مسمومیت با جیوه نتیجه قرار گرفتن در معرض جیوه بیش از حد، از طریق رژیم غذایی یا محیط است.

مصرف غذایی حاوی جیوه شایع ترین علت مسمومیت با جیوه است. مسمومیت با جیوه می تواند نشانه های شدیدی ایجاد کند و بدن را در معرض خطر غیر ضروری قرار دهد.

فرد می تواند با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و محیط پیرامون خود، خطر قرار گرفتن در معرض فلز سمی را محدود کند و از مسمومیت با جیوه جلوگیری کند.

مسمومیت با جیوه چیست؟

جیوه فلز طبیعی است که در بسیاری از محصولات روزمره البته در مقادیر کوچک موجود است. در حالی که این قرار گرفتن در محدوده کم معمولا امن در نظر گرفته می شود اما به مرور تجمع جیوه بسیار خطرناک است.

جیوه مایع به راحتی در هوای اطراف خود بخار می شود. این غالبا محصول جانبی فرایندهای صنعتی مانند سوزاندن زغال سنگ است. جیوه تبخیر شده می تواند از طریق باران، خاک، آب برای انسان ها، گیاهان و حیوانات خطراتی را به وجود بیاورد.

خوردن یا تماس با جیوه بیش از حد می تواند نشانه های مسمومیت با جیوه را ایجاد کند.

همچنین ببینید:

فیبروز ریوی و 0 تا 100 نکات آن

علایم و نشانه های اولیه

جیوه ممکن است بر سیستم عصبی تاثیر بگذارد و منجر به نشانه های عصبی مانند:

• عصبی بودن یا اضطراب
• تحریک پذیری یا تغییرات خلقی
• بی حسی
• مشکلات حافظه
• افسردگی
• لرزش فیزیکی

با افزایش سطح جیوه در بدن نشانه های بیشتری ظاهر خواهد شد. این نشانه ها ممکن است بسته به سن و میزان قرار گرفتن افراد در معرض  متفاوت باشد. بزرگسالان مبتلا به مسمومیت با جیوه ممکن است علایمی مانند:

• ضعف عضلانی
• طعم فلزی در دهان
• تهوع و استفراغ
• فقدان مهارت های حرکتی یا احساس ناهماهنگی
• ناتوانی در احساس در دست و صورت یا مناطق دیگر
• تغییرات در بینایی، شنوایی یا گفتار
• مشکل در تنفس
• مشکل در راه رفتن یا ایستادن مستقیم

جیوه همچنین می تواند رشد اولیه کودک را تحت تاثیر قرار دهد. کودکان مبتلا به مسمومیت با جیوه ممکن است نشانه هایی مانند:

• اختلال در مهارت های حرکتی
• مشکلات تفکر یا حل مشکل
• مشکلات یادگیری صحبت کردن یا درک زبان
• مشکلات مربوط به هماهنگی دست و چشم
• از لحاظ جسمی از محیط اطراف خود بی اطلاع هستند

مسمومیت با جیوه در صورت تماس مکرر فرد با جیوه با گذشت زمان به کندی ایجاد می شود. اما در برخی موارد مسمومیت با جیوه به سرعت بروز می کند و با یک مشکل خاص همراه است.

هر کسی که تجربه شروع ناگهانی نشانه های مسمومیت با جیوه دارد باید با یک دکتر یا تماس بگیرد.

عوارض طولانی مدت

قرار گرفتن در معرض سطوح بالای جیوه همچنین ممکن است فرد را در معرض خطر عوارض طولانی مدت قرار دهد از جمله:

1- صدمه عصبی

مقادیر بالای جیوه در خون ممکن است فرد را در معرض خطر صدمات عصبی طولانی مدت قرار دهد. این اثرات ممکن است در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند بارزتر باشد.

مطالعه ای در مجله پزشکی پیشگیری و بهداشت عمومی اشاره دارد که بسیاری از حوادث مسمومیت با جیوه منجر به صدمه طولانی مدت به عصب شده است که می تواند باعث:

• اختلالات هوشی و ضریب هوشی پایین
• رفلکس های کند
• مهارت های حرکتی خراب
• فلج
• بی حسی
• مشکلات حافظه و تمرکز
• نشانه های بیش فعالی

2- اثرات تولید مثل

مسمومیت با جیوه همچنین خطری برای سیستم تولید مثل ایجاد می کند. ممکن است باعث کاهش تعداد اسپرم یا کاهش باروری شود و همچنین ممکن است مشکلاتی را برای جنین ایجاد کند.

اثرات احتمالی مسمومیت با جیوه شامل تغییر شکل و کاهش میزان بقای جنین و کاهش رشد و اندازه نوزاد در بدو تولد است.

3- خطرات قلبی عروقی

جیوه به تجمع رادیکال های رایگان در بدن کمک می کند که سلول ها را در معرض خطر قرار می دهد. این ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به مشکلات قلبی از جمله حمله قلبی و بیماری عروق کرونر قلب شود.

علت های آن

شایع ترین علت مسمومیت با جیوه از خوردن غذاهای دریایی است اما مردم می توانند مسمومیت با جیوه را از پردازش های صنعتی، دماسنج و دستگاه فشار خون، کار دندانپزشکی، رنگ های قدیمی تجربه کنند.

1- مسمومیت با جیوه بوسیله غذاهای دریایی

خوردن غذاهای دریایی که با جیوه لکه دار شده اند یکی از رایج ترین روش های تجمع جیوه در بدن انسان است. جیوه موجود در غذاهای دریایی نوعی فلز بسیار سمی به نام متیل جیوه است که با حل شدن جیوه در آب تشکیل می شود.

متیل جیوه می تواند توسط تمام موجودات دریایی جذب شود اما از طریق زنجیره غذایی نیز ادامه می یابد.

موجودات دریایی کوچک مانند میگو اغلب متیل جیوه را می خورند و سپس توسط ماهی های دیگر خورده می شوند. این ماهی ها اکنون متیل جیوه بیشتری نسبت به میگوی اصلی دارند.

طوری که یک ماهی بزرگ ممکن است حاوی جیوه خیلی بیشتر از ماهی کوچک باشد این روند تا اتمام زنجیره غذایی ادامه دارد. این لزوما با خوردن ماهی های کوچکتربهتر نمی شود. همیشه برای یک فرد ضروری است که منبع غذاهای دریایی خود را بررسی کند تا ازخوردن ماهی و صدف دریایی جلوگیری شود.

مردم در مورد قرار گرفتن در معرض جیوه نگران هستند ممکن است بخواهند مصرف غذاهای دریایی خود را به خصوص از ماهی که در زنجیره غذایی بالا است مانند اره ماهی، کوسه، ماهی تن سفید و انواع مختلف اردک ماهی را محدود کنند.

زنان باردار یا شیرده ممکن است بخواهند از مصرف ماهی و صدف خودداری کنند یا محدود کنند زیرا جیوه را از طریق بند ناف یا شیر مادر به جنین  نوزاد منتقل شود.

2- پر کردن دندان

پر کردن معمولا به نام پر کردن نقره شامل حدود 40 به 50 درصد جیوه است.در حال حاضر روش های جدیدتر و امن تر برای پر کردن دندان وجود دارد.

پر کردن های قدیمی ممکن است خطر قرار گرفتن در معرض جیوه را در فرد افزایش دهد. برخی از افراد ترجیح می دهند مواد پر کننده دندان خود را جایگزین کنند تا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض جیوه را کاهش دهند.

3- علل دیگر

مسمومیت با جیوه نیز ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض مستقیم یا محیطی باشد. قرار گرفتن در معرض جیوه ممکن است از یک یا چند منبع زیر باشد:

• معدن طلا
• قرار گرفتن در معرض برخی از انواع جواهرات
• قرار گرفتن در معرض رنگ های قدیمی تر
• برخی از واکسیناسیون ها
• تماس با دماسنج تب شکسته یا دماسنج قدیمی خانه
• هوای سمی در مناطق نزدیک کارخانه هایی که جیوه را به عنوان محصول جانبی تولید می کنند مانند کارخانه های زغال سنگ

برخی از محصولات مراقبت از پوست نیز ممکن است جیوه داشته باشند هر چند این غیر معمول است.

تشخیص

پزشکان معمولا می توانند مسمومیت با جیوه را از طریق معاینه فیزیکی و تست های خون تشخیص دهند. پزشکان ممکن است در مورد هر علامتی که فرد دارد و همچنین برای تجزیه کلی رژیم غذایی خود سوال کنند.

همچنین ممکن است در مورد محیط زندگی یا کار فرد سوالاتی بپرسند از جمله اینکه در نزدیکی هر کارخانه ای زندگی می کنند یا در یک کارخانه صنعتی کار می کنند.

اگر پزشک مشکوک به مسمومیت با جیوه باشد آزمایش خون و یا ادرار می تواند سطح جیوه در بدن را بسنجد.

همچنین ببینید:

مسمومیت خون چست؟ از 0 تا 100 آن 

درمان

درمان مسمومیت با جیوه شامل از بین بردن هرگونه قرار گرفتن در معرض فلز است. پزشکان توصیه می کنند که فرد هیچ غذای دریایی حاوی جیوه مصرف نکند.

اگر مسمومیت با جیوه مربوط به محل کار یا قرار گرفتن در معرض محیط فرد باشد پزشکان ممکن است پیشنهاد کنند که فرد محیط خود را برای کاهش قرار گرفتن در معرض تغییر دهد یا اینکه محل کار اقدامات ایمنی جدیدی را در نظر بگیرد.

مسمومیت با جیوه ممکن است عوارض جانبی طولانی مدت ایجاد کند که به صورت جداگانه درمان یا مدیریت می شود.

انواع خاصی از موارد شدید مسمومیت با جیوه ممکن است نیاز به درمان کاهنده مسمومیت داشته باشد. این روند حذف جیوه از اندام ها است تا بدن بتواند جیوه را دفع کند.

داروهای مورد استفاده در درمان کاهش مسمومیت فلزات سنگین به جریان خون متصل می شوند و سپس از طریق ادرار دفع می شوند. درمان شلات کننده با خطرات و عوارض جانبی خاص خود همراه است بنابراین استفاده از دارو فقط در صورت لزوم بسیار مهم است.

خلاصه

جیوه برای انسان سمی است. هیچ درمان استاندارد برای مسمومیت با جیوه وجود ندارد، بنابراین بهتر است از قرار گرفتن در معرض مقادیر بالایی از جیوه جلوگیری شود.

از بین بردن عوامل خطر با ایجاد تغییر در رژیم غذایی و محیط کار یا زندگی ممکن است به کاهش سطح جیوه در بدن کمک کند.

مشورت با پزشک در اولین علامت مسمومیت با جیوه ضروری است زیرا می تواند اثرات طولانی مدت داشته باشد. والدین و مراقبان نیز باید از نشانه های مسمومیت با جیوه در کودکان مطلع باشند و در صورت بروز هرگونه نشانه توسط کودک یا نوزاد با پزشک تماس بگیرند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday