نورالژی سه قلو یک اختلال عصبی صورت است که این درد ناگهانی و شدید در صورت به خصوص در قسمت تحتانی صورت و فک و اطراف بینی، گوش ها، چشم ها یا لب ها ایجاد می شود. تصور می شود که نورالژی یکی از دردناک ترین وضعیت انسانی است.

نورالژی به درد شدید در طول عصب، به دلیل تحریک یا آسیب عصبی اشاره دارد. نورالژی تری ژمینال بر عصب سه قلو، یکی از وسیع ترین اعصاب سر تاثیر می گذارد.

این درد اغلب با درد شدیدی همراه خواهد بود و در یک طرف صورت بروز می کند. این درد بر اثر فشار عروق خونی ناشی از ریشه عصب سه قلو است.

نورالژی تری ژمینال چیست؟

نورالژی سه قلو یکی از شدیدترین دردهایی است که فرد می تواند داشته باشد و این نوع درد به صورت ناگهانی است.

درد ناگهانی زمانی اتفاق می افتد که یک محرک خارجی باعث تحریک گیرنده های درد خاص در سیستم عصبی می شود، به عنوان مثال: درد ناشی از سوختگی.

درد ناگهانی ناشی از آسیب یا تحریک اعصاب یا نقص در سیستم عصبی است.  

این عارضه به غیر از درد سبب آسیب یا سوزش اعصاب یا باعث مشکل در سیستم عصبی می شود. در نتیجه اعصاب پیام های درد را به مغز می فرستد.

افراد مبتلا به نورالژی آن را به عنوان درد سوزشی یا خنجری کوتاه مدت اما شدید توصیف می کنند. ممکن است احساس شود که درد در طول مسیر عصب آسیب دیده تیر می کشد. اگرچه درد مختصر است اما نورالژی سه قلو یک بیماری مزمن است که با گذشت زمان بدتر می شود.

حملات درد معمولاً در یک طرف صورت ممکن است چند دقیقه طول بکشد.

نورالژی سه قلو در زنان دو برابر شایع‌تر از مردان است و احتمال بروز آن پس از 50 سالگی بیشتر است.

همچنین ببینید:

الکترولیت بدن چیست؟

علائم نورالژی سه قلو

یک یا چند مورد از علائم زیر ممکن است رخ دهد:

دردهای متناوب و خفیف که از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد.

دوره های شدید سوزش، تیر کشیدن، دردی که شبیه شوک الکتریکی است.

حملات ناگهانی درد ناشی از محرک‌هایی که معمولاً دردناک نیستند، مانند لمس صورت، جویدن، صحبت کردن، یا مسواک زدن دندان‌ها.

اسپاسم درد که از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد.

حملات خوشه ای، که ممکن است بسیار بیشتر طول بکشد اما بین آنها ممکن است دردی وجود نداشته باشد.

درد به هر جایی که عصب سه قلو و شاخه های آن به پیشانی، چشم ها، لب ها، لثه ها، دندان ها، فک و گونه می رسد.

درد در یک طرف صورت یا در هر دو طرف صورت است.

دردی که در یک نقطه متمرکز شده یا به شکل گسترده‌تری پخش می‌شود.

حملات درد که در طول زمان به طور منظم و شدیدتر رخ می دهند.

سوزن سوزن شدن یا بی حسی قبل از ایجاد درد.

حملات درد ممکن است صدها بار در روز در موارد شدید رخ دهد.  برخی از بیماران ممکن است ماه ها یا سال ها بین حملات هیچ علامتی نداشته باشند. برخی از بیماران نقاط خاصی روی صورت خود خواهند داشت که در صورت لمس آنها باعث ایجاد درد می شود.

نواحی درد

ناحیه درد بر اساس سه شاخه عصب سه قلو خواهد بود:

چشم: پیشانی، بینی و چشم را تحت تأثیر قرار می دهد.

فک بالا: پلک تحتانی، یک سمت بینی، گونه، لثه، لب و دندان های فوقانی را تحت تاثیر قرار می دهد.

فک پایین: بر روی فک، دندان های پایین، لثه و لب پایین را تحت تاثیر قرار می دهد.

نورالژی سه قلو گاهی اوقات بیش از یک شاخه را در یک زمان تحت تاثیر قرار می دهد.

علل نورالژی عصب سه قلو

علت اصلی نورالژی سه قلو فشار عروق خونی بر روی ریشه عصب سه قلو است.

این باعث می‌شود که عصب سیگنال‌های درد را که به‌عنوان درد در اثر ضربه است، منتقل کند. فشار بر روی این عصب نیز ممکن است ناشی از تومور یا مولتیپل اسکلروزیس (MS) باشد.

علل دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مولتیپل اسکلروزیس: این به دلیل دمیلینه شدن عصب است. نورالژی سه قلو به طور معمول در مراحل پیشرفته مولتیپل اسکلروزیس ظاهر می شود.

تومور به عصب سه قلو فشار می آورد: این یک علت نادر است.

آسیب فیزیکی به عصب: این می تواند نتیجه آسیب، عمل دندانپزشکی یا جراحی یا عفونت باشد.

سابقه خانوادگی: سابقه تشکیل رگ های خونی می تواند ارثی باشد.

گاهی اوقات علت ناشناخته باقی می ماند.

تشخیص نورالژی عصب سه شاخه

اگر علائم فردی نشان دهنده نورالژی سه قلو باشد، پزشک صورت او را برای تعیین نواحی آسیب دیده معاینه می کند.

اسکن تصویربرداری (MRI) ممکن است به از بین بردن سایر شرایط با علائم مشابه، مانند پوسیدگی دندان، تومور یا سینوزیت کمک کند. با این حال MRI بعید است که علت دقیق تحریک عصبی را نشان دهد.

درمان

درمان های اصلی برای نورالژی سه قلو شامل داروهای تجویز شده و جراحی است.

داروها

داروهایی برای درمان نورالژی سه قلو در دسترس هستند، اما ممکن است با گذشت زمان اثربخشی آنها کاهش یابد.

همچنین خطر عوارض جانبی نامطلوب وجود دارد. در این موارد جراحی ممکن است بهترین گزینه باشد.

داروهای ضد تشنج

مسکن هایی مانند پاراستامول درد نورالژی سه قلو را تسکین نمی دهند.  بنابراین پزشکان داروهای ضد تشنج را تجویز می کنند. این داروها معمولاً برای جلوگیری از تشنج استفاده می شوند اما می توانند سیگنال های درد ارسال شده به مغز را نیز کاهش داده یا مسدود کنند. آنها این کار را با آرام کردن تکانه های عصبی انجام می دهند.

رایج ترین داروهای ضد تشنج برای نورالژی سه قلو عبارتند از:

کاربامازپین (تگرتول، کارباترول، اپیتول)

فنی توئین (دیلانتین)

گاباپنتین (نورونتین)

توپیرامات

والپروئیک اسید (دپاکین، دپاکوت)

لاموتریژین (لامیکتال)

گاهی اوقات داروی ضد تشنج به مرور زمان اثر خود را از دست می دهد. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک ممکن است دوز را افزایش دهد یا به یک ضد تشنج دیگر تغییر دهد.

همچنین ببینید:

علت گرفتگی و خشکی گردن و راه های درمان آن!

عوارض جانبی داروهای ضد تشنج عبارتند از:

سرگیجه

گیجی

خواب آلودگی

مشکلات بینایی

حالت تهوع

افکار گرایش به سمت خودکشی

قبل از هر چیز مطمئن شوید که به این داروها حساسیت ندارید و در مورد هر گونه حساسیت با پزشک خود مشورت کنید.

عوامل ضد انعقاد

باکلوفن یک عامل شل کننده عضلات است. می توان آن را به تنهایی یا همراه با داروهای ضد تشنج تجویز کرد. عوارض جانبی شامل حالت تهوع، خواب آلودگی و گیجی است.

تزریق الکل

این کار نواحی آسیب دیده صورت را بی حس می کند و باعث تسکین موقت درد می شود. پزشک الکل را به قسمت دردناک صورت تزریق می کند.  ممکن است بیمار بعداً به تزریق‌های بیشتر یا دائمی‌تری نیاز داشته باشد.

عمل جراحی

هدف جراحی نورالژی سه قلو:

از فشار دادن ورید یا شریان به عصب سه قلو جلوگیری کنید.

به عصب سه قلو آسیب می رساند به طوری که سیگنال های درد کنترل نشده متوقف می شود.

آسیب به عصب ممکن است منجر به بی حسی موقت یا دائمی صورت شود. جراحی می تواند آن را تسکین دهد، اما علائم ممکن است ماه ها یا سال ها بعد بازگردد.

تعدادی گزینه جراحی برای نورالژی سه قلو وجود دارد.

رفع فشار عروق

رفع فشار میکروواسکولار (MVD) شامل جابجایی یا برداشتن رگ خونی است که بر روی ریشه عصب سه قلو فشار می آورد.

جراح یک برش کوچک پشت گوش در کنار سر نزدیک محل درد ایجاد می کند. سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد می‌شود و مغز برداشته می‌شود و عصب سه قلو را در معرض دید قرار می دهد. یک پد بین عصب و هر شریان لمسی قرار می گیرد و به طور موثر آنها را از عصب دور می کند.

اگر هیچ رگ خونی روی عصب فشار نیاورد، ممکن است عصب قطع شود.

 MVD می تواند در از بین بردن یا کاهش درد موثر باشد، اما گاهی اوقات درد بر می گردد. همچنین خطر کمی از دست دادن شنوایی، ضعف صورت، بی حسی صورت و دوبینی وجود دارد.

این روش خطر بسیار کمی برای سکته مغزی و مرگ را به همراه دارد.

ریزوتومی گلیسرول از راه پوست

ریزوتومی گلیسرول از جلدی (PGR) به عنوان تزریق گلیسرول نیز شناخته می شود. یک سوزن از طریق صورت و به سوراخی در پایه جمجمه وارد می شود. تکنیک های تصویربرداری سوزن را به نقطه اتصال سه شاخه عصب سه قلو هدایت می کند.

مقدار کمی گلیسرول استریل تزریق می شود. در عرض چند ساعت، عصب سه قلو آسیب می بیند و سیگنال های درد مسدود می شود.

اکثر افراد با PGR تسکین درد قابل توجهی را تجربه می کنند، اما درد ممکن است بعدا عود کند. بسیاری از بیماران دچار گرفتگی یا بی‌حسی صورت می‌شوند.

بالون فشرده سازی عصب سه قلو

یک بالون به سمت یک سوزن توخالی در کنار عصب فرستاده می شود. این کار به عصب آسیب می رساند و سیگنال های کنترل نشده را مسدود می کند.

این روش موثر است، اما درد ممکن است عود کند. اکثر بیماران مقداری بی حسی صورت را تجربه می کنند و بیش از نیمی از آنها ضعف موقت یا دائمی عضلات مورد استفاده برای جویدن را تجربه می کنند.

ریزوتومی حرارتی با فرکانس رادیویی استریوتاکتیک مغزی

این روش از جریان های الکتریکی برای از بین بردن رشته های عصبی خاص مرتبط با درد استفاده می کند.

یک الکترود پس از استفاده از آرام بخش به ریشه عصبی متصل می شود. بیمار با وجود آرام بخش اما هوشیار است تا مشخص شود آیا می‌تواند پالس‌های الکتریکی را احساس کند و در حالی که الکترودها گرم می‌شوند و عصب را از بین می‌برند، دوباره زیر آن قرار می‌گیرند.

اکثر بیمارانی که تحت PSRTR قرار می گیرند پس از آن کمی بی حسی صورت را تجربه می کنند.

ریزوتومی حسی جزئی

دکتر یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می کند و عصب را قطع می کند. با قطع شدن پایه عصب، بیمار دچار بی حسی دائمی صورت خواهد شد. گاهی اوقات پزشک به جای قطع کردن عصب، آن را مالش می دهد.

جراحی رادیو گاما

دوز بالایی از اشعه به سمت ریشه عصب سه قلو هدف قرار می گیرد که به تدریج منجر به آسیب عصبی و کاهش درد می شود. بیمار طی چند هفته بهبودی را به آرامی تجربه خواهد کرد. ظاهر شدن فواید اولیه ممکن است چند هفته طول بکشد.

 GKRبرای اکثر بیماران موثر است. با این حال برخی ممکن است بعداً عود درد را تجربه کنند.

پیشگیری

هیچ دستورالعملی برای جلوگیری از ایجاد نورالژی سه قلو وجود ندارد.  با این حال، مراحل زیر ممکن است به جلوگیری از حملات پس از تشخیص کمک کند:

خوردن غذاهای نرم

اجتناب از غذاهای خیلی سرد یا گرم

شستن صورت با آب ولرم

هنگام شستن صورت از پدهای نخی استفاده کنید.

اگر مسواک زدن باعث بروز حمله می شود، پس از خوردن غذا، دهان خود را با آب ولرم بشویید.

اجتناب از محرک های شناخته شده

نورالژی سه قلو می تواند ناتوان کننده باشد، اما مدیریت و کنترل علائم می تواند کیفیت زندگی را به شدت بهبود بخشد.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday