دیابت در کودکان

دیابت یک بیماری مزمن است که باعث ایجاد مشکل در توانایی بدن در تغییر مواد غذایی به ویژه قند ها (کربوهیدرات ها) به سوخت بدن می‌شود. سطح بالای گلوکز در خون در اثر عدم درمان صحیح دیابت، می‌تواند در طول زمان به قلب، رگ های خونی، کلیه ها، چشم ها و سیستم عصبی آسیب برساند.

اشکال دیابت

به دو نوع رایج دیابت، دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ گفته می‌شود. هر دو شکل ممکن است در هر سنی ایجاد شوند، اما به احتمال زیاد در کودکان، ابتلا به دیابت نوع ۱ تشخیص داده می‌شود.

دیابت نوع ۱

دیابت نوع 1 زمانی اتفاق میفتد که لوزالمعده هورمونی به نام انسولین را به اندازه کافی تولید نکند. این موضوع باعث می‌شود بدن نتواند از قند استفاده کند و سپس این قند در جریان خون جمع می‌شود. این قند ها (که گلوکز نیز نامیده می‌شوند) که توسط بدن قابل استفاده نیستند، از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند و آب بدن را با خود از بدن خارج می‌کنند.

همچنین ببینید:

انسولین لانتوس چیست؟ نحوه استفاده و عوارض آن

در حالی که دیابت نوع ۱ می‌تواند در هر سنی شروع شود، دوره های اوج بروز آن در حدود ۵ تا ۶ سالگی و سپس دوباره در سنین ۱۱ تا ۱۳ سالگی است. اغلب اوقات اولین علامت افزایش دفعات ادرار کودک به خصوص در شب است و ممکن است باعث شود کودکی که به سختی آموزش دیده است تا بتواند ادرار خود را کنترل کند دوباره شروع به خیس کردن رخت‌خوابش کند. علائم اصلی دیگری نیز وجود دارند به عنوان مثال: تشنگی و خستگی زیاد، کاهش وزن و افزایش اشتها.

شناسایی زود هنگام علائم دیابت نوع ۱ مهم است. سطح بالای قند خون و کم آبی بدن ناشی از دیابت کنترل نشده خطرناک است و می‌تواند کودکان را نیازمند دریافت انسولین و مایعات داخل وریدی در اورژانس اطفال یا بخش مراقبت های ویژه کند.

دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ دیابت " بزرگ‌سالان" نامیده می‌شد، زیرا کودکان به سختی به آن مبتلا می‌شدند. با این حال، با افزایش نرخ چاقی کودکان، امروزه تعداد فزاینده‌ای از کودکان با این شکل از بیماری تشخیص داده می‌شوند، بعضی از آنها تنها ۱۰ سال دارند. علاوه بر مشکلات وزن، سایر عوامل خطرساز برای ابتلا به دیابت نوع ۲ در کودکان شامل موارد زیر می‌شوند:

داشتن عضوی از خانواده که به این بیماری مبتلا است و یا متولد شدن از مادری که در دوران بارداری فرزندش، به دیابت بارداری مبتلا بوده است و یا داشتن سایر مشکلات پزشکی که بر روند سلامت طبیعی بدن تأثیر می‌گذارند و سطح انسولین را کنترل می‌کنند.

علائم مشابه دیابت نوع ۱ است و ممکن است به تدریج ظاهر شود. ظهور نواحی تیره بر روی پوست به ویژه در اطراف گردن یا زیر بغل نیز عارضه‌ای شایع است.

کنترل دیابت

اگرچه هیچ درمانی برای دیابت وجود ندارد، اما کودکان مبتلا به این بیماری در صورت کنترل شدن بیماری‌شان می‌توانند زندگی عادی داشته باشند. مدیریت این بیماری بر نظارت بر قند خون، درمان هایی مانند انسولین درمانی، تزریق انسولین به صورت چند بار در روز یا از طریق پمپ انسولین و حفظ رژیم غذایی سالم متمرکز است. نگه داشتن قند خون در یک حد طبیعی مهم است و خطر بروز مشکلات سلامتی مربوط به ضعف کنترل دیابت در طولانی مدت را کاهش می‌دهد. علاوه بر یک رژیم غذایی سالم، حداقل سی دقیقه ورزش در روز نیز می‌تواند به کودکان در کنترل بیماری‌شان کمک کند.‌

کاری که والدین کودکان دیابتی می‌توانند انجام دهند:

با استقلال بیشتر کودک، می‌توانید به او کمک کنید تا یاد بگیرد مسئولیت مدیریت دیابتش را بیشتر به عهده بگیرد. کودکان بالای ۷ سال به طور معمول مهارت های حرکتی خوبی دارند تا بتوانند با نظارت بزرگسالان آمپول انسولین را به خود تزریق کنند. آنها همچنین می‌توانند قند خون خود را چندین بار در روز و با استفاده از نوار های آزمایش ساده و دستگاه اندازه گیری قند خون بررسی کنند.

با این حال، این وظایف آنها در مراقبت از خودشان نیاز به نظارت شما دارد تا اطمینان حاصل شود که دیابت آنها طبق دستورالعمل پزشک تحت کنترل باقی می‌ماند.

اگر کودک شما بیش از حد انسولین مصرف می‌کند: ممکن است دچار افت قند خون شود. این موضوع می‌تواند منجر به لرزیدن، تند شدن ضربان قلب، حالت تهوع، خستگی، ضعف و حتی از دست دادن هوشیاری شود.

اگر کودک شما انسولین کمی مصرف می‌کند: علائم اصلی دیابت (کاهش وزن، افزایش ادرار، تشنگی و…) می‌توانند دوباره برگردند.

ایجاد عادات خوب مدیریت دیابت در زمان کودکی در کودک‌تان می‌تواند با بزرگتر شدن او تأثیر عظیمی در عادات مدیریتی وی داشته باشد. بسیاری از جوامع همچنین دارای گروه های والدینی فعالی هستند که نگرانی های مشترک را با یکدیگر در میان می‌گذارند و در مورد آنها بحث می‌کنند. از پزشک خود در این خصوص راهنمایی بخواهید.

معاینات منظم به ویژه برای شناسایی و درمان دیابت در کودکان آن هم در اسرع وقت بسیار مهم است. اگر در مورد سلامتی کودک خود نگرانی دارید با پزشک متخصص اطفال صحبت کنید.

دیابت نوع ۱ در کودکان وضعیتی است که در آن بدن کودک شما دیگر هورمون مهمی به نام انسولین را تولید نمی‌کند. کودک شما برای زنده ماندن به انسولین نیاز دارد، بنابراین انسولین از دست رفته باید با تزریق یا از طریق پمپ انسولین جایگزین شود. دیابت نوع ۱ در کودکان قبلاً به عنوان دیابت خردسال یا دیابت وابسته به انسولین شناخته می‌شده است.

تشخیص دیابت نوع ۱ در کودکان و شروع مواجهه با آن و آغاز مدیریت آن به ویژه در ابتدای کار، کاری دشوار و بزرگ است. ناگهان شما یا فرزندتان بسته به سن او، باید به صورت روزانه به او آمپول بزنید، کربوهیدرات های موجود در غذا را شمارش کنید و قند خونش را کنترل کنید.

هیچ درمانی برای دیابت نوع ۱ در کودکان وجود ندارد، اما می‌توان آن را کنترل کرد. پیشرفت در کنترل قند خون و دریافت انسولین باعث بهبود مدیریت قند خون و کیفیت زندگی در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱ شده است.

علائم و نشانه های دیابت نوع ۱ در کودکان

علائم و نشانه های دیابت نوع ۱ در کودکان معمولاً به سرعت ایجاد می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

افزایش تشنگی

تکرر ادرار، و احتمالا خیس کردن رخت‌خواب توسط کودکی که آموزش دیده است که ادرار خود را کنترل کند

گرسنگی شدید

لاغری ناخواسته

خستگی

تحریک پذیری یا تغییر رفتار

تنفس همراه با بوی میوه

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده علائم یا نشانه های دیابت نوع ۱ حتما به پزشک کودک خود مراجعه کنید.

علل

علت دقیق دیابت نوع ۱ ناشناخته است. اما در بیشتر افراد مبتلا به دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی بدن که به طور معمول با باکتری ها و ویروس های مضر مبارزه می‌کند، به اشتباه سلول های تولید کننده انسولین (جزایر لانگرهانس) در لوزالمعده را از بین می‌برد. به نظر می‌رسد ژنتیک و عوامل محیطی در این روند نقش دارند.

هنگامی که سلول های موسوم به جزایر پانکراس از بین می‌روند، بدن کودک شما انسولین کمی تولید می‌کند یا به هیچ وجه انسولینی تولید نمی‌کند. انسولین وظیفه اساسی انتقال قند (گلوکز) از جریان خون به سلول های بدن را انجام می‌دهد. قند با هضم غذا وارد جریان خون می‌شود.

بدون انسولین کافی، قند در جریان خون کودک شما تجمع می‌یابد، جایی که در صورت عدم درمان می‌تواند باعث بروز عوارض تهدید کننده زندگی شود.

عوامل خطر

عوامل افزایش دهنده‌ی خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ در کودکان عبارتند از:

سابقه خانوادگی: در هرکسی که والدین یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت نوع ۱ داشته باشد، خطر ابتلا به این بیماری کمی افزایش می‌یابد.

بررسی ژنتیک نشان داده است که برخی از ژن ها افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ را به همراه دارند.

ویروس های خاص: قرار گرفتن در معرض ویروس های مختلف باعث تخریب خود ایمنی سلول های تولید کننده‌ی انسولین در بدن می‌شود.

عوارض دیابت نوع ۱

دیابت نوع ۱ می‌تواند اندام های اصلی بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد. در اکثر مواقع کنترل سطح قند خون می‌تواند به طور چشمگیری خطر بروز بسیاری از عوارض را کاهش دهد.

عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

بیماری قلب و عروق خونی: دیابت خطر ابتلای کودک شما به بیماری هایی مانند تنگی عروق خونی، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته در سنین بالاتر را افزایش می‌دهد.

آسیب عصبی: قند اضافی می‌تواند به دیواره رگ های خونی ریز که باعث تغذیه اعصاب کودک شما می‌شوند، آسیب برساند. این موضوع می‌تواند باعث احساس سوزن سوزن شدن، بی‌حسی، سوزش یا درد در بدن او شود. آسیب عصبی معمولاً به تدریج و در مدت زمان طولانی اتفاق میفتد.

آسیب کلیه: دیابت می‌تواند به خوشه های خونی بسیار ریزی که در کلیه وجود دارند و مواد زائد خون کودک شما را تصفیه می‌کنند، آسیب برساند.

همچنین ببینید:

زخم پای دیابتی چیست؟ راه های درمان و پیشگیری

آسیب دیدگی چشم: دیابت می‌تواند به عروق خونی شبکیه آسیب برساند، که ممکن است منجر به ایجاد مشکلات بینایی شود.

پوکی استخوان: دیابت ممکن است منجر به کاهش تراکم مواد معدنی استخوان کمتر از حد نرمال آن شود و خطر ابتلا به  پوکی استخوان را در کودک افزایش دهد.

پیشگیری  از دیابت نوع ۱

در حال حاضر هیچ راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از دیابت نوع ۱ وجود ندارد، اما این موضوع یک زمینه تحقیقاتی بسیار فعال است. محققان در حال کار بر روی:

جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۱ در افرادی که از احتمال بالایی برای ابتلا به این بیماری برخوردارند. دانشمندان حداقل یک دارو که ممکن است روند پیشرفت بیماری را کند کند، ساخته اند.

جلوگیری از تخریب بیشتر سلول های تولید کننده انسولین در افرادی که به تازگی ابتلایشان به دیابت تشخیص داده شده است.

پزشکان می‌توانند آنتی بادی های مرتبط با دیابت نوع ۱ را در بدن کودکانی که خطر ابتلا به این بیماری در آنها بیشتر است، تشخیص دهند. این آنتی بادی ها می‌توانند ماه ها یا حتی سال ها قبل از ظهور اولین علائم دیابت نوع ۱ شناسایی شوند، اما در حال حاضر هیچ راه شناخته شده‌ای برای کاهش شدت یا جلوگیری از بیماری در هنگام یافتن آنتی بادی ها وجود ندارد. همچنین مهم است که بدانید همه افراد مبتلا به این آنتی بادی ها به دیابت نوع ۱ مبتلا نمی‌شوند.

در حالی که برای جلوگیری از ابتلای کودکتان به دیابت نوع ۱ نمی‌توانید کاری انجام دهید، اما با استفاده از موارد زیر می‌توانید به کودک‌تان در جلوگیری از بروز عوارض حاصل از آن کمک کنید:

کمک به کودک تا حد ممکن برای کنترل خوب سطح قند خون

آموزش اهمیت رژیم غذایی سالم و شرکت در فعالیت های بدنی منظم به کودک

برنامه ریزی ویزیت های منظم با پزشک دیابت کودک و معاینه سالانه چشم

توجه: مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد. از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست.

منابع:

healthychildren

mayoclinic