فشارخون بالا یکی از بیماری های شایع در کشور ما است که بسیاری از افراد به دنبال آموزش راه های تشخیص و کنترل فشارخون هستند، در ادامه همراه پزشک من باشید تا همراه با دکتر مهران زمان زاده متخصص بیماری های غدد، موارد مرتبط با فشار خون را بررسی کنیم.

قبل از هر چیزی باید در مورد فشار خون بگم که برای باز نگه داشتن عروق خونی توی بدن که برای ایجاد یک گردش خون مناسب ضروری هست، ما نیرویی باید خون داخل عروقمون داشته باشه که بتونه جدار عروق رو از هم باز نگه دارد.

اون چیزی که ما تحت عنوان فشارخون می‌شناسیم و همین نیروی پیشرانه‌ای هست که از طرف قلب وارد میشه به عروق، در واقع به جریان خون، تا بتونه عروق خونی را باز نگه داره و در تمام این صحبت‌ها هر جا از کلمه‌ی فشار خون استفاده کنیم منظورمون پرفشاری خون است یا بالا بودن میزان این نیروی پیشرانه و باز نگهدارنده عروق که ممکنه که برای بیمار خطر ساز باشه.

همچنین ببینید:

راه های درمان دیابت نوع یک و نوع دو !

پرفشاری خون یا فشارخون بالا، به تنهایی ۶ درصد عامل مرگ و میر در دنیاست. البته این آمار بر اساس یک برآورد توی کشور ما که بر روی ۳۰ میلیون نفر این بررسی انجام شده، تحت عنوان بسیج ملی فشار خون، چندین ماه پیش یه عدد ۱۳ درصدی رو برآورد کرد و به نظر می‌رسه در کشور ما، پرفشاری خون عوارض مرگ و میر بیشتری را به همراه داشته متاسفانه.

فشار خون می‌تونه خطر بیماری‌های قلبی عروقی، همینطور مشکلات عروق محیطی، عروق مغزی و سکته های قلبی رو چیزی حدود دو برابر بکنه و نکته قابل اهمیت تر اینکه اگر ما بتوانیم فشار خون را کنترل کنیم این ریسک دو برابری کاهش پیدا می‌کند. پس این نشون میده که بی‌توجهی به کنترل پرفشاری خون تا چه اندازه می‌تونه خطرناک باشه و برعکس کنترل فشار خون تا چه حد می‌تونه مثمر ثمر باشد در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا و افزایش طول عمر با کیفیت شون.

نکاتی در مورد فشار خون رو لازم است که همتون بدونید، فشار خون با بالا رفتن سن میزانش به طور طبیعی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین انتظار داریم که افراد مسن به صورت طبیعی فشار خون بالاتری داشته باشند و هیچ وقت فشار خون یک آدم مسن رو با یک فرد جوان مقایسه نکنید. 

از نظر سنی فشار خون در مردان در سنین میانسالی افزایش از خودش نشون میده و در سنین بالاتر از ۶۰ سال در خانم‌ها شیوع بالاتری دارد.

از نظر نژادی هم فشار خون توی سیاه پوست ها، دیده شده که بیشتر شایع است و خیلی برای ما اهمیتی ندارد.

سوال زیادی هست در مورد اینکه آیا فشار خون می‌تونه به ارث برسه یا نه؟

به تنهایی ارث در ایجاد پرفشاری خون نقش داره یا نه؟

جواب مثبته بله، یه چیزی حدود ۱۵ تا ۳۵ درصد موارد فشار خون بالا از راه ارث منتقل می‌شه یعنی اگر ما از عوامل اکتسابی هم آسیب نبینیم و زمینه‌سازمون نشه برای فشارخون، ارث می‌تونه به تنهایی برای ما فشار خون بالا رو ایجاد بکنه. 

مواردی هست که اگر  ما فشار خون رو قبل از ۳۵ سالگی داشته باشیم یا بعد از ۵۵ سالگی داشته باشیم، باید حتما دنبال علت ثانویه برای فشارخون بگردیم، معمولاً فشار خون های ناشی از ارث در سن بین ۳۵ تا ۵۵ سال خودشون رو نشون میدن.

مهم ترین علائم فشار خون

مهم‌ترین علامت فشار خون، بی‌علامته. یعنی فرد ممکنه که مدت های طولانی فشار خون داشته باشه ولی هیچ علامتی رو از خودش بروز نده، طی بررسی که بسیج ملی فشار خون در تیر ماه و مرداد ماه ۹۸ در کشور ما انجام داد، یه چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد جمعیت ۱۸ تا ۶۴ سال ما فشار خون داشتند، اما نکته جالب این قضیه این بود که حدود ۱۰ درصد این جمعیت از فشار خونی که داشتن مطلع نبودند یا شاید یکی از علت‌ هاش این باشه که فشار خون ممکنه وجود داشته باشد و مدت‌ ها در ما علامتی رو بروز نده.

همچنین ببینید:

قند خون بالای چه عددی باشه تشخیص دیابت داده میشه؟

اگر بخواهیم از علامت ها صحبت بکنیم، شایع‌ترین علامتی که همتون می‌دونید می‌تونه فشار خون داشته باشه سردرد، سردرد به خصوص سردردی که در ناحیه‌ی پس سر ایجاد میشه، یکی از شایع‌ترین علامت های فشار خون است.

سایر علامت‌ها به طور متناوب دیده میشه، سرگیجه ممکنه شکایت بیمار باشه، ممکنه تپش قلب احساس بکند بیمار، ممکنه حتی خستگی زودرس یکی از علائم فشار خون باشد در فرد و طیف علامت‌ هایی که می‌تونه در یک بیمار ایجاد بشه توسط پرفشاری خون خیلی زیاد است.

در همین بررسی‌ هایی که انجام شده در کشور ما و چیزی حدود ۵۰ درصد عوامل مرگ و میر در کشور ما به فشارخون ارتباط داده شده، در ناحیه قلبی عروقی و ۳۰ میلیون نفر درش بررسی شدند، دیده شد که ۴۰ درصد افراد از فشار خون اطلاعات دارند اما متاسفانه قادر به کنترلش نبودند. این برمی‌گرده به اینکه یا سهل‌انگاری از طرف پزشکی هست، که از طرف پزشک باید این فشار خون کنترل می‌شده و نشده و یا بیمار ما در مصرف داروهاش داره سهل انگاری می‌کند.

بنابراین هیچ فایده‌ای نداره که ما از فشار خون خودمون مطلع باشیم اما نسبت به درمان و کنترلش تلاش لازم را نداشته باشیم.

نحوه درست اندازه گیری فشارخون 
مسئله مهم دیگر در رابطه با نحوه اندازه گیری فشار خون است که لازم است بیمارای ما این مسئله را بدونن، چون خیلی از افراد الان دیگه می‌تونن دستگاه فشار خون رو توی منزل داشته باشن و ازش استفاده کنند، بنابراین باید به روش درست استفاده از این دستگاه ها و اینکه عددی که به دست میاد رو قابل اطمینان بدونن. این نکات رو حتماً بهش اهمیت بدیم که فشار خون باید در یک وضعیت با استراحت اندازه گیری بشه، بیمار ما از ۱۰ دقیقه قبلش باید بر روی یک صندلی نشسته باشه، پاهاش حتما بر روی زمین قرار گرفته باشه، در یک زاویه ۹۰ درجه از نیم ساعت قبل سیگار مصرف نکنه، الکل مصرف نکنه، چای و قهوه استفاده نکنه و فشار خون را اندازه بگیرد.

حتی ما به یکبار اندازه گیری فشار خون اکتفا نمی‌کنیم، ضمن اینکه باید در بستن این کافی ها و بازوبند ها و مچ‌بند های فشار خون در محل مناسبش توجه لازم را داشته باشند.

ما حتماً فشار خون رو اندازه بگیریم، بعد ۱۰ دقیقه فاصله بدین مجدداً فشار خون را اندازه بگیریم. همونطور که می‌دونید ما دو عدد در فشار خونمون اهمیت داره و هر کدام از این دو تا عدد بالا باشه بیمار جزء بیماران پرفشاری خون طبقه‌بندی می‌شود.

ما فشار خون را متوجه شدیم و می‌خواهیم کنترل کنیم چه باید بکنیم؟

اولین قدم برای کنترل فشار خون از اصلاح روش زندگی بیمار شروع می‌شود. بیمار ما باید لایف استایل زندگیش را تغییر بده قبل از اینکه ما متوسل بشیم به دارو، قطعاً باید بیمار ما متعهد بشه که سبک زندگی خودش رو به سمت زندگی سالم پیش ببره.

اولین کاری که باید انجام بده وزنش رو متعادل بکنه.

در مطالعات دیده شده، کاهش وزن قابل توجه یه چیزی حدود ۱۰ تا ۱۲ کیلو می‌تونه میزان فشار خون را تا حد قابل توجهی پایین بیاره و همینطور عوارض قلبی عروقی، کلیوی و مغزی بیمار رو.

چیزی که از ما اغلب سوال میشه روش های استفاده از تغذیه است برای کنترل فشار خون. همانطور که همتون می‌دونید مهم ترین عامل تغذیه‌ای که می‌تونه روی بالا رفتن فشار خون تاثیر بذاره و باید محدود بشه، مصرف نمک طعام است، ما نمک طعام رو تحت عنوان Nacl یا کلرید سدیم می‌شناسیم.

اغلب نمک هایی که ما داریم استفاده می‌کنیم، فرقی نمی‌کنه ید دار یا بدون ید که الان همه نمک ید دار رو دارن ازش تهیه میکنن، می‌تونه منجر به افزایش فشار خون بشه.

نکته جالب اینجاست که اگر ما به جای کلرید سدیم از کلرید پتاسیم برای طعم دار کردن غذا استفاده بکنیم و شوری اون رو ازش ما بخواهیم استفاده کنیم نه تنها موجب افزایش فشار خون نخواهد شد بلکه باعث کاهش آن میشه.

می‌خوام این نکته رو برسونم که اونقدر که سدیم بالا رفتنش در بدن منجر به افزایش فشار خون میشه، بالا رفتن مصرف پتاسیم می‌تواند منجر به کنترلش بشه و می‌دونید که کلرید پتاسیم توی داروخانه ها به شکل نمک رژیمی قابل تهیه است.

عوامل تغذیه‌ای دیگری که در کنترل فشارخون موثر هستند، از مهم‌ترین آن یکیش کلسیم هست و همتون می‌دونید که مصرف کلسیم به میزان لازم برای پوکی استخوان مفید است و همین طور مصارف دیگه می‌تونه داشته باشه، اما یکی از چیزایی که شاید خیلی کمتر بهش توجه بشه نقش مصرف کلسیم در کنترل فشارخون است.

مصرف منیزیوم به همین شکل است، به همین دلیل در افرادی که فشار خون دارند، اغلب توصیه می‌کنیم که مصرف شیر و لبنیات، ماست، پنیر، کشک و خیلی چیز هایی از این قبیل و البته از نوع کم چربش رو مدنظر قرار بدیم و منیزیم هم که بیشتر در بعضی از خوراکی ها مثل گوجه یا موز یا آجیل ها و مغز آجیل ها وجود دارد که می‌تواند توسط بیمارامون بیشتر مصرف بشود.

حتما تاکید می‌کنیم که افرادی که پرفشاری خون دارند، از مصرف سیگار و الکل به شدت اجتناب کنند. خود سیگار به تنهایی عامل خطر بزرگی برای بیماری‌های قلبی عروقی مغزی است و وقتی که فشار خون در این افراد دیده میشه، میزان خطرپذیری این افراد با هم جمع نمیشه، در هم ضرب میشه، بنابراین بیمار فشار خون قطعا باید از سیگار و الکل اجتناب کند.

منبع: آوان