تداخل دارویی: راهنمای مصرف کنندگان
تداخل دارویی ممکن است هنگام مصرف یک دارو با سایر موادی که نحوه عملکرد آن دارو را تغییر می دهند، رخ دهد. چگونه تداخل دارویی ممکن است بر شما تأثیر بگذارد؟
تداخل دارویی شامل ترکیب یک دارو با سایر موادی است که اثر دارو را در بدن تغییر می دهد. این موضوع باعث عوارض جانبی غیرمنتظره می شود.
اگر از چندین دارو استفاده می کنید، مبتلا به بیماری خاصی هستید یا تحت نظر چند پزشک هستید، باید مراقب داروهای مصرفی خود باشید.
همچنین باید پزشکان شما از تمام داروها، گیاهان، مکمل ها و ویتامین هایی که استفاده می کنید مطلع باشند.
حتی در صورت مصرف یک نوع دارو باید به پزشک خود جهت عدم تداخل دارویی اطلاع دهید.
این توصیه در مورد داروهای تجویزی و بدون نسخه صدق می کند.
انواع تداخل دارویی
انواع مختلفی از تداخل دارویی وجود دارد که باید از آنها آگاه بود.
دارو-دارو
واکنش دارو-دارو زمانی است که تداخل دارویی بین دو یا چند داروی تجویزی وجود دارد.
مانند تداخل دارویی بین وارفارین، یک داروی ضد انعقاد (رقیق کننده خون) و فلوکونازول، یک داروی ضد قارچ است.
مصرف این دو دارو با هم می تواند منجر به افزایش خونریزی شود.
درمان دارویی بدون نسخه
این موارد شامل داروهای بدون نسخه (OTC)، گیاهان دارویی، ویتامین ها یا مکمل ها می شود.
نمونه ای از آن می تواند بین یک دیورتیک و ایبوپروفن رخ دهد.
ایبوپروفن ممکن است اثربخشی دیورتیک را کاهش دهد زیرا ایبوپروفن اغلب باعث حفظ نمک و مایعات در بدن می شود.
همچنین ببینید:
تفاوت بین داروهای ژنریک و تجاری
دارو-غذا
این مورد زمانی اتفاق می افتد که مصرف غذا یا نوشیدنی اثر دارو را تغییر دهد.
به عنوان مثال برخی از استاتین ها (که برای درمان کلسترول بالا استفاده می شوند) می توانند با آب گریپ فروت تداخل داشته باشند.
اگر فرد که یکی از این استاتین ها را مصرف می کند مقدار زیادی آب گریپ فروت نیز مصرف نماید، ممکن است مقدار زیادی از دارو در بدن او باقی بماند و خطر آسیب کبدی یا نارسایی کلیه را افزایش دهد.
یکی دیگر از پیامدهای آن زمانی است که عضله اسکلتی تجزیه می شود و پروتئینی به نام میوگلوبین در خون آزاد می شود.
میوگلوبین می تواند به کلیه ها آسیب برساند.
مواد مخدر-الکل
برخی داروها را نباید با الکل مصرف کرد.
ترکیب این داروها با الکل می تواند باعث خستگی و تاخیر در واکنش شود.
همچنین می تواند خطر عوارض جانبی منفی را افزایش دهد.
دارو-بیماری
این نوع تداخل دارویی زمانی است که استفاده از دارو باعث تغییر یا تشدید شرایط یا بیماری می شود.
علاوه بر این برخی از شرایط پزشکی می توانند خطر عوارض جانبی داروهای خاص را افزایش دهند.
به عنوان مثال برخی از داروهای ضد احتقان که افراد برای سرماخوردگی مصرف می کنند، می توانند فشار خون را افزایش دهند.
این تداخل دارویی برای افراد مبتلا به فشار خون بالا خطرناک است.
متفورمین (داروی دیابت) و بیماری کلیوی است.
افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید از دوز کمتری از متفورمین استفاده کنند یا اصلا آن را مصرف نکنند.
این به این دلیل است که متفورمین می تواند در کلیه افراد مبتلا به این بیماری انباشته و خطر عوارض جانبی شدید را افزایش دهد.
آزمایش
برخی از داروها می توانند با تست های آزمایشگاهی خاص تداخل دارویی داشته باشند. این موضوع می تواند منجر به نتایج آزمایش غلط شود.
به عنوان مثال، نشان داده شده است که داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای در آزمایش‌های پوستی که برای تعیین اینکه آیا فرد دارای آلرژی خاصی است، تداخل دارویی دارند.
سایر عوامل در تداخل دارویی
اگرچه مهم است که خود را در مورد پتانسیل خود برای تجربه تداخل دارویی آموزش دهید، اما بدانید که این اطلاعات همه چیزهایی را که باید بدانید به شما نمی گوید. فقط به این دلیل که ممکن است یک تداخل دارویی رخ دهد، به این معنی نیست که چنین خواهد شد.
عوامل زیر در تاریخچه پزشکی فرد بر تداخل دارویی احتمالی تأثیر می گذارد:
ژنتیک
تغییرات در ژنتیک فرد می تواند باعث شود که یک دارو در بدن های مختلف متفاوت عمل کند.
در نتیجه کد ژنتیکی خاص خود، برخی افراد داروهای خاصی را سریع تر یا کندتر از دیگران پردازش می کنند.
این موضوع ممکن است باعث کاهش یا افزایش سطح دارو بیش از حد انتظار شود.
پزشک شما می داند که کدام داروها به آزمایش ژنتیکی نیاز دارند تا دوز مناسب را برای شما پیدا کند.
وزن
برخی از داروها با توجه به وزن فرد تجویز می شوند.
تغییرات وزن می تواند بر دوز دارو تأثیر بگذارد و همچنین خطر تداخل دارویی را افزایش یا کاهش دهد.
بنابراین اگر تغییر قابل توجهی در وزن خود دارید، ممکن است به دوز متفاوتی از برخی داروها نیاز داشته باشید.
سن
با افزایش سن، بدن به روش مختلف تغییر می کند، که برخی از آنها ممکن است بر نحوه واکنش ما به داروها تأثیر بگذارد.
کلیه ها، کبد و سیستم گردش خون ممکن است با افزایش سن کند شود.
این موضوع می تواند تجزیه و حذف داروها از بدن ما را کاهش دهد.
جنسیت (مرد یا زن)
تفاوت‌های بین جنسیت‌ها، مانند آناتومی و هورمون‌ها، می‌تواند در تداخل دارویی نقش داشته باشد.
به عنوان مثال دوز توصیه شده زولپیدم که به زنان داده می شود به نصف مقدار تجویز شده برای مردان کاهش یافت.
تحقیقات نشان داد زنان بیشتر احتمال دارد که سطوح بالایی از این دارو را در سیستم خود داشته باشند.
سبک زندگی (رژیم غذایی و ورزش)
برخی از رژیم های غذایی زمانی که با دارو ترکیب شوند می توانند مشکل ساز شوند.
تحقیقات نشان داده است که مصرف زیاد چربی می تواند پاسخ گشادکننده های برونش را کاهش دهد که افراد مبتلا به آسم از آنها برای درمان علائم استفاده می کنند.
ورزش همچنین می تواند نحوه عملکرد داروها را تغییر دهد
افرادی که از انسولین برای درمان دیابت استفاده می کنند، ممکن است در طول ورزش دچار هیپوگلیسمی (قند خون پایین) شوند.
بنابراین ممکن است نیاز به تنظیم زمان غذا خوردن و مصرف انسولین برای جبران افت قند خون داشته باشند.
سیگار کشیدن نیز می تواند بر متابولیسم برخی داروها تأثیر بگذارد.
اگر به شما توصیه می شود داروی جدیدی را شروع کنید، حتماً به پزشک خود بگویید که سیگار می کشید.
مدت زمان مصرف دارو در بدن
عوامل زیادی بر سرعت جذب و پردازش داروها توسط بدن تأثیر می گذارد.
دوز مناسب برای هر فرد ممکن است به این عوامل بستگی داشته باشد و ممکن است بیشتر یا کمتر از دوز معمولی باشد.
این دلیل دیگری است که چرا پزشک شما باید قبل از تجویز یک داروی جدید، تمام داروهای مصرفی شما را بداند.
مدت زمان مصرف دارو
داروها ممکن است به بدن کمک کنند تا با گذشت زمان آنها را سریع تر پردازش کند.
بنابراین اگر برای مدت طولانی مصرف شوند، ممکن است لازم باشد دوزها تنظیم شوند.
دو نمونه داروهای ضد درد و داروهای ضد تشنج هستند.
دوز
اصطلاح “دوز” مقدار دارویی است که برای مصرف تجویز می شود.
برای دو نفر که دقیقاً یک دارو مصرف می کنند ممکن است دوزهای متفاوتی تجویز شود.
محاسبه دوز مناسب نیاز به دقت دارد، بنابراین نباید بدون مشورت با پزشک، میزان مصرف دارویی را تغییر دهید.
نحوه مصرف یا تجویز دارو
روش های مختلفی برای تجویز دارو وجود دارد.
برخی از روش‌های رایج مصرف دارو عبارتند از:
- خوراکی (از راه دهان)
- تزریقی و موضعی (استفاده از پوست)
نحوه ورود داروها به بدن می تواند اثرات ناشی از آن را تا حد زیادی تغییر دهد.
فرمول بندی
فرمول یک دارو، ترکیب خاصی از مواد تشکیل دهنده دارو است.
فرمول یک دارو مهم است زیرا می تواند تا حدی نحوه عملکرد دارو در بدن و همچنین اثربخشی آن را تعیین کند.
ترتیب مصرف داروها
اگر داروها در زمان های مختلف مصرف شوند، برخی از تداخل دارویی را می توان کاهش داد یا از بین برد.
برخی از داروها ممکن است بر جذب سایر داروها تأثیر بگذارند اگر یکی قبل از دیگری مصرف شود.
به عنوان مثال آنتی اسیدها مانند قرص های کلسیم می توانند از جذب داروی ضد قارچ کتوکونازول جلوگیری کنند.
خواندن برچسب داروها
صحبت با پزشک یا داروساز بهترین راه برای آگاه ماندن از داروها است.
همیشه باید تمام برچسب‌های دارو و اطلاعات دارویی بیمار را که دریافت می‌کنید بخوانید.
این کار به شما کمک می کند تا داروهای خود را بهتر درک کرده و همچنین ممکن است از تداخل دارویی جلوگیری کند.
همچنین ببینید:
نحوه دور ریختن دارو به صورت صحیح
برچسب های دارویی OTC
فهرستی از ترکیبات موجود در دارو که اهداف درمانی دارند، در بخش هدف توضیح داده می‌شود که هر یک از مواد تشکیل دهنده چه کاری انجام می‌دهند.
برچسب های دارویی OTC شامل اطلاعات زیر است:
- موارد استفاده: شرح کوتاهی از علائم یا شرایطی که دارو برای درمان قرار دارد.
- هشدارها: بخشی که اطلاعات مهمی در مورد استفاده ایمن از دارو ارائه می دهد. زمان قطع یا عدم مصرف دارو و زمان مشورت با پزشک در مورد مصرف آن را بیان می کند. عوارض جانبی و تداخل دارویی نیز در اینجا ذکر شده است.
- دستورالعمل: دستورالعمل هایی برای مقدار و تعداد دفعات مصرف دارو. اگر دستورالعمل خاصی برای نحوه مصرف دارو وجود داشته باشد، در اینجا ذکر خواهد شد.
- اطلاعات دیگر: این بخش اغلب اطلاعاتی در مورد نحوه نگهداری صحیح دارو دارد. همچنین ممکن است اطلاعات بیشتری در مورد برخی از مواد تشکیل دهنده دارو مانند مقدار کلسیم، پتاسیم یا سدیم ارائه دهد. این جزئیات می تواند برای افراد مبتلا به آلرژی یا محدودیت های غذایی مهم باشد.
- تاریخ انقضا: تاریخی که سازنده تا آن زمان ایمنی و اثربخشی دارو را تضمین می کند.
- مواد غیر فعال: فهرستی از مواد تشکیل دهنده دارو که هدف درمانی ندارند، مانند رنگ ها و طعم دهنده ها.
- اطلاعات تماس سازنده: اگر در مورد دارو سؤالی دارید، معمولاً می توانید با سازنده تماس بگیرید.
برچسب های داروهای تجویزی
دو نوع برچسب نسخه وجود دارد؛ درج بسته و درج بسته بیمار (PPI) سازمان غذا و دارو (FDA) قالب و استانداردهای هر دو نوع برچسب را تنظیم می کند.
همچنین ممکن است درج بسته ای به نام اطلاعات تجویز مشاهده کنید. این حاوی اطلاعاتی در مورد دارو است و معمولاً در داخل بطری نسخه موجود است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد داروی تجویزی، بروشور بسته را بخوانید. درج بسته توضیح می دهد:
- نحوه عملکرد دارو و اطلاعات مربوط به آزمایش بالینی دارو
- نحوه مصرف دارو و هرگونه احتیاط (مانند اینکه نباید همراه غذا مصرف شود)
- چه شرایطی از دارو برای درمان استفاده می شود
- هشدار در مورد عوارض جانبی
- تداخل دارویی احتمالی با سایر داروها، مکمل ها، غذاها یا نوشیدنی ها
- اطلاعات دوز و دستورالعمل در مورد اقدامات لازم در صورت مصرف بیش از حد
اطلاعات دیگر، مانند ظاهر دارو و نحوه نگهداری آن
بطری موجود در نسخه ممکن است دارای برچسب های هشدار دهنده به شکل برچسب های رنگارنگ باشد که مستقیماً روی بطری ها قرار گرفته اند.
اطلاعاتی در مورد عوارض جانبی و تداخلات احتمالی دارند.
PPI اطلاعاتی است که با دارو داده می شود.
برچسب نسخه باید حاوی نام شما، نام پزشک و نام دارو، همراه با میزان مصرف، دوز، دستورالعمل، تاریخ انقضا و سایر اطلاعات شناسایی باشد.
این اطلاعات مختصر برای یادآوری نحوه مصرف دارو است.
اگر در مورد داروهایی که مصرف می کنید یا قصد مصرف آن ها را دارید نگرانی یا سوالی دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
به ویژه زنان باردار یا شیرده باید قبل از مصرف هر گونه داروی جدید با پزشک خود مشورت کنند.
توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .
منابع:
دیدگاه تان را بنویسید