حس چشایی و هرآنچه که باید درباره آن بدانید
حس چشایی یکی از حواس پنجگانه اصلی است. پرزهای چشایی پرزهای بسیار حساس و ریزی هستند که مسئول انتقال پیام به مغز می باشند. ما می توانیم مزه های شیرین، ترش، تلخ ...
حس چشایی خود را بیشتر بشناسید
حس چشایی یکی از حواس پنجگانه اصلی به شمار می رود. این حس به ما کمک می کند تا مزه غذا و نوشیدنی را درک کرده و در نهایت متوجه خواهیم شد کدام خوراکی برای ما مناسب است.
- طعم غذا ناشی از ترکیبات شیمیایی آن است.
- ترکیبات شیمیایی سازنده مواد غذایی با گیرنده های سلولی مرتبط هستند.
- سلول ها اطلاعاتی را به مغز ارسال می کنند که این موضوع در تشخیص طعم ها به افراد کمک می کند.
انسان قادر به تشخیص مزه های مختلف می باشد. هر طعم و یا مزه یک هدف دارد مانند شناسایی غذاهای فاسد یا مواد سمی.
همچنین ببینید:
بی حس شدن دهان و آنچه باید درمورد آن بدانید
مزه های اصلی حس چشایی
گیرنده های مرتبط با 5 مزه شناخته شده:
- شیرین
- ترش
- شور
- تلخ
- اومامی
مزه شیرین (Sweet) در حس چشایی
به طور کلی شیرینی ناشی از نوعی قند یا الکل است. برخی اسیدهای آمینه نیز ممکن است طعم شیرین داشته باشند.
دانشمندان معتقد هستند که مزه شیرینی یکی از دلایل بقای نسل بشر به شمار می رود؛ زیرا به انسان کمک می کند غذاهای پرانرژی را شناسایی و مصرف نماید.
غذاهای شیرین اغلب سرشار از کربوهیدرات هستند، مانند گلوکز که سوخت بدن را تامین می کند.
نمونه هایی از غذاهای شیرین عبارتند از:
- عسل
- توت فرنگی
- آب نبات
- آب میوه
- کیک
مزه ترش (Sour) در حس چشایی
علت ایجاد مزه ترشی نوعی اسید است. ترش بودن توسط یون های هیدروژن ایجاد می شود.
اغلب غذاهای فاسد طعم ترش دارند. طعم ترش به انسان کمک کرده است تا غذای فاسد را شناسایی نماید. البته تمامی غذاهای ترش خطرناک نیستند.
به عنوان مثال ما می توانیم غذاهایی با طعم ترش را مصرف نماییم؛ از جمله:
- سرکه
- آب لیمو
- ماست
- دوغ
مزه شور (Salty) در حس چشایی
طعم شور معمولاً ناشی از نمک خوراکی یا سدیم کلراید است که به غذا اضافه می شود، همچنین می تواند ناشی از نمک های معدنی باشد.
سدیم برای تعادل الکترولیت ها و مایعات ضروری است. بنابراین با دریافت و حس مزه شور غذا می توانیم سدیم کافی دریافت نماییم.
برخی غذاهای شور عبارتند از:
- سس سویا
- گوشت فرآوری شده
- زیتون شور
- چیپس
مزه تلخ (Bitter) در حس چشایی
مزه تلخ به دلیل مولکول های مختلف است. این مولکول ها معمولا در گیاهان یافت می شوند.
با این حال بسیاری از گیاهان با ترکیبات تلخ سمی هستند. با چشیدن و حس طعم تلخی می توان سم را شناسایی و از مصرف آن پرهیز کرد.
تمامی طعم های تلخ بد نیستند. معمولاً می توان تلخی را در مقادیر کم یا زمانی که با طعم های دیگر ترکیب می شوند تحمل کنیم.
برخی خوراکی های تلخ عبارتند از:
- قهوه
- شکلات تلخ
- آرگولا
مزه اومامی (Savory) در حس چشایی
مزه اومامی توسط اسیدهای آمینه مانند اسید آسپارتیک یا اسید گلوتامیک ایجاد می شود.
برخی دانشمندان تصور می کنند چشیدن طعم اومامی به افزایش اشتها و کنترل هضم پروتئین کمک می کند.
غذاهای زیر طعم اومامی دارند:
- آبگوشت
- گوجه فرنگی های رسیده
- مارچوبه
تحقیقات در مورد مزه ها
در حال حاضر دانشمندان در حال تحقیق در مورد مزه های دیگر مانند موارد زیر هستند:
- قلیایی (عکس ترش)
- فلزی
- شبیه آب
طعم اومامی از کجا منشا گرفته است؟
اومامی تازه ترین طعم کشف شده است. این یک اصطلاح ژاپنی است.
در سال 1908، یک محقق ژاپنی به نام Kikunae lkeda، اسید گلوتامیک را در نوعی جلبک دریایی به نام کامبو (Kombu) یافت. او تشخیص داد که طعم اومامی جلبک دریایی به دلیل نمک اسید گلوتامیک است که این شامل مونوسدیم گلوتامات یا MSG می باشد.
از زمان کشف اولیه Kikunae مواد اومامی در غذاهای دیگر شناسایی شده است. زمانی که دانشمندان گیرنده های اومامی را در پرزهای چشایی یافتند، اومامی به عنوان یک طعم جدید پذیرفته شد.
همچنین ببینید:
بهترین و بدترین مواد غذایی برای سلامت دهان و دندان
تفاوت بین مزه (taste) و طعم (flavor)
مزه به درک سلول های حسی در پرزه های چشایی اشاره دارد. وقتی ترکیبات غذایی این سلول های حسی را فعال می کنند مغز طعمی مانند شیرینی را تشخیص می دهد.
طعم عبارت است از حس کردن مزه همراه با حس کردن بو. بو از حس بویایی منشا می گیرد. سلول های حسی بینی با ذرات بو مرتبط بوده و از این طریق پیام به مغز ارسال می گردد.
زمانی که غذا می خورید، ذرات بو در دهان نیز از طریق نازوفارنکس وارد بینی می شود. این قسمت بالای گلو پشت بینی قرار دارد.
طعم حاصل از این بو همراه با مزه شکل می گیرد. بسته به شدت هر بو و طعم، طعم های مختلف زیادی وجود دارد.
عملکرد حس چشایی
زبان حاوی هزاران برجستگی ریز به نام پاپیلای چشایی است. هر پاپیلا دارای چندین پرز چشایی با 10 تا 50 سلول گیرنده است.
شما همچنین دارای سلول های گیرنده چشایی در امتداد سقف دهان و دیواره گلو هستید.
وقتی غذا می خورید، گیرنده ها ترکیبات شیمیایی موجود در غذا را تجزیه و تحلیل می کنند. در مرحله بعد آنها سیگنال های عصبی را به مغز می فرستند که درک طعم را ایجاد می کند. همچنین ما را قادر می سازد تا سلیقه های مختلف را با احساسات مختلف مرتبط سازیم.
برخلاف تصور رایج، کل زبان می تواند هر پنج طعم را تشخیص دهد. برای هر یک نواحی خاص وجود ندارد. با این حال در مقایسه با مرکز زبان، دو طرف زبان شما به هر نوع طعم حساس تر است.
پشت زبان یک مورد استثنا است. این ناحیه نسبت به تلخی بسیار حساس است که تصور میشود به ما کمک می‌کند تا غذاهای سمی را قبل از خوردن حس کنیم.
موارد موثر بر حس چشایی
برخی بیماری ها یا صدمات می توانند سبب اختلال در حس چشایی شوند؛ از جمله:
- عفونت های تنفسی فوقانی
- عفونت گوش میانی
- پرتودرمانی سر یا گردن
- مصرف برخی داروها مانند آنتی هیستامین ها و آنتی بیوتیک ها
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند حشره کش ها
- جراحی گوش، بینی یا گلو
- کشیدن دندان عقل
- آسیب سر
- مشکلات دندانی
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
- هیپوژوزیا (از دست دادن یک طعم خاص)
- آگوزیا (از دست دادن حس چشایی)
- دیسگوسیا (اختلال در حس چشایی)
نتیجه کلی
انسان می تواند طعم های شیرین، ترش، شور، تلخ را تشخیص دهد. این موضوع به ما اجازه می دهد تا غذاهای قابل خوردن را تشخیص دهیم.
هر طعمی توسط مواد شیمیایی ایجاد می شود که گیرنده های پرزهای چشایی ما را تحریک می کنند.
حس چشایی به شما امکان می دهد از غذاهای مختلف لذت ببرید. اگر متوجه تغییراتی در حس چشایی خود شدید به پزشک مراجعه نمایید.
توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .
منابع:
دیدگاه تان را بنویسید