هپاتومگالی اصطلاح پزشکی برای بزرگ شدن کبد است. هپاتومگالی نشانه ای از بیماری است که گاهی اوقات، هپاتومگالی ممکن است با سایر علائم بیماری همراه باشد.

کبد یکی از مهم ترین اندام های بدن است. سموم را از خون دفع می کند، به هضم غذا کمک می کند و به تنظیم هورمون ها و کلسترول کمک می کند. در مجموع، کبد بیش از 500 عملکرد حیاتی را انجام می دهد.

علائم

هپاتومگالی اصطلاح پزشکی برای بزرگ شدن کبد است. این نشانه نوعی بیماری زمینه ای است، نه یک بیماری به خودی خود.

هنگامی که کبد به طور قابل توجهی بزرگ می شود، ممکن است فرد احساس ناراحتی در قسمت راست بدن خود کند.

فرد ممکن است برخی از علائم و مشکلات کبد را نیز تجربه کند؛ که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

خارش

تهوع

خستگی

ادرار تیره

تغییر در عادات روده

کاهش وزن غیر قابل توضیح

زردی پوست و چشم ها

بزرگ شدن شکم

همچنین ببینید:

شایع ترین علائم سرطان کلیه!

علل زیادی برای هپاتومگالی وجود دارد. برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:

هپاتیت: هپاتیت اصطلاح پزشکی برای التهاب کبد است. معمولاً در نتیجه یک عفونت ویروسی یا آسیب کبدی ناشی از الکل رخ می دهد.  این وضعیت می تواند کوتاه مدت (حاد) یا طولانی مدت (مزمن) باشد.

کبد چرب الکی: (ALD)  مصرف بیش از حد الکل می تواند منجر به تجمع سلول های چربی در کبد شود. پزشکان از آن به عنوان استئاتوز یاد می کنند. استئاتوز می تواند در توانایی کبد برای انجام عملکردهای حیاتی خود اختلال ایجاد کند. در موارد شدید،ALD  ممکن است منجر به زخم شدید کبد (اسکار) یا سیروز کبدی شود.

کبد چرب غیر الکلی: (NAFLD)  این بیماری همچنین با استئاتوز و اختلال عملکرد کبد همراه است. برخلاف ALD ، نتیجه مصرف بیش از حد الکل نیست. معمولاً به دلیل شرایطی مانند دیابت یا رژیم های غذایی سرشار از چربی و کلسترول است.

سرطان کبد: سرطان هایی که از کبد منشا می گیرند به عنوان سرطان های اولیه کبد شناخته می شوند، در حالی که سرطان هایی که از سایر قسمت های بدن به کبد سرایت می کنند، سرطان های ثانویه کبد نامیده می شوند. هر سال حدود 30000 نفر در ایالات متحده به سرطان اولیه کبد دچار می شوند.

نارسایی قلبی: نارسایی قلبی می تواند باعث مشکلات گردش خون شود که فشار روی رگ ورودی را افزایش می دهد. با گذشت زمان، می تواند منجر به بزرگ شدن کبد شود.

استئاتوز کبد

استئاتوز کبد اصطلاح پزشکی برای تجمع چربی در کبد است.

کبد معمولا چربی ذخیره نمی کند. با این حال، عوامل زیر می تواند باعث این کار شود:

چاقی

افزایش سطح چربی در خون یا هیپرلیپیدمی

مقاومت به انسولین

دیابت نوع 2

اختلال مصرف الکل

هپاتیت C

چهار درجه مختلف استئاتوز کبدی وجود دارد. این درجه ها به درصد سلول های چربی که وزن کلی کبد را تشکیل می دهند بستگی دارد.

درجه 0 (سالم): سلول های چربی 0 تا 5 درصد از وزن کلی کبد را تشکیل می دهند.

درجه 1 (خفیف): سلول های چربی 5 تا 33 درصد از وزن کلی کبد را تشکیل می دهند.

درجه 2 (متوسط): سلول های چربی 34 تا 66 درصد از وزن کلی کبد را تشکیل می دهند.

درجه 3 (شدید): سلول های چربی بیش از 66 درصد از وزن کلی کبد را تشکیل می دهند.

تشخیص

برای تشخیص هپاتومگالی، پزشک ممکن است:

جهت اندازه کبد و اینکه آیا به لمس حساس است یا نه، شکم را لمس یا ضربه بزند.

برای بررسی عفونت ها و بررسی سطح آنزیم های مختلف کبدی، آزمایش خون را تجویز کند.

تست های تصویربرداری مانند سی تی اسکن، سونوگرافی یا ام آر آی را تجویز نمایند.

برداشتن نمونه بافت کبد برای تجزیه و تحلیل بیشتر

درمان:

درمان برای بزرگی کبد شامل درمان علت زمینه ای است. بخش های زیر برخی از علل احتمالی و گزینه های درمانی مرتبط با آنها را با جزئیات بیشتر تشریح می کند.

هپاتیت

درمان هپاتیت به نوع هپاتیت فرد بستگی دارد. انواع مختلف و درمان های مرتبط با آنها عبارتند از:

هپاتیت A: هیچ درمان خاصی برای هپاتیت A وجود ندارد. بیشتر افراد طی چند هفته یا چند ماه به طور کامل بهبود می یابند.

هپاتیتB:  درمان خاصی برای هپاتیت B حاد وجود ندارد. درمان هپاتیت  B مزمن شامل داروهای ضد ویروسی برای کاهش آسیب کبدی و افزایش طول عمر است.

هپاتیتC:  عفونت های مزمن هپاتیت C نیاز به درمان با داروهایی به نام ضد ویروسی با عملکرد مستقیم دارند. درمان معمولاً 12 تا 24 هفته طول می‌کشد که بستگی به میزان آسیب کبدی دارد.

هپاتیتD:  افراد مبتلا به هپاتیت D نیاز به درمان با اینترفرون آلفا دارند. این دارو به کند کردن پیشرفت بیماری کمک می کند. کسانی که در مرحله پایانی بیماری کبدی هستند ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشند

همچنین ببینید:

بیماری های کلیوی (علائم و درمان)

 کبد چرب الکی ALD

درمان ALD شامل درمان اختلال مصرف الکل است. این ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

انجام مرحله سم زدایی طبی تحت نظر پزشک

سعی در درمان های رفتاری، مانند درمان روان شناختی یا درمان تقویت انگیزه

خانواده درمانی

گروه درمانی

درمان هر گونه بیماری روانی همزمان

 کبد چرب غیر الکی NAFLD

درمان NAFLD تا حدی به علت اصلی آن بستگی دارد. برخی از گزینه های احتمالی درمان عبارتند از:

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی، از جمله کاهش مصرف کلسترول و چربی

کنترل سطح قند خون

مدیریت بیماری های زمینه ای، مانند افزایش سطح انسولین و دیابت نوع 2

سرطان

درمان سرطان کبد تا حدودی بستگی به اولیه یا ثانویه بودن سرطان دارد.  عوامل دیگری که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از اندازه و مرحله سرطان.

برخی از گزینه های درمان عبارتند از:

شیمی درمانی

پرتو درمانی

ایمونوتراپی

جراحی برداشتن تومور

پیوند کبد

نارسایی قلبی

اگرچه در حال حاضر هیچ درمانی برای نارسایی قلبی وجود ندارد، اما درمان هایی وجود دارد که می تواند به کنترل این بیماری و پیشگیری از عوارض بیشتر کمک کند.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

ایجاد تغییرات در سبک زندگی مانند:

ترک سیگار

اجتناب از مصرف الکل

اجتناب یا محدود کردن کافئین

کنترل استرس

کاهش وزن در صورت لزوم

داشتن تحرک

داشتن رژیم غذایی سالم

مصرف داروها مانند:

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین

مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین 2

مسدود کننده های بتا

دیورتیک ها

تحت عمل جراحی برای انسداد عروق

هپاتومگالی در بارداری

برخی از زنان در دوران بارداری هپاتومگالی را تجربه می کنند. برخی از علل هپاتومگالی در دوران بارداری می تواند به شدت بر سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارد.

در نوزادان، عفونت هپاتیت B می تواند شدید یا حتی کشنده باشد. حدود 90 درصد از زنان مبتلا به هپاتیت B حاد عفونت را به جنین منتقل می کنند. احتمال انتقال برای هپاتیت B مزمن کمتر است و 10 تا 20 درصد زنان عفونت را به جنین منتقل می کنند.

زنان باردار مبتلا به کبد چرب الکلی یا کبد چرب غیر الکلی در معرض افزایش خطر ابتلا به هپاتومگالی و سایر عوارض هستند.

در کودکان چگونه است؟

کودکان ممکن است در نتیجه NAFLD یا استئاتوهپاتیت غیر الکلی  (NASH) دچار هپاتومگالی شوند.

کودکانی که این عارضه را دارند معمولاً علائم ظاهری ندارند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، معمولاً شامل خستگی و درد در سمت راست فوقانی شکم می شوند.

محققان هنوز نمی دانند چه چیزی باعث NAFLD در کودکان می شود.  با این حال، به نظر می رسد که در کودکان با شرایط زیر شایع تر است:

چاقی

اختلالات چربی بالا

مقاومت به انسولین

دیابت نوع 2 یا پیش دیابت

هپاتیت C

آیا هپاتومگالی خفیف خطرناک است؟

میزان خطرناک بودن کبد به دلیل بزرگ شدن آن بستگی دارد.

برای افراد مبتلا به NAFLD ، کبد کمی بزرگ شده بعید است که خطر بزرگی برای سلامتی باشد. با این حال می تواند علامتی در جهت تغییرات سبک زندگی فرد باشد.

شرایط خاص می تواند باعث شود که کبد کمی بزرگ شده و در صورت درمان نشدن به کبد آسیب وارد شود. چنین شرایطی عبارتند از:

اختلال مصرف الکل

هپاتیت B ، C و D

سرطان

به طور کلی، هپاتومگالی خفیف نشان می دهد که زمان مراجعه به پزشک برای ارزیابی کامل فیزیکی فرا رسیده است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

هپاتومگالی معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند. در واقع، شرایط کبدی که منجر به هپاتومگالی می شود، می تواند بدون ایجاد هیچ علامتی به طور قابل توجهی پیشرفت کند.

به همین دلیل، فرد باید به پزشک مراجعه کند اگر:

علائم بزرگ شدن کبد را تجربه کند.

سایر علائم بیماری کبدی را بروز دهد.

شرایطی دارند که خطر ابتلا به بیماری کبدی را در آنها افزایش دهد.

نتیجه کلی

 هپاتومگالی به علت هپاتومگالی و میزان آسیب کبد بستگی دارد.افراد مبتلا به هپاتیت A و هپاتیت B حاد معمولا بدون درمان بهبود می یابند.افراد مبتلا به مراحل اولیه NAFLD نیز ممکن است دیدگاه مثبتی داشته باشند. یک کبد آسیب دیده خفیف اغلب می تواند خود را ترمیم کند اگر فرد تغییرات لازم در سبک زندگی را در مراحل اولیه انجام دهد.افرادی که اشکال دیگری از آسیب کبدی دارند باید با پزشک خود در مورد وضعیتشان مشورت کنند.

پیشگیری

بهترین راه برای پیشگیری از هپاتومگالی، مراقبت است.

نکات زیر ممکن است کمک کند:

استفاده از داروها به صورت مجزا و عدم ترکیب داروها بدون تأیید پزشک

عدم مصرف الکل

قرار نگرفتن در معرض مواد سمی، مانند مواد شیمیایی موجود در محصولات تمیز کننده و رنگ

عدم به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی، مانند تیغ

عدم استفاده از سوزن مشترک

پیروی از یک رژیم غذایی سالم که دارای چربی های اشباع و ترانس کم است.

ورزش منظم

حفظ وزن سالم

مراجعه به پزشک برای معاینات فیزیکی کامل و معمول

خلاصه کلی

هپاتومگالی اصطلاح پزشکی برای بزرگ شدن کبد است. این وضعیت علامت بیماری است، نه یک بیماری به خودی خود.برخی از شرایطی که می توانند باعث هپاتومگالی شوند عبارتند از بیماری های کبد چرب، اختلال مصرف الکل، هپاتیت و سرطان.ممکن است فردی مبتلا به هپاتومگالی باشد و از ابتلای خود آگاه نباشد.  با این حال، اگر کبد به طور قابل توجهی بزرگ شود، ممکن است فرد احساس ناراحتی در سمت راست فوقانی شکم خود کند.برخی از بیماری های کبدی قابل درمان هستند اگر فرد آنها را تشخیص دهد و در مراحل اولیه به دنبال درمان باشد.هر کسی که نگران سلامت کبد خود است باید برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

healthline