تخمدان‌ها یکی از کلیدی‌ترین اعضای دستگاه تولید مثل در خانم‌ها محسوب میشوند و وظیفه تولید هورمون‌های زنانه را نیز برعهده دارند. بعضی از بیماری‌ها، این عضو از بدن را هدف قرار می‌دهند و اگر سریع درمان نشوند، مشکلات بی‌شماری ایجاد خواهند کرد. بعضی از مشکلات هر دو تخمدان را درگیر می‌کند و بعضی از آن‌ها هم یکی از این اعضا را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال کیست یکی از مسائل متداول برای تخمدان‌هاست که رو یا داخل این اعضا ایجاد میشود و عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کیست تخمدان اتفاقی بسیار رایج در میان زنان است و بسیاری در طول زندگی خود حداقل یک بار تجربه آن را می‌کنند. اما در هر صورت باید به پزشک زنان مراجعه کرد تا روند درمانی برای پیشگیری از رشد یا حذف کیست‌ها صورت گیرد. در بیشتر موارد، کیست‌ها بدون درد هستند، اما اگر درد شکم یا ناراحتی طولانی مدت و شدیدی در آن ناحیه دارید، ممکن است که کیست تخمدان چپ داشته باشید. در ادامه علائمی که نشان می‌دهد که ممکن است کیست تخمدان چپ داشته باشید و راه‌کارهایی که باید در صورت داشتن کیست تخمدان به آن‌ها عمل کنید آورده شده است. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید تا به اتفاق هم درمورد آن بخوانیم و بدانیم.
علائم کیست تخمدان چپ چیست؟
کیست‌ها معمولا در زمان تخمک‌گذاری ایجاد میشوند. وقتی بعد از تخمک گذاری، بارداری رخ نمی‌دهد، کیست تخمدان چپ کوچک میشود و از بین می‌رود. برخی از افراد ممکن است در زمان تخمک‌گذاری، درد خفیفی را نیز تجربه کنند؛ این درد معمولا یک تا دو روز طول می‌کشد. علاوه بر تخمک گذاری، اندومتریوز، رشد بافت غیرطبیعی در اندام تناسلی و عفونت‌های لگنی مانند بیماری التهابی لگن (PID) نیز می‌تواند باعث ایجاد کیست تخمدان چپ یا راست شود.
کیست‌های تخمدان معمولا به اندازه‌ای کوچک هستند که اکثر افراد مبتلا به آن حتی متوجه وجود آن نمی‌شوند. به گفته پزشکان و متخصصان کیست‌ها معمولا به طور اتفاقی در طول معاینات سالانه لگن یا سونوگرافی‌هایی که به دلیل دیگری انجام میشوند، تشخیص داده میشوند. حتی کیست‌های بزرگ هم اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرند. البته اگر کیست به اندازه کافی بزرگ شود، ممکن است احساس فشار یا حتی درد ایجاد کند؛ در نتیجه بیمار متوجه وجود آن خواهد شد و برای انجام معاینات پزشکی اقدام می‌کند.
علائم کیست تخمدان چپ می‌تواند با رشد کیست ظاهر شود. این علائم عبارتند از:
- نفخ یا تورم شکم
- حرکات دردناک روده
- احساس سیری کاذب
- بی‌نظمی در قاعدگی
- درد لگن قبل یا در طول سیکل قاعدگی
- مقاربت دردناک
- درد در ناحیه کمر یا ران
- حساسیت سینه
- تهوع و استفراغ
- تکرر ادرار
- مشکل در دفع و تخلیه روده
- تورم و التهاب شکم
- مشکل در باوروی
کیست تخمدان چپ در موارد نادر، علائمی ایجاد می‌کند که نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی و مراجعه اورژانسی به بیمارستان دارند. این علائم را در ادامه نام می‌بریم:
- درد شدید یا تیز لگن
- تب
- غش
- سرگیجه شدید
- تنفس سریع و پی‌درپی
این علائم می‌تواند نشان دهنده پارگی کیست یا پیچ خوردگی تخمدان باشد. هر دو عارضه در صورت عدم درمان به موقع می‌توانند عواقب جدی ایجاد کنند.
علائم کیست تخمدان چپ عملکردی چیست؟
کیست تخمدان عملکردی یا فانکشنال نوعی از این بیماری است که باعث بروز بیماری نمی‌شود و درمان آن به کمک دارو آسان و شدنی است. این نوع کیست در سیکل تخمک گذاری ایجاد می شوند و درنتیجه فولیکول ایجاد شده به جای پارگی و آزاد کردن تخمک، مایعی دور خود ایجاد می کند و باعث ایجاد کیست میشود.
علائم کیست تخمدان چپ عملکردی عبارت است از:
- آدنفیفرم کیستی
- سیست ادنوما سروز تخمدان
- سیست ادنوم موکینوس تخمدان
- کیست پاراوارین
- کیس کیست تومورال مرزیت تخمدان
- کیست‌های آندومتریوز (معروف به نام کیست‌های شکلاتی)
- کیست تخمدان هموراژیک
- کیست درموئید (کیست‌های مویی)
انواع کیست تخمدان چپ
کیست‌هایی که در تخمدان چپ ایجاد میشوند، انواع مختلفی دارند. این توده‌ها معمولا خوش‌خیم هستند و مشکل جدی ایجاد نمی‌کنند. در ادامه هرکدام از این کیست‌ها را نام می‌بریم و توضیح می‌دهیم که چطور در عملکرد تخمدان‌ها اختلال ایجاد می‌کنند:
- کیست فولیکولی: در طول چرخه قاعدگی یک زن، تخمک در کیسه‌ای به نام فولیکول رشد می‌کند. این کیسه در داخل تخمدان‌ها قرار دارد. در بیشتر موارد، این فولیکول یا کیسه باز میشود و تخمک آزاد می‌کند. اما اگر فولیکول باز نشود، مایع داخل فولیکول می‌تواند یک کیست روی تخمدان چپ یا راست ایجاد کند.
- کیست جسم زرد: کیسه‌های فولیکولی معمولاً پس از آزادسازی تخمک حل میشوند. اما اگر کیسه حل نشود، مایع اضافی داخل کیسه جمع میشود و کیست جسم زرد را ایجاد می‌کند.
- کیست‌های درموئید: توده‌های کیسه مانند روی تخمدان‌ها هستند که می‌توانند حاوی مو، چربی و سایر بافت‌ها باشند.
- سیست ادنوما: بافت رشد کرده غیر سرطانی که در سطح خارجی تخمدان‌ها ایجاد میشود.
- آندومتریوم: بافت‌هایی که به طور معمول در رحم رشد می‌کنند، می‌توانند خارج از رحم رشد کنند و به تخمدان‌ها بچسبند و آندومتریوم ایجاد کنند.
برخی از زنان دچار بیماری به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک میشوند. این وضعیت به این معنی است که تخمدان‌ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند. در صورتی کیست‌ها کوچک و قابل کنترل باشند، این سندروم نیازی به درمان ندارد، اما در صورت رشد کیست تخمدان چپ یا راست، باید با جراحی خارج شود. باقی ماندن توده در این اعضا، احتمال ناباروری را افزایش می‌دهد.
عوارض کیست تخمدان چپ
اکثر کیست‌های تخمدان خوش خیم هستند و به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان خود به خود از بین می‌روند. اما در موارد نادر، پزشک ممکن است توده سرطانی تخمدان کیستیک را در طی معاینات معمول تشخیص دهد. با تشخیص زودهنگام این عارضه، می‌توان اقدامات درمانی را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام داد و از پیشرفت سرطان پیشگیری کرد.
پیچ خوردگی تخمدان یکی دیگر از عوارض نادر کیست تخمدان چپ است. این امر زمانی رخ می‌دهد که یک کیست بزرگ باعث پیچ خوردن یا جابجایی تخمدان از موقعیت اصلی خود میشود. در این حالت، خون رسانی به تخمدان قطع خواهد شد و در صورت عدم درمان می‌تواند باعث آسیب شدید یا مرگ بافت تخمدان شود. این عارضه نادر است؛ به طوری که پیچ خوردگی تخمدان تقریباً 3 درصد از جراحی‌های اورژانسی زنان را تشکیل می‌دهد.
کیست‌های پاره شده، هم از دیگر عوارض نادر این بیماری هستند که می‌توانند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شوند. این عارضه خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
کیست‌ها در اغلب موارد بدون عارضه هستند و با داروهای هورمونی مانند داروهای ضد بارداری، درمان میشوند. اما علائم شدیدی مثل درد، نشان از وخامت این کیست‌ها دارد و باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن مورد بررسی قرار بگیرد و درمان شود.
تشخیص کیست تخمدان چپ
پزشکان متخصص زنان می‌توانند کیست تخمدان را در طول معاینه معمول لگن تشخیص دهند. آن‌ها ممکن است متوجه تورم در یکی از تخمدان‌های شما شوند و برای تایید وجود کیست، آزمایش سونوگرافی تجویز کنند؛ البته در برخی موارد از سایر روش‌های عکسبرداری هم برای تشخیص عارضه، اندازه آن، محل شکل‌گیری، فرم عارضه و ترکیب (جامد یا حاوی مایع) استفاده میشود.
ابزارهای تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص کیست تخمدان چپ عبارتند از:
- سی تی اسکن: دستگاه تصویربرداری بدن که برای ایجاد تصاویر مقطعی از اندام‌های داخلی استفاده میشود.
- MRI: آزمایشی که از میدان‌های مغناطیسی برای تولید تصاویر عمیق از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند.
- دستگاه اولتراسوند: دستگاه تصویربرداری با استفاده از امواج صوتی که فرم کلی رحم و کیست‌ها را به پزشک نشان می‌دهد.
از آنجایی که اکثر کیست‌ها پس از چند هفته یا چند ماه ناپدید میشوند، ممکن است پزشک شما در ابتدا درمان خاصی تجویز نکند و به جای آن، از شما بخواهد در بازه زمانی کوتاه مدت (چند هفته بعد) دوباره برای انجام سونوگرافی مراجعه کنید. اگر هیچ تغییری در وضعیت کیست تخمدان چپ وجود نداشته باشد یا اندازه آن بزرگتر شده باشد، پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین علل دیگر علائم شما درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- انجام تست بارداری برای اطمینان از اینکه باردار نیستید
- آزمایش سطح هورمون برای بررسی مشکلات مرتبط با هورمون
- آزمایش خون CA-125 برای غربالگری سرطان تخمدان
در نهایت با توجه به نتیجه این آزمایش‌ها، تشخیص نهایی خود را اعلام می‌کند و متد درمانی متناسب با تشخیص را در پیش می‌گیرد.
درمان کیست تخمدان چپ
روش‌های درمان کیست تخمدان برای قسمت چپ و راست مختلف هستند. در بعضی از موارد، پزشک ترجیح می‌دهد تخمدان‌ها را به حال خود باقی بگذارد تا کیست‌ها خود به خود از بین بروند. اما در بعضی موارد که کیست بعد از چند ماه از بین نمی‌رود، روش‌های دیگری مثل تجویز دارو را در پیش می‌گیرد. در نهایت اگر اندازه توده‌ها به حدی بزرگ شود که فرد یا قدرت باروری او را در معرض خطر قرار بدهد، به سراغ جراحی خواهد رفت.
در ادامه متدهای درمانی مختلف برای از بین بردن کیست تخمدان چپ را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
داروهای ضد بارداری
اگر به صورت مکرر با کیست‌های تخمدانی دست و پنجه نرم می‌کنید، پزشک معالج شما داروهای ضد بارداری خوراکی را برای توقف تخمک گذاری و جلوگیری از ایجاد کیست‌های جدید تجویز می‌کند. این داروها ممکن است در فرایند قاعدگی شما مشکل ایجاد کنند و نظم آن‌ها را برهم بزنند.
لاپاراسکوپی
اگر کیست شما کوچک باشد و پس از انجام آزمایش‌های مربوطه احتمال ابتلا به سرطان رد شده باشد، پزشک می‌تواند با انجام لاپاراسکوپی کیست را با جراحی سطحی و محدود، خارج کند. در این روش پزشک شما یک برش کوچک در نزدیکی ناف ایجاد می‌کند و سپس ابزار کوچکی را از طریق شکم به تخمدان می‌رساند تا کیست کوچک موجود را خارج کند.
لاپاراتومی
اگر کیست بزرگی دارید، پزشک می‌تواند کیست را از طریق یک برش بزرگ در شکم شما با جراحی خارج کند. این همان متد جراحی است که پزشک در صورت ریسک بالا و بزرگ شدن کیست‌های تخمدان، از آن استفاده می‌کند. پزشک پیش از جراحی، بیوپسی فوری انجام می‌دهد و اگر تشخیص داده شود که کیست تخمدان چپ از نوع سرطانی است، احتمالا عمل لاپاراتومی به هیسترکتومی تبدیل میشود و کلیه بخش‌های تناسلی شامل تخمدان‌ها و رحم از بدن خارج خواهند شد.
عمل جراحی کیست تخمدان چپ در چه شرایطی صورت می‌گیرد؟
با این که کیست تخمدان چپ با دارو درمان میشود اما گاهی جراحی ناگزیر است. عمل جراحی این بیماری نیز شامل برداشتن کیست، یا یک یا دو تخمدان است.
در عمل جراحی کیست تخمدان این عضو معمولا از جراحی لاپروسکوپی استفاده میشود. به جز این که کیست بزرگ باشد یا در آزمایش‌های قبل از عمل (تصویربرداری)، بدخیمی یا آناتومی پیچیده کیست را نشان بدهد.
در چنین شرایطی این کیست‌ها نیاز به جراحی نیاز دارند:
- کیست های پایدار
- کیست تخمدان پایدار و پیچیده
- کیست تخمدان پیچیده (کیست‌های بزرگتر از 5 سانتی‌متر)
- کیست تخمدان ساده (کیست‌های بزرگتر از 10 سانتی‌متر)
درمان کیست‌های بدخیم تخمدان چپ چگونه انجام می‌گیرد؟
در بدن 16 درصد از بانوان قبل از یائسگی کیست‌هایی شکل می‌گیرد که احتمالا در صورت بدخیم بودن منجر به سرطان میشود.
کیست‌های بدخیم یا تومور، منجر به سرطان تخمدان میشوند و تنها با آزمایش‌هایی مثل سونوگرافی و معاینه فیزیکی و البته بررسی سوابق بیماری فرد تشخیص داده میشود.
در چنین وضعیتی، بهترین تجویز برای درمان، بافت برداری یا حذف کامل کیست است که البته باید با نظر مستقیم پزشک صورت بگیرد.
دیدگاه تان را بنویسید