدم بهبود وضعیت، ممکن است جراحی را توصیه کنند.
واکنش هر فردی به این گزینه های درمانی متفاوت است.
پزشک به شما کمک می کند تا بهترین گزینه را پیدا کنید.
دریافت تشخیص و گزینه های درمانی در اوایل بیماری ممکن است ناامید کننده باشد.
به دلیل مشکلات باروری، درد و ترس از عدم تسکین، کنترل این بیماری از نظر روانی دشوار است.
گزینه های درمانی عبارتند از:
1- داروهای ضد درد
می توانید داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن را امتحان کنید، اما در همه موارد موثر نیستند.
2- هورمون درمانی
مصرف هورمون های مکمل گاهی اوقات می تواند درد را تسکین دهد و پیشرفت اندومتریوز را متوقف کند.
هورمون درمانی به بدن کمک می کند تا تغییرات ماهانه هورمونی را که باعث رشد بافتی در هنگام ابتلا به اندومتریوز می شود را تنظیم کند.
3- پیشگیری از بارداری به روش هورمونی
پیشگیری از بارداری به روش هورمونی با جلوگیری از رشد ماهانه و تجمع بافت آندومتر، باروری را کاهش می دهد.
قرص های ضد بارداری و حلقه های واژن می توانند درد را در اندومتریوزهایی که خیلی شدید نیستند، کاهش دهند یا حتی از بین ببرند.
تزریق مدروکسی پروژسترون نیز در توقف قاعدگی موثر است. رشد کاشت آندومتر را متوقف، درد و سایر علائم را تسکین می دهد.
با این حال ممکن است اولین انتخاب شما نباشد، زیرا خطر کاهش تولید استخوان، افزایش وزن و افزایش بروز افسردگی در برخی موارد وجود دارد.
4- آگونیست ها و آنتاگونیست های آزاد کننده هورمون گنادوتروپین(GnRH)
خانم ها آگونیست ها و آنتاگونیست های آزاد کننده هورمون گنادوتروپین (GnRH) را برای جلوگیری از تولید استروژن که تخمدان ها را تحریک می کند، مصرف می کنند.
استروژن هورمونی است که مسئول ایجاد خصوصیات جنسی زنانه است.
جلوگیری از تولید استروژن مانع قاعدگی شده و یائسگی مصنوعی ایجاد می کند.
درمان GnRH عوارض جانبی مانند خشکی واژن و گرگرفتگی دارد.
مصرف همزمان دوزهای کوچک استروژن و پروژسترون می تواند به محدود کردن یا پیشگیری از این علائم کمک کند.
تشخیص و شروع گزینه های درمانی در اوایل بیماری می تواند چالش برانگیز باشد
مهم است که به سلامت روان خود به عنوان بخشی از رفاه کلی خود توجه کنید.
5- دانازول
دانازول یکی دیگر از داروهایی است که برای جلوگیری از قاعدگی و کاهش علائم استفاده می شود.
در حین مصرف دانازول، بیماری ممکن است به پیشرفت خود ادامه دهد.
دانازول می تواند عوارض جانبی از جمله آکنه و هیرسوتیسم داشته باشد.
هیرسوتیسم رشد غیر طبیعی مو در صورت و بدن است.
6- جراحی محافظه کارانه
جراحی محافظه کارانه برای زنانی است که می خواهند باردار شوند یا درد شدیدی را تجربه می کنند و هورمون درمانی برای آنها موثر نیست.
هدف از جراحی محافظه کارانه برداشتن یا از بین بردن آندومتر بدون آسیب رساندن به اندام های تناسلی است.
لاپاراسکوپی یک جراحی با تهاجم کم است که برای مشاهده و تشخیص آندومتریوز استفاده می شود.
همچنین برای برداشتن بافت آندومتر کاربرد دارد.
جراح برای توقف رشد و یا سوزاندن یا بخار کردن آنها؛ شکاف هایی در شکم ایجاد می کنند.
7- جراحی آخرین راه حل (هیسترکتومی)
اگر وضعیت شما با درمان های دیگر بهبود نیابد، پزشک ممکن است برداشتن کامل رحم را توصیه کند. این موضوع به ندرت رخ می دهد.
در طول هیسترکتومی یا برداشتن کامل رحم، جراح رحم و دهانه رحم را برمی دارد.
آنها همچنین تخمدان ها را خارج می کنند زیرا این اندام ها استروژن می سازند و استروژن باعث رشد بافت آندومتر می شود.
هیسترکتومی معمولاً به عنوان درمان آندومتریوز در نظر گرفته نمی شود. بعد از هیسترکتومی نمی توانید باردار شوید.
همچنین ببینید:
آندومتریوز با تغذیه قابل درمانه؟
چه چیزی باعث آندومتریوز می شود؟
در طول یک چرخه قاعدگی منظم، پوشش داخلی رحم می ریزد. خون قاعدگی از طریق دهانه کوچک رحم و سپس واژن خارج می شود.
علت دقیق آندومتریوز مشخص نیست، و چندین نظریه مختلف در مورد علت آن وجود دارد، اگرچه هیچ نظریه ای از نظر علمی ثابت نشده است.
یکی از قدیمی ترین تئوری ها این است که آندومتریوز به دلیل فرآیندی به نام جریان برگشتی خون قاعدگی رخ می دهد.
این زمانی اتفاق می‌افتد که خون قاعدگی به جای خروج از واژن از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگنی برمی‌گردد.
نظریه دیگر این است که هورمون‌ها سلول‌های خارج از رحم را به سلول‌هایی شبیه به سلول‌های پوشاننده داخل رحم تبدیل می‌کنند که به سلول‌های آندومتر معروف هستند.
برخی دیگر بر این باورند که اگر نواحی کوچکی از شکم به بافت آندومتر تبدیل شوند، ممکن است این وضعیت رخ دهد.
این ممکن است به این دلیل اتفاق بیفتد که سلول‌های شکم از سلول‌های جنینی رشد می‌کنند که می‌توانند شکل خود را تغییر دهند و مانند سلول‌های آندومتر عمل کنند. علت این اتفاق مشخص نیست.
سلول‌های آندومتر نابجا ممکن است روی دیواره‌های لگن و سطوح اندام‌های لگنی شما مانند مثانه، تخمدان‌ها و راست روده باشند.
آنها در طول چرخه قاعدگی در پاسخ به هورمون های چرخه به رشد، ضخیم شدن و خونریزی ادامه می دهند.
همچنین ممکن است خون قاعدگی از طریق یک اسکار جراحی، مانند پس از زایمان سزارین به حفره لگن نشت کند.
نظریه دیگر این است که سلول های آندومتر از طریق سیستم لنفاوی به خارج از رحم منتقل می شوند.
نظریه دیگر ادعا می کند که ممکن است به دلیل نقص سیستم ایمنی بدن باشد که سلول های آندومتر رحم را تخریب نمی کند.
برخی معتقدند آندومتریوز ممکن است در دوره جنینی با بافت سلولی نابجا که شروع به پاسخ به هورمون های بلوغ می کند؛ آغاز شود. این اغلب نظریه مولری نامیده می شود.
ایجاد آندومتریوز همچنین ممکن است با ژنتیک یا حتی سموم محیطی مرتبط باشد.
مراحل آندومتریوز
آندومتریوز دارای چهار مرحله است. شامل:
- مینیمال
- خفیف
- متوسط
- شدید
عوامل مختلفی مرحله اختلال را تعیین می کنند.
این عوامل می تواند شامل محل، تعداد، اندازه و عمق کاشت آندومتر باشد.
مرحله 1: مینیمال
در حداقل آندومتریوز، ضایعات یا زخم های کوچک و کاشت آندومتر کم عمق در تخمدان وجود دارد.
همچنین ممکن است در داخل یا اطراف حفره لگن التهاب وجود داشته باشد.
مرحله 2: خفیف
آندومتریوز خفیف شامل ضایعات سبک و کاشت های کم عمق در تخمدان و پوشش لگن است.
مرحله 3: متوسط
آندومتریوز متوسط شامل کاشت های عمیق در تخمدان و پوشش لگن می شود.
همچنین ممکن است ضایعات بیشتری وجود داشته باشد.
مرحله 4: شدید
شدیدترین مرحله آندومتریوز شامل کاشت های عمیق در پوشش لگن و تخمدان ها است.
همچنین ممکن است ضایعاتی در لوله های فالوپ و روده وجود داشته باشد.
تشخیص آندومتریوز
علائم آندومتریوز می تواند شبیه علائم بیماری های دیگر مانند کیست تخمدان و بیماری التهابی لگن باشد.
درمان درد نیاز به تشخیص دقیق دارد. پزشک یک یا چند مورد از آزمایش های زیر را انجام خواهد داد:
1- سوابق پزشکی
پزشک علائم و سابقه شخصی یا خانوادگی آندومتریوز را یادداشت می کند.
ارزیابی سلامت عمومی نیز ممکن است برای تعیین اینکه آیا علائم دیگری از یک اختلال طولانی مدت وجود دارد یا خیر، انجام شود.
2- معاینه بدنی
در طول معاینه لگن، پزشک به صورت با لمس شکم؛ وجود کیست یا زخم در پشت رحم را بررسی می کند.
3- سونوگرافی
پزشک ممکن است از سونوگرافی ترانس واژینال یا سونوگرافی شکمی استفاده کند.
در سونوگرافی ترانس واژینال، یک مبدل در واژن قرار می گیرد.
هر دو نوع سونوگرافی تصاویری از اندام های تناسلی ارائه می دهند.
آنها می توانند به پزشک کمک کنند تا کیست های مرتبط با آندومتریوز را شناسایی کند، اما در رد بیماری موثر نیستند.
4- لاپاراسکوپی
تنها روش قطعی برای شناسایی آندومتریوز، مشاهده مستقیم آن است.
این کار با یک روش جراحی جزئی به نام لاپاراسکوپی انجام می شود.
پس از تشخیص، بافت را می توان با همان روش خارج کرد.
عوارض آندومتریوز
مشکلات باروری یکی از عوارض جدی آندومتریوز است. زنانی که اشکال خفیف‌تری دارند، ممکن است بتوانند باردار شوند.
حدود 30 تا 40 درصد از زنان مبتلا به آندومتریوز برای باردار شدن مشکل دارند. همچنین داروها باروری را بهبود نمی بخشند.
برخی از زنان پس از برداشتن بافت آندومتر با جراحی توانسته اند باردار شوند.
اگر این در مورد شما جواب نداد، می توانید روش های باروری یا لقاح آزمایشگاهی را در نظر بگیرید تا به شما در بهبود شانس داشتن فرزند کمک کند.
اگر مبتلا به آندومتریوز هستید و می خواهید بچه دار شوید، علائم شما ممکن است با گذشت زمان بدتر شود، که می تواند باردار شدن را به تنهایی دشوار کند.
شما باید قبل و در طول بارداری توسط پزشک خود ارزیابی شوید. برای درک گزینه های خود با پزشک صحبت کنید.
حتی اگر نگرانی باروری وجود نداشته باشد، کنترل درد مزمن می تواند دشوار باشد.
افسردگی، اضطراب و سایر مسائل روانی غیر معمول نیستند. با پزشک خود در مورد راه های مقابله با این عوارض جانبی صحبت کنید.
عوامل خطرآندومتریوز
حدود 2 تا 10 درصد از زنان باردار در ایالات متحده در سنین بین 25 تا 40 سال به آندومتریوز مبتلا هستند.
معمولاً سال ها پس از شروع چرخه قاعدگی ایجاد می شود.
این وضعیت می‌تواند دردناک باشد، اما درک عوامل خطر می‌تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که آیا مستعد ابتلا به این بیماری هستید و چه زمانی باید با پزشک خود صحبت کنید.
1- سن
زنان در هر سنی در معرض خطر ابتلا به آندومتریوز هستند.
معمولاً زنان 25 تا 40 ساله را تحت تأثیر قرار می دهد، اما علائم می تواند در دوران بلوغ شروع شود.
2- سابقه خانوادگی
اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به آندومتریوز است، با پزشک خود صحبت کنید.
ممکن است خطر ابتلا به این بیماری بیشتر باشد.
3- سابقه بارداری
بارداری ممکن است به طور موقت علائم آندومتریوز را کاهش دهد.
زنانی که بچه دار نشده اند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این اختلال هستند.
با این حال آندومتریوز هنوز هم در زنانی که بچه دار شده اند ممکن است رخ دهد.
هورمون ها بر رشد و پیشرفت بیماری تأثیر می گذارند.
4- سابقه قاعدگی
اگر مشکلی در زمینه قاعدگی دارید با پزشک خود صحبت کنید.
این مسائل می‌تواند شامل قاعدگی های کوتاه، خونریزی سنگین و طولانی یا قاعدگی‌هایی باشد که از سنین پایین شروع می‌شود.
این عوامل ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.
نتیجه کلی
آندومتریوز یک بیماری مزمن بدون درمان است؛ که علت آن همچنان ناشناخته است.
اما این بدان معنا نیست که این شرایط باید بر زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد.
درمان های موثری برای کنترل درد و مشکلات باروری مانند داروها، هورمون درمانی و جراحی در دسترس هستند.
علائم آندومتریوز معمولاً پس از یائسگی بهبود می یابد.
توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .
منابع:
دیدگاه تان را بنویسید