انسداد مجاری صفراوی درواقع گرفتگی مجرای صفرا است. مجاری صفراوی؛ صفرا را از کبد و کیسه صفرا از طریق لوزالمعده به دوازدهه که بخشی از روده کوچک است می‌رسانند. صفرا مایعی به رنگ سبز تیره یا قهوه ای مایل به زرد است که توسط کبد برای هضم چربی ها ترشح می شود. بعد از غذا خوردن، کیسه صفرا برای کمک به هضم و جذب چربی، صفرا ترشح می کند. صفرا همچنین به پاکسازی کبد از مواد زائد کمک می کند.

انسداد هر یک از این مجاری صفراوی به عنوان انسداد صفراوی شناخته می شود. بسیاری از شرایط مربوط به انسدادهای صفراوی را می توان با موفقیت درمان کرد. با این حال، اگر انسداد برای مدت طولانی درمان نشود، می تواند منجر به بیماری های خطرناک کبدی شود.

انواع مجاری صفراوی

شما چندین نوع مجرای صفراوی دارید. دو نوع مجرای صفراوی در کبد، مجاری داخل کبدی و خارج کبدی هستند.

مجاری داخل کبدی: مجاری داخل کبدی مجموعه ای از لوله های کوچکتر در داخل کبد هستند که صفرا را جمع آوری کرده و به مجاری خارج کبدی منتقل می کنند.

مجاری خارج کبدی: مجاری خارج کبدی از دو قسمت شروع می شوند، یکی در سمت راست کبد و دیگری در سمت چپ. آنها برای تشکیل مجرای کبدی مشترک به هم می پیوندند و مستقیم به سمت روده کوچک می روند.

مجرای صفراوی یا مجرای کیسه صفرا نیز به داخل مجرای مشترک کبدی باز می شود. مجرای صفراوی از این نقطه به بعد به عنوان مجرای صفراوی مشترک یا کولدوکوس شناخته می شود. قبل از تخلیه به روده کوچک، مجرای صفراوی مشترک از پانکراس عبور می کند.

همچنین ببینید:

انسداد صفراوی چیست؟

علت انسداد مجاری صفراوی چیست؟

انسداد صفراوی ممکن است در اثر تعدادی از عوامل ایجاد شود:

مجاری صفراوی

کبد

کیسه صفرا

پانکراس

روده کوچک

موارد زیر برخی از شایع ترین علل انسداد صفرا هستند:

سنگ های صفراوی که شایع ترین علت هستند

التهاب مجاری صفراوی

ضربه

تنگی مجاری صفراوی، که باریک شدن مجرای غیرطبیعی است

کیست

غدد لنفاوی بزرگ شده

پانکراتیت

آسیب مربوط به جراحی کیسه صفرا یا کبد

تومورهایی که به کبد، کیسه صفرا، پانکراس یا مجاری صفراوی رسیده اند

عفونت ها از جمله هپاتیت

انگل ها

سیروز یا زخم کبد

آسیب شدید کبدی

کیست کولدوکلال (در هنگام تولد در نوزادان وجود دارد)

عوامل خطر چیست؟

عوامل خطر انسداد صفرا معمولاً به علت انسداد بستگی دارد. اکثر موارد در نتیجه سنگ کیسه صفرا است. این باعث می شود که زنان در برابر ایجاد انسداد صفراوی آسیب پذیرتر شوند. سایر عوامل خطر عبارتند از:

سنگ های صفراوی

پانکراتیت مزمن

سرطان پانکراس

آسیب به قسمت راست شکم

چاقی

کاهش سریع وزن

شرایط مربوط به تجزیه گلبول های قرمز، مانند کم خونی سلول داسی شکل

علائم انسداد مجاری صفراوی چیست؟

علائم انسداد مجاری صفراوی می تواند به علت انسداد بستگی داشته باشد. افراد مبتلا به انسداد صفراوی معمولاً دارای موارد زیر هستند:

مدفوع رنگ روشن

ادرار تیره

یرقان (زردی چشم یا پوست)

خارش

درد در سمت راست بالای شکم

حالت تهوع

استفراغ

کاهش وزن

تب

انسداد صفراوی چگونه تشخیص داده می شود؟

آزمایش های مختلفی برای افرادی که ممکن است انسداد صفراوی داشته باشند در دسترس است. بر اساس علت انسداد، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را توصیه کند.

آزمایش خون

آزمایش خون شامل شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش عملکرد کبد است. آزمایش خون معمولاً می تواند شرایط خاصی را رد کند، مانند:

کوله سیستیت، که التهاب کیسه صفرا است

کلانژیت که التهاب مجرای صفراوی مشترک است

افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه که از مواد زائد کبد است

افزایش سطح آنزیم های کبدی

افزایش سطح آلکالین فسفاتاز

هر یک از این موارد ممکن است نشان دهنده از دست دادن جریان صفرا باشد.

همچنین ببینید:

ایلئوستومی چیست؟

سونوگرافی

سونوگرافی معمولاً اولین آزمایشی است که بر روی افراد مشکوک به انسداد صفراوی انجام می شود. این به پزشک شما اجازه می دهد تا سنگ های صفراوی را به راحتی تشخیص دهند.

اسکن رادیونوکلئید صفراوی (اسکن HIDA )

اسکن HIDA نیز به عنوان اسکن رادیونوکلئید صفراوی نامیده می شود.  از مواد رادیواکتیو برای ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد کیسه صفرا و هرگونه انسداد احتمالی استفاده می کند.

کولانژیوگرافی

کولانژیوگرافی نوعی عکس برداری با اشعه ایکس از مجاری صفراوی است.

ام آر آی

اسکن MRI تصاویر دقیقی از کبد، کیسه صفرا، پانکراس و مجاری صفراوی ارائه می دهد.

مگنتیک رزونانس کلانژیوپانکراتوگرافی (MRCP)

مگنتیک رزونانس کلانژیوپانکراتوگرافی (MRCP) برای تشخیص انسدادهای صفراوی و بیماری پانکراس استفاده می شود.

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP)

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) شامل استفاده از آندوسکوپ و اشعه ایکس است؛ که هم یک ابزار تشخیصی و هم درمانی است. این به جراح شما اجازه می دهد مجاری صفراوی را ببیند و همچنین در درمان استفاده می شود. پزشک شما می‌تواند از آن برای برداشتن سنگ‌ها و گرفتن نمونه‌های بیوپسی در صورت لزوم استفاده کند.

درمان انسداد صفرا چیست؟

درمان با هدف اصلاح علت زمینه ای انجام می شود. هدف اولیه درمان پزشکی یا جراحی، کاهش انسداد است. برخی از گزینه های درمانی شامل کولسیستکتومی و ERCP است.

کوله سیستکتومی برداشتن کیسه صفرا در صورت وجود سنگ است. ERCP ممکن است برای برداشتن سنگ های کوچک از مجرای صفراوی یا قرار دادن استنت در داخل مجرا صفراوی برای بازگرداندن جریان صفرا کافی باشد. این اغلب در مواردی که انسداد ناشی از تومور است استفاده می شود.

عوارض انسداد مجرای صفراوی

بدون درمان، انسداد مجرای صفراوی می تواند خطرناک باشد. عوارض احتمالی که می تواند بدون درمان ایجاد شود عبارتند از:

افزایش خطرناک بیلی روبین

عفونت

سپسیس

بیماری مزمن کبدی

سیروز صفراوی

در صورت بروز زردی یا تغییر رنگ مدفوع یا ادرار با پزشک خود تماس بگیرید.

آیا می توان از انسداد صفراوی جلوگیری کرد؟

چندین روش وجود دارد که می توان با انجام آنها احتمال ابتلا به انسداد مجاری صفراوی را کاهش دهید.

مقدار فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.

میزان قند و چربی های اشباع شده را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.  هر دو می توانند باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا شوند.

اگر اضافه وزن دارید، بتدریج وزن خود را متناسب با جنس، سن و قد خود در محدوده مناسبی قرار دهید.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

healthline