مشکل تغذیه و بدغذایی کودکان، مشکل شایع و نگران کننده‌ای برای والدین است که گاها دلیل این مشکل کودکان نداشتن آگاهی کافی مادر است.
چرا کودک بدغذا می شود؟
ممکن است از این قضیه تعجب کرده باشید که چرا کودک نمی‌تواند با غذاهای مختلف سازگاری داشته باشد و در نتیجه زمان زیادی را صرف آماده کردن یک وعده غذایی مورد علاقه کودک خود می‌کنید. معمولا مادران با این مشکل روبرو هستند. دلیل بدغذایی کودک با توجه به سن و شرایط جسمی و سلامتی آنها متفاوت است اما دلایلی وجود دارد که به عنوان اصلی‌ترین دلایل بدغذایی کودک محسوب می‌شوند، با ما همراه شوید که در این قسمت دلایل رایج بد غذایی کودک را به شما معرفی خواهیم کرد.

۱. کودک تحت فشار است.

اگر کودک برای غذا خوردن تحت فشار باشد، دچار اضطراب می‌شود و غذا خوردن را پس می‌زند. پس هرگز نباید دستوری با او رفتار کنید. اگر بیش از حد روی غذا خوردن او تمرکز کنید، باعث ایجاد استرس در درون او می‌شوید و در نتیجه او هم از غذا خوردن سر باز می‌زند.

برای برطرف کردن این مشکل اجازه دهید که غذا برای کودک باشد و خودش کم کم هر طور که می‌خواهد شروع به خوردن غذا کند. پس عقب بنشینید و اجازه دهید که خودش با غذای جدید ارتباط برقرار کند.

۲. حس می‌کند که باید نه بگوید

تحقیقات نشان می‌دهد کودکان زمانی که نقش کمک کننده در آشپزی، آماده کردن یا سرو غذا داشته باشند، احساس بهتری می‌کنند. به همین دلیل باید سعی کنید کودک را در انجام این کارها دخیل کنید. مثلا سعی کنید هنگام چیدن غذا روی بشقاب از کودک خود کمک بگیرید. البته باید محدودیت‌هایی را در این مورد تعیین کنید که خود کودک متوجه آنها نباشد و طوری رفتار کنید که انگار او در آماده کردن غذا به شما کمک می‌کند و کار مهمی انجام می‌دهد.

۳. کودک کلافه است

کودکان زمان زیادی را دچار کلافگی می‌شوند و در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت که همیشه خوب غذا بخورند. این اتفاق لحظات زیادی برای کودک رخ می‌دهد. خیلی وقت‌ها او از مدرسه برمی‌گردد و می‌بینید که هیچ کدام از خوراکی‌هایش را نخورده است. علت آن کلافگی کودک است و برای برطرف کردن این مشکل کمی با او به آرامی صحبت کنید.

علت کلافگی‌اش را بپرسید اما او را بازپرسی نکنید و به او کمی فرصت دهید تا بتواند با خودش کنار بیاید و لحظات شادی را برایش خلق کنید. همچنین ممکن است که او از یک غذای خاص خسته شده باشد و در نتیجه برای غلبه کردن به این مشکل دچار چالش خواهد شد.

۴. احساس گرسنگی نمی‌کند

اشتهای کودکان غیرقابل پیش بینی است و پس همیشه باید بهترین زمان را انتخاب کنید. بعد از سن دو سالگی کم کم سرعت رشد کودکان کاهش پیدا می‌کند و به این معناست که آنان مانند همیشه گرسنه نمی‌شوند و بعضی از روزها کاملا گرسنه هستند و بعد از آن کاملا احساس سیری می‌کنند.

پس ممکن است در چنین زمان‌هایی نگران شوید اما نباید عکس العمل خاصی از خودتان نشان دهید زیرا ممکن است که کودکتان اصلا گرسنه نباشد. برای برطرف کردن این مشکل قبول کنید که خودتان هم گاهی اوقات اصلا گرسنه نیستید و هیچ دلیل خاصی هم برای موضوع وجود ندارد.

۵. حواس کودک پرت است

تماشای تلویزیون، بازی کردن با آیپد یا اسباب بازی‌ها حواس کودک را پرت می‌کند. زمانی که او در حال مشاهده یک بازی و یا کارتون است، تمام تمرکزش روی آن است و نمی‌تواند به غذا تمرکز داشته باشد. پس اجازه دهید زمان غذا خوردن با زمان تفریحات او جدا باشد.

لحظاتی هست که کودک قادر نیست روی غذا تمرکز کند و فرقی ندارد که چقدر به او تذکر بدهید.

برای برطرف کردن این مشکلات ساعات تماشای تلویزیون و بازی را از غذا خوردن جدا کنید. هنگام غذا خوردن هیچ کاری به غیر از غذا خوردن انجام ندهید و خودتان هم همراه با او غذا بخورید.

۶. زیاد بودن هر وعده غذایی

بعضی از کودکان به دلیل زیاد بودن ماده غذایی کاملا از خوردن آن صرف نظر می‌کنند. البته این مشکل برای کودکان در سنین بالاتر اتفاق نمی‌افتد و به همین دلیل بهتر است که هر روز میزان مشخص از غذا را به او بدهید تا دچار بهانه گیری نشود و بیش از حد نیاز، غذا را زیاد نکنید. برای برطرف کردن این مشکل نباید وعده‌های غذایی بسیار بزرگی را مقابل کودک قرار دهید زیرا او به طور کامل از خوردن کل غذا سرباز می‌زند. اگر هم نیاز است غذای کودک را اضافه کنید، باید بتدریج این کار را انجام دهید.

۷. احساس خوبی ندارد

اگر کودک احساس خوبی نداشته باشد، احتمالاً غذا را نمی‌خورد و این اولین علامت بیماری است. در چنین شرایطی باید میزان آبرسانی بدن کودک و میزان گوارش غذا را بررسی کنید. شاید یک بیماری جزئی در بدن وجود داشته باشد که برای برطرف کردن و مدیریت این مشکل نباید کودک خود را مجبور به خوردن مواد غذایی کنید و سعی کنید به او مایعات بدهید.

اگر احساس کردید که کودک علائم دیگری از بیماری را از خود نشان می‌دهد به پزشک مراجعه کنید. همچنین ممکن است مشکلات گوارشی مثل یبوست یا رفلاکس اسید معده داشته باشد که باید سعی کنید مواد غذایی با فیبر بالا مثل میوه ، سبزیجات و مایعات به او بدهید تا یبوست برطرف شود.

۸. مصرف زیاد شیر یا آبمیوه

مصرف شیر یا آبمیوه بین وعده‌های غذایی به دلیل پروتئین بالا عاملی برای احساس سیری در کودکان است و برای برطرف کردن این مشکل باید به یاد داشته باشید که کودکان و نوزادان نباید بیش از دو فنجان یا همان ۵۰۰ میلی لیتر در طول روز شیر بخورند.

بعد از هر وعده غذایی می‌توانید به کودک نصف یک فنجان شیر بدهید و نصف فنجان هم قبل از خواب به او بدهید. آب میوه هم قند و کالری بسیار زیادی دارد که کودکان به آن نیاز ندارند و در نتیجه بیش از حد آن ها را سیر نگه می‌دارد. ۲۵۰ میلی لیتر یا همان یک فنجان آب میوه حاوی ۶ قاشق چایخوری شکر است. پس نباید بیش از نصف فنجان در طول روز آب میوه بنوشد.

۹. میان وعده‌های زیاد

معمولاً کودکان بین هر وعده اصلی غذایی به طور انتخابی میان وعده می‌خورند و در نتیجه احساس سیری بسیار زیادی خواهند داشت. پس باید زمان میان وعده‌ها را به درستی تنظیم کنید.

برای برطرف کردن این مشکل یک زمان مشخص و کاملا منطقی بین وعده‌های غذایی اصلی برای مصرف میان وعده تعیین کنید و به کودک فرصت دهید که احساس گرسنگی داشته باشد و اشتها برای وعده غذایی اصلی داشته باشد. این وعده‌های اصلی غذایی را می‌توانید با افراد بزرگ تر در خانواده هم تنظیم کنید.

۱۰. خستگی شدید

ممکن است کودک شما به شدت احساس خستگی کند زیرا بعد از یک روز طولانی بازی کرده، مهدکودک رفته و کارهای دیگر انجام داده است و در نتیجه نمی‌تواند غذا بخورد. اگر احساس کردید که کودکتان بهانه گیر شده و سریعاً گریه می‌کند، پس احتمالا دچار خستگی شدید شده است.

برای برطرف کردن این مشکل با هر راهکار مسالمت آمیزی که بلدید، سعی کنید کاری کنید که با شکم خالی به رختخواب نرود و به او یادآوری کنید که تا صبح هیچ غذایی نخواهد بود. پس همین الان سعی کند چیزی بخورد و اگر نتواند زیاد غذا بخورد، نگران نباشید و بیش از حد به او فشار وارد نکنید.

اگر کودک همیشه هنگام صرف شام احساس خستگی داشت، احتمالاً نیاز به چرت عصرگاهی دارد و پس شرایط را در طول روز برای استراحتش فراهم کنید.

سایر علل بد غذایی کودک

ویروس

ممکن است کودک شما اشتهای خوبی داشته باشد اما ناگهان نتواند غذا بخورد که معمولاً در چنین شرایطی علت آن وجود ویروس در بدن است که معمولا علائم دیگری هم به همراه خواهد داشت.

ورم گلو

بعضی از آلرژی ها هستند که باعث تورم گلو می‌شوند و در نتیجه کودک در بلعیدن غذا دچار مشکل می‌شود که با درد همراه است و عاملی برای جلوگیری از اشتهای او خواهد بود.

ابتلا به اسهال

کودک ممکن است به دلیل ابتلا به اسهال میلی به خوردن غذا نداشته باشد. بهتر است اجازه دهید کودک به مقداری که مایل است غذا بخورد، زیرا خوردن غذای سبک تر و کمتر به بهبود اسهال کمک می‌کند. اما باید کودکتان آب و مایعات به اندازه کافی دریافت کند.

آنورکسیای عصبی

یا دیگر اختلالات مربوط به غذا خوردن نیز ممکن است برای کودکان و نوجوانان ایجاد شود که معمولاً در سنین ۶ تا ۷ سالگی رایج است.

دندان در آوردن

دندان درآوردن یکی دیگر از عواملی است که موجب بی‌اشتهایی کودک می‌شود. کودکان کمی قبل از بیرون زدن دندان جدید نسبت به غذا بی‌میل می‌شوند. درآمدن یک دندان جدید سبب متورم و دردناک شدن لثه شده و باعث می‌شود کودکان میل چندانی به خوردن غذا نداشته باشند.

در این زمان زیاد به کودک سخت نگیرید و غذاهایی را که بیشتر به آنها تمایل دارد مانند غذاهای مایع و نرم مانند سوپ یا پوره، غذاهایی که نیاز به گاز زدن و جویدن دارند مانند سیب زمینی یا هویج پخته، نان یا کباب و یا غذاهای سرد مثل میوه، شیر یا بستنی در اختیارش قرار دهید و سعی کنید غذاهای مغذی تری برایش تهیه کنید.

حساسیت غذایی

حساسیت غذایی ممکن است گاهی اوقات باعث واکنش بدن به بعضی از مواد غذایی مثل گلوتن شود و باعث می‌شود که کودک هنگام غذا خوردن احساس درد داشته باشد.

عفونت ادراری

کودکان دچار به عفونت ادراری که نیاز به دوره درمان نسبت طولانی با آنتی بیوتیک دارند، به دلیل بیماری و نیز مصرف دارو دچار بی اشتهایی می‌شوند، بازگشت اشتها احتیاج به زمان دارد پس لازم است با بکار گرفتن روش‌هایی کودک برای خوردن غذا تشویق شود.

نکته: بعضی از بیماری‌های کلیه، کبد و یا هر جای دیگری از بدن می‌تواند عاملی برای مشکلات غذا نخوردن کودک باشد.

نکته آخر

برای اینکه کودکتان الگوی مشخص و مناسبی برای غذا خوردن داشته باشد، برنامه صحیحی را برای تغذیه او از همان ابتدای شروع غذای کمکی در نظر بگیرید. در ۶ ماهه اول پس از تولد به کودک تنها شیر مادریا شیرخشک دهید و پس از آن به تدریج او را با غذاهای کمکی آشنا کنید. تا حدود یک سالگی بیشتر انرژی مورد نیاز کودک از شیر تامین می‌شود و در پایان سال دوم با قطع شیردهی انرژی مورد نیاز کودک از غذا تامین می‌شود بنابراین توجه کنید که کودکتان برنامه صحیحی را برای تغذیه داشته باشد.