علل لکه های غیر معمول روی زبان

لکه‌های زبان که از نظر رنگ، اندازه یا ظاهر غیرمعمول بوده و یا با علائم دیگری همراه هستند، احتمال یک بیماری و مشکل در سلامتی وجود دارد.

علت لکه های غیر معمول زبان عبارتند از:

برجستگی های کاذب (Lie Bumps)

پاپیلیت لینگوال گذرا وضعیتی است که با نام برجستگی کاذب شناخته می گردد. یکی از علائم اصلی لکه های کوچک قرمز یا سفید روی زبان است. این برجستگی ها پرزهای بزرگ شده یا ملتهب می باشند.

برجستگی های کاذب می توانند یک یا چند پاپیل را تحت تاثیر قرار دهند. علائم دیگر شامل موارد زیر می باشد:

• درد
• احساس سوزش یا خارش
• حساسیت بیشتر به گرما

همچنین ببینید:

دلایل سفید شدن زبان و راه های درمان آن

برجستگی های کاذب معمولاً در اثر آسیب به زبان ایجاد می شوند، مانند زمانی که به طور تصادفی زبان خود را گاز می گیرید.

ویروس، استرس و تغذیه نامناسب نیز در ایجاد این وضعیت دخیل می باشند.

برجستگی های کاذب معمولا بدون درمان در عرض یک هفته بهبود می یابند. می توان از دهانشویه دارویی یا آنتی هیستامین ها برای کمک به کاهش تورم استفاده کرد.

روش های درمانی لکه های کاذب و غیرمعمول روی زبان عبارتند از:

• اجتناب از مصرف غذاهای تند
• پرهیز از مصرف مایعات یا غذای داغ
• عدم مکیدن آبنبات
• با دقت مسواک زدن

سوختگی زبان

در صورت سوختگی زبان با مایعات یا غذای داغ، تاول ایجاد می شود. تاول به صورت لکه های کوچک پر از مایع روی زبان ظاهر می شوند.

با مراقبت در زمان مسواک زدن و مصرف غذا و نوشیدنی، باید از پارگی تاول پیشگیری کرد؛ در این صورت زمان بهبودی نیز تسریع می یابد.

سوختگی زبان معمولاً نیازی به درمان ندارد. تمیز نگه داشتن دهان با استفاده از دهانشویه به جلوگیری از عفونت کمک می کند.

آفت دهان

آفت دهان بسیار رایج است ولی علت ایجاد شدن آن مشخص نیست این زخم ها به شکل لکه های کوچک سفید یا زرد به نظر می رسند که می توانند روی زبان، داخل دهان و روی لب ها ظاهر شوند. 

آفت‌ها معمولاً بدون درمان از بین می‌روند. استفاده مستقیم از داروهای بدون نسخه (OTC) مانند بنزوکائین، بر روی زخم می تواند ناراحتی را تسکین و بهبودی را تسریع بخشد.

در برخی موارد آفت دهان می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگر علائم دیگری نیز وجود داشته باشد، به توصیه و درمان پزشکی نیاز است. این علائم شامل تب، درد معده و بثورات در دیگر نواحی بدن است.

زبان جغرافیایی

اصطلاح پزشکی برای زبان جغرافیایی گلوسیت مهاجر خوش خیم است.

زبان جغرافیایی باعث التهاب در کناره ها یا بالای زبان شده که معمولاً به صورت لکه یا نقاط قرمز؛ با یک حاشیه سفید ظاهر می شود.

پزشکان از علت ایجاد زبان جغرافیایی مطمئن نیستند، اما ممکن است با استرس، آلرژی یا دیابت مرتبط باشد. این بیماری معمولاً علائم دیگری ایجاد نمی کند و باید بدون درمان بهبود یابد.

عفونت مخمر دهان

عفونت مخمر دهان همان برفک دهان شناخته می شود می تواند دهان و زبان را تحت تاثیر قرار دهد. علائم عبارتند از:

• لکه های سفید، برجستگی ها یا لکه های روی سطوح داخلی دهان
• طعم بد دهان
• درد در داخل دهان

در صورت خراش دادن لکه های سفید روی زبان؛ اغلب یک لکه قرمز و ملتهب مشاهده خواهد شد.

برفک دهان ناشی از رشد بیش از حد مخمر است که به طور طبیعی در دهان ایجاد می شود. برخی افراد بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به عفونت هستند، از جمله:

• نوزادان تازه متولد شده
• افرادی که از نگهدارنده یا دندان مصنوعی استفاده می کنند
• افراد مبتلا به دیابت
• افرادی تحت شیمی درمانی
• افراد که به دلیل دارو یا بیماری دچار خشکی دهان هستند
• افراد مبتلا به HIV

معمولاً برفک دهان با استفاده از داروهای ضد قارچ OTC قابل درمان هستند. پزشک موارد زیر را توصیه می کند:

• تغییر پروتزها
• تغییر نحوه تمیز کردن دهان و دندان
• داروی دیگر که سبب خشکی دهان نمی شود

تب اسکارلت یا مخملک

مخملک نوعی عفونت باکتریایی در بینی و گلو است. یکی از علائم آن بروز لکه های قرمز و ناهموار است. علائم دیگر عبارتند از:

• گلو درد
• تب
• بثورات قرمز و لکه دار که معمولاً از قفسه سینه و شکم شروع می شود
• سردرد
• معده درد

مخملک طبق تجویز پزشک با آنتی بیوتیک درمان می گردد. پس از درمان آنتی بیوتیکی، مخملک حدود یک هفته از بین می‌رود، اما بثورات می‌تواند برای مدت طولانی‌تری باقی بماند.

مخملک اغلب کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد و مسری است. عفونت می تواند از طریق موارد زیر منتقل شود:

• سرفه و عطسه
• به اشتراک گذاشتن اشیاء آلوده مانند فنجان، غذا، حوله، لوازم حمام و لباس

سندرم آلرژی دهان

آلرژی به برخی از میوه ها و سبزیجات خام می تواند باعث خارش و تورم در دهان یا روی زبان شود. لکه های متورم روی زبان قرمز و تحریک شده به نظر می رسند.

این واکنش اغلب خفیف بوده و می توان با حذف غذاهایی که باعث ایجاد آلرژی می شود از آن اجتناب کرد. پختن یا پوست گرفتن میوه یا سبزی اغلب از ایجاد واکنش جلوگیری می کند.

سرطان زبان

سرطان زبان نوعی سرطان سر و گردن است. مصرف الکل، سیگار کشیدن و عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) می تواند خطر ابتلا به سرطان زبان را در افراد افزایش دهد.

برجستگی یا لکه کنار زبان، یا یک لکه قرمز روی زبان، معمولا خطرناک نیست. اما اگر از بین نرود، می تواند نشانه سرطان زبان باشد. علائم دیگر عبارتند از:

• گلودرد که برای مدت طولانی ادامه دارد
• درد هنگام بلع
• بی حسی دهان

در صورت وجود زخم، توده، لکه قرمز یا سفید بدون درد روی زبان که از بین نمی رود باید به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کرد.

همچنین ببینید:

علت زرد شدن زبان و راه های درمان آن

لکه های سالم زبان

چهار نوع لکه یا برجستگی سالم وجود دارد که معمولاً روی زبان ظاهر می شوند. اصطلاح پزشکی این لکه ها پاپیلا است.

پاپیل های Fungiform لکه های کوچکی هستند که در سراسر زبان ظاهر می شوند. معمولاً 200 تا 400 عدد از این موارد در فرد وجود دارد که بیشتر در نوک و لبه های زبان است. هر یک از این پاپیلاها شامل سه تا پنج جوانه چشایی هستند.

پاپیلاهای Circumvallate لکه های بزرگتری هستند که در پشت زبان ظاهر می شوند. آنها کمی برآمده هستند و به صورت "v" قرار می گیرند. فرد معمولا 7 تا 12 جوانه چشایی دارد که هر کدام حاوی هزاران جوانه چشایی هستند.

پاپیلاهای Foliate در پشت زبان و در لبه ها ظاهر می شوند. فرد معمولاً حدود 20 مورد از آنها را دارد که هر کدام شامل صدها جوانه چشایی است.

پاپیل های Filiform در مرکز و جلوی زبان وجود دارد. این نوع پاپیلاها بیش از هر نوع دیگر وجود دارد. آنها حاوی جوانه های چشایی نیستند.

پاپیلاها به زبان کمک می کنند تا حس چشایی داشته باشند.

زمان مراجعه به پزشک

افراد در شرایط زیر باید به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنند:

• بروز لکه های غیرمعمول روی زبان بیش از یک هفته زمان
• ایجاد لکه هایی همراه با خونریزی، دردناک یا گسترش آنها روی زبان

پزشک اغلب علائم دیگر به همراه بروز لکه ها و درد را بررسی می کند.

پیشگیری

رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند به پیشگیری از عفونت های قارچی دهان و به بهبود زبان پس از آسیب یا بیماری کمک کند. جهت حفظ سلامت دهان، دندان ها و زبان، دندانپزشک موارد زیر را توصیه می کند:

• مسواک زدن دو بار در روز
• استفاده از نخ دندان به صورت روزانه
• اجتناب از مصرف قند زیاد

نمی توان از تمام لکه های روی زبان، به ویژه لکه های ناشی از عفونت و آفت جلوگیری کرد.

مصرف صحیح دارو، تمیز نگه داشتن دهان و اجتناب از تحریک دهان هنگام غذا خوردن یا تمیز کردن دندان ها می تواند باعث بهبودی شده و از ایجاد مجدد لکه ها جلوگیری کند.

نتیجه کلی

افراد نقاط ریز زیادی روی زبان خود دارند که برای حس چشایی بسیار مهم است. اما لکه‌هایی که از نظر رنگ، اندازه یا ظاهر غیرعادی هستند می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل سلامتی باشند.

لکه های غیرمعمول می توانند دلایل مختلفی داشته باشند، از جمله آسیب زبان وعفونت. این موارد اغلب بدون درمان از بین می روند، اما می توانند نشانه ای از یک وضعیت پزشکی جدی تر، مانند مخملک یا سرطان زبان باشند.

در صورت از بین نرفتن لکه های زبان به مدت یک هفته، مراجعه به دندانپزشک یا پزشک ضروری است.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday