تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در پایین گردن قرار دارد. این بخشی از یک شبکه پیچیده از غدد به نام سیستم غدد درون ریز است. سیستم غدد درون ریز مسئول هماهنگی بسیاری از فعالیت های بدن است. غده تیروئید هورمون هایی را تولید می کند که متابولیسم بدن شما را تنظیم می کند.

چندین اختلال مختلف ممکن است ایجاد شود که تیروئید شما هورمون زیادی تولید کند (پرکاری تیروئید) یا هورمون کمی تولید کند(کم کاری تیروئید).

چهار اختلال رایج تیروئید عبارتند از:

هاشیموتو، بیماری گریوز، گواتر و گره تیروئید.

پرکاری تیروئید

در پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد فعال است؛ و بیش از حد هورمون تولید می کند. پرکاری تیروئید حدود 1 درصد از زنان را تحت تاثیر قرار می دهد در حالی که در مردان کمتر شایع است.

بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است که حدود 70 درصد از افراد مبتلا به پرکاری تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد. گره در تیروئید؛ وضعیتی به نام گواتر سمی یا گواتر مولتی ندولر؛ همچنین می‌توانند باعث تولید بیش از حد هورمون‌های غده تیروئید شوند.

تولید بیش از حد هورمون تیروئید منجر به علائمی مانند:

بی قراری

عصبی بودن

تپش قلب

تحریک پذیری

افزایش تعریق

لرزش

اضطراب

مشکل خواب

پوست نازک

مو و ناخن های شکننده

ضعف عضلانی

کاهش وزن

برآمدگی چشم (در بیماری گریوز)

همچنین ببینید:

کبد چرب گرید1 ( علائم، پیشگیری و درمان آن)

تشخیص و درمان پرکاری تیروئید

آزمایش خون سطوح هورمون تیروئید (تیروکسین یا T4) و هورمون محرکه تیروئید (TSH) را در خون شما اندازه گیری می کند. غده هیپوفیز TSH را آزاد می کند تا تیروئید را تحریک سازد که در نهایت هورمون های خود را تولید کند. تیروکسین بالا و سطوح پایین TSH نشان می دهد که غده تیروئید بیش فعال است.

همچنین ممکن است پزشک ید رادیواکتیو را به صورت خوراکی یا تزریق به شما بدهد و سپس میزان غده تیروئید را اندازه گیری کند.  تیروئید برای تولید هورمون های خود ید مصرف می کند. مصرف زیاد ید رادیواکتیو نشانه پرکاری تیروئید می باشد.

داروهای ضد تیروئید مانند متی مازول از تولید هورمون های تیروئید جلوگیری می کند.

دوز زیادی از ید رادیواکتیو به غده تیروئید آسیب می رساند. شما آن را به عنوان قرص مصرف می کنید. همانطور که غده تیروئید شما ید می گیرد، ید رادیواکتیو را نیز جذب می کند که به غده آسیب می رساند.

برای برداشتن غده تیروئید می توان عمل جراحی انجام داد.

کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید نقطه مقابل پرکاری تیروئید است. غده تیروئید کم کار است و نمی تواند به اندازه کافی هورمون های خود را تولید کند.

کم کاری تیروئید اغلب به دلیل هاشیموتو، جراحی برای برداشتن غده تیروئید یا آسیب ناشی از پرتودرمانی ایجاد می شود.

علائم کم کاری تیروئید:

خستگی

پوست خشک

افزایش حساسیت به سرما

مشکلات حافظه

یبوست

افسردگی

افزایش وزن

ضعف

ضربان قلب آهسته

تشخیص و درمان کم کاری تیروئید

پزشک شما آزمایش خون را برای اندازه گیری سطح هورمون TSH و تیروئید انجام می دهد. سطح TSH بالا و سطح تیروکسین پایین می تواند به این معنی باشد که تیروئید شما کم کار است. این سطوح همچنین می تواند نشان دهنده این باشد که غده هیپوفیز شما TSH بیشتری آزاد می کند تا غده تیروئید را تحریک کند تا هورمون خود را بسازد.

درمان اصلی کم کاری تیروئید مصرف قرص های هورمون تیروئید است. دریافت دوز مناسب بسیار مهم است، زیرا مصرف بیش از حد هورمون تیروئید می تواند علائم پرکاری تیروئید را ایجاد کند.

بیماری هاشیموتو

بیماری هاشیموتو به عنوان تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز شناخته می شود. این شایع ترین علت کم کاری تیروئید است که می تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در زنان میانسال شایع است. این بیماری زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید و توانایی آن در تولید هورمون حمله کرده و به آرامی آن را از بین می برد.

برخی از افراد مبتلا به موارد خفیف بیماری هاشیموتو ممکن است علائم واضحی نداشته باشند. این بیماری می‌تواند برای سال‌ها پایدار بماند و علائم اغلب خفیف هستند.

علائم بیماری هاشیموتو عبارتند از:

خستگی

افسردگی

یبوست

افزایش وزن خفیف

پوست خشک

موهای خشک و نازک

صورت رنگ پریده و پف کرده

قاعدگی سنگین و نامنظم

عدم تحمل سرما

تیروئید بزرگ یا گواتر

تشخیص و درمان هاشیموتو

آزمایش سطح TSH اغلب اولین قدم در غربالگری برای هر نوع اختلال تیروئید است. در صورت مشاهده برخی از علائم بالا، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی سطوح TSH و همچنین سطوح پایین هورمون تیروئید ( T3 یا T4) تجویز کند. بیماری هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است، بنابراین آزمایش خون آنتی بادی های غیر طبیعی را نشان می دهد که ممکن است به تیروئید حمله کنند.

هیچ درمان شناخته شده ای برای بیماری هاشیموتو وجود ندارد. از داروهای جایگزین هورمون اغلب برای افزایش سطح هورمون تیروئید یا کاهش سطح TSH استفاده می شود؛ همچنین می تواند به تسکین علائم بیماری کمک کند. جراحی ممکن است برای برداشتن بخشی یا تمام غده تیروئید در موارد نادر و پیشرفته از هاشیموتو لازم باشد. این بیماری معمولاً در مراحل اولیه تشخیص داده می شود و برای سال ها پایدار می ماند زیرا به کندی پیشرفت می کند.

بیماری گریوز

بیماری گریوز به نام پزشکی که برای اولین بار بیش از 150 سال پیش آن را توصیف کرد، نامگذاری شد. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است.

بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است که وقتی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می کند رخ می دهد. این می تواند باعث تولید بیش از حد غده هورمون مسئول تنظیم سوخت و ساز شود.

این بیماری ارثی است و ممکن است در هر سنی در مردان یا زنان ایجاد شود، اما اغلب در زنان 20 تا 30 ساله بسیار شایع است. سایر عوامل خطر عبارتند از استرس، بارداری و سیگار کشیدن.

هنگامی که سطح بالایی از هورمون تیروئید در جریان خون شما وجود دارد، سیستم بدن شما سرعت می گیرد و علائمی را ایجاد می کند که در پرکاری تیروئید رایج است.

همچنین ببینید:

شایع ترین علائم سرطان کلیه!

علائم بیماری گریوز:

اضطراب

تحریک پذیری

خستگی

لرزش دست

ضربان قلب افزایش یافته یا نامنظم

تعریق بیش از حد

بیخوابی

اسهال یا حرکات مکرر روده

چرخه قاعدگی نامنظم

گواتر

برآمدگی چشم و مشکلات بینایی

تشخیص و درمان بیماری گریوز

معاینه فیزیکی ساده می‌تواند بزرگی تیروئید، بزرگ شدن چشم‌های برآمده و علائم افزایش متابولیسم از جمله نبض سریع و فشار خون بالا را نشان دهد. پزشک همچنین آزمایش خون را برای بررسی سطوح بالای T4 و سطوح پایین TSH، که هر دو نشانه بیماری گریوز هستند، تجویز می کند. ممکن است تست جذب ید رادیواکتیو برای اندازه گیری سرعت جذب ید تیروئید شما انجام گیرد. جذب بالای ید با بیماری گریوز سازگار است.

هیچ درمانی برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید و ایجاد بیش از حد هورمون در آن وجود ندارد. با این حال، علائم بیماری گریوز را می توان به روش های مختلفی کنترل کرد، اغلب با ترکیبی از درمان ها:

مسدودکننده های بتا برای کنترل ضربان قلب سریع، اضطراب و تعریق

داروهای ضد تیروئید برای جلوگیری از تولید مقادیر بیش از حد هورمون تیروئید

ید رادیواکتیو برای از بین بردن تمام یا بخشی از تیروئید

اگر نمی توانید داروهای ضد تیروئید یا ید رادیواکتیو را تحمل کنید، جراحی برای از بین بردن غده تیروئید گزینه مناسبی است.

درمان موفقیت آمیز پرکاری تیروئید معمولا منجر به کم کاری تیروئید می شود. از آن زمان به بعد باید داروهای جایگزین هورمون مصرف کنید. بیماری گریوز در صورت عدم درمان می تواند منجر به مشکلات قلبی شود.

گواتر

شایع ترین علت گواتر در سراسر جهان کمبود ید در رژیم غذایی است. محققان تخمین می زنند که گواتر 200 میلیون نفر از 800 میلیون نفری که در سراسر جهان دچار کمبود ید هستند را تحت تاثیر قرار می دهد.

گواتر می تواند هر فردی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، به خصوص در مناطقی از جهان که غذاهای غنی از ید کم مصرف می شود. با این حال، گواتر بعد از 40 سالگی و در زنانی که بیشتر به اختلالات تیروئید مبتلا هستند، بیشتر دیده می شود. سایر عوامل خطر عبارتند از: سابقه پزشکی خانوادگی، مصرف برخی داروها، بارداری و قرار گرفتن در معرض اشعه.

اگر گواتر شدید نباشد، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. اگر گواتر به اندازه کافی بزرگ شود، بسته به اندازه، ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را ایجاد کند:

تورم یا سفتی در گردن

مشکلات تنفسی یا بلعیدن

سرفه یا خس خس سینه

گرفتگی صدا

تشخیص و درمان گواتر

پزشک شما ناحیه گردن شما را معاینه می کند و از شما می خواهد که در طول یک معاینه فیزیکی معمولی آب دهان خود را قورت دهید. آزمایش خون سطوح هورمون تیروئید، TSH و آنتی بادی ها را در جریان خون شما نشان می دهد. این امر اختلالات تیروئیدی را که اغلب علت گواتر هستند، تشخیص می دهد. سونوگرافی تیروئید می تواند تورم یا برآمدگی را بررسی کند.

گواتر معمولاً تنها زمانی درمان می شود که علائم شدید شود. اگر گواتر در نتیجه کمبود ید باشد، می توانید دوزهای کمی از ید مصرف کنید. ید رادیواکتیو می تواند غده تیروئید را کوچک کند. جراحی تمام یا بخشی از غده را از بین می برد. درمان ها معمولاً همپوشانی دارند زیرا گواتر اغلب نشانه پرکاری تیروئید است.

اگرچه گواتر معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، اما اگر درمان نشود می تواند عوارض جدی ایجاد کند. این عوارض می تواند شامل مشکل در تنفس و بلع باشد.

ندول های تیروئید

ندول های تیروئید تومورهایی هستند که در زیر یا روی غده تیروئید ایجاد می شوند. حدود 1 درصد از مردان و 5 درصد از زنانی که در کشورهایی که به اندازه کافی ید مصرف نمی کنند، گره های تیروئیدی دارند. حدود 50 درصد از افراد دارای گره هایی هستند که خیلی کوچک هستند و نمی توانند احساس کنند.

علل همیشه شناخته شده نیست، اما می تواند شامل کمبود ید و بیماری هاشیموتو باشد.

بیشتر آنها خوش خیم هستند، اما در درصد کمی از موارد می توانند سرطانی باشند. مانند سایر مشکلات مربوط به تیروئید، ندول ها در زنان نسبت به مردان بیشتر شایع است و خطر ابتلا در هر دو جنس با افزایش سن افزایش می یابد.

بیشتر گره های تیروئید هیچ علامتی ایجاد نمی کنند اما با این حال، اگر به اندازه کافی بزرگ شوند، می توانند باعث تورم در گردن شما شوند و منجر به مشکلات تنفسی و بلع، درد و گواتر گردند.

برخی از گره ها هورمون تیروئید تولید می کنند که باعث افزایش غیر طبیعی سطح در جریان خون می شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، علائم مشابه علائم پرکاری تیروئید است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

ضربان نبض بالا

عصبی بودن

افزایش اشتها

لرزش

کاهش وزن

پوست سرد و مرطوب

از سوی دیگر، اگر گره ها با بیماری هاشیموتو مرتبط باشند، علائم مشابه کم کاری تیروئید خواهد بود. این شامل:

خستگی

افزایش وزن

ریزش مو

پوست خشک

عدم تحمل سرما

تشخیص و درمان گره های تیروئید

اکثر ندول ها در طول معاینه فیزیکی طبیعی تشخیص داده می شوند.  آنها همچنین می توانند در طول سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI شناسایی شوند. هنگامی که یک گره تشخیص داده شد، سایر روش ها؛ آزمایش TSH و اسکن تیروئید؛ می توانند پرکاری یا کم کاری تیروئید را بررسی کنند. بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف برای نمونه برداری از سلول ها از گره و تعیین سرطانی بودن گره استفاده می شود.

ندول های خوش خیم تیروئید خطرناک نیستند و معمولاً نیازی به درمان ندارند. به طور معمول، اگر ندول در طول زمان تغییر نکند، هیچ کاری برای برداشتن آن انجام نمی شود. پزشک ممکن است نمونه‌برداری دیگری انجام دهد و در صورت رشد، ید رادیواکتیو را برای کوچک کردن گره‌ها توصیه کند.

ندول‌های سرطانی بسیار نادر هستند؛ سرطان تیروئید کمتر از 4 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. درمانی که پزشک شما توصیه می کند بسته به نوع تومور متفاوت است. برداشتن تیروئید از طریق جراحی معمولاً درمان انتخابی است. گاهی اوقات پرتودرمانی با یا بدون جراحی استفاده می شود. در صورتی که سرطان به سایر قسمت های بدن گسترش یابد، اغلب به شیمی درمانی نیاز است.

بیماری های شایع تیروئید در کودکان

کودکان همچنین ممکن است به بیماری های تیروئید مبتلا شوند، از جمله:

کم کاری تیروئید

پرکاری تیروئید

ندول های تیروئید

سرطان تیروئید

گاهی اوقات کودکان با مشکل تیروئید به دنیا می آیند. در موارد دیگر، جراحی، بیماری یا درمان بیماری دیگری باعث آن می شود.

کم کاری تیروئید

کودکان ممکن است به انواع مختلفی از کم کاری تیروئید مبتلا شوند:

کم کاری تیروئید مادرزادی زمانی رخ می دهد که غده تیروئید در بدو تولد به درستی رشد نکند. 

 کم کاری تیروئید ناشی از یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می کند. این نوع اغلب به دلیل بیماری لنفوسیتی مزمن ایجاد می شود.

کم کاری تیروئید یاتروژنیک در کودکانی اتفاق می افتد که غده تیروئید آنها برداشته یا تخریب می شود: برای مثال از طریق جراحی.

علائم کم کاری تیروئید در کودکان عبارتند از:

خستگی

افزایش وزن

یبوست

عدم تحمل سرما

موهای خشک و نازک

پوست خشک

ضربان قلب آهسته

صدای خشن

صورت پف کرده

افزایش جریان قاعدگی در زنان جوان

پرکاری تیروئید

علل متعددی برای پرکاری تیروئید در کودکان وجود دارد:

بیماری گریوز در کودکان کمتر از بزرگسالان است. بیماری گریوز اغلب در سنین نوجوانی ظاهر می شود و دختران را بیشتر از پسران مبتلا می کند.

ندول‌های تیروئید پرکار، رشد غده تیروئید کودک هستند که هورمون تیروئید بیش از حد تولید می‌کنند.

تیروئیدیت ناشی از التهاب در غده تیروئید است که باعث می شود هورمون تیروئید به جریان خون سرایت کند.

علائم پرکاری تیروئید در کودکان عبارتند از:

ضربان قلب سریع

برآمدگی چشم (در کودکان مبتلا به بیماری گریوز)

بی قراری و تحریک پذیری

بیخوابی

افزایش اشتها

کاهش وزن

افزایش حرکات روده

عدم تحمل گرما

گواتر

گره های تیروئید

گره های تیروئید در کودکان نادر است، اما زمانی که رخ می دهد، احتمال سرطانی شدن آنها بیشتر است. علامت اصلی ندول تیروئید در کودک وجود توده در گردن است.

سرطان تیروئید

سرطان تیروئید شایع ترین نوع سرطان غدد درون ریز در کودکان است، اما هنوز بسیار نادر است. این بیماری در کمتر از 1 از هر 1 میلیون کودک زیر 10 سال در سال تشخیص داده می شود. میزان بروز در نوجوانان بیشتر است، با نرخی در حدود 15 مورد در هر میلیون در نوجوانان 15 تا 19 ساله.

علائم سرطان تیروئید در کودکان عبارتند از:

توده در گردن

تورم غدد

احساس سفتی در گردن

مشکل در تنفس یا بلع

صدای خشن

جلوگیری از اختلال عملکرد تیروئید

در بیشتر موارد، شما نمی توانید از کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید جلوگیری کنید. در کشورهای در حال توسعه، کم کاری تیروئید اغلب به دلیل کمبود ید ایجاد می شود.

پرکاری تیروئید اغلب ناشی از بیماری گریوز است، یک بیماری خودایمنی که قابل پیشگیری نیست. اگر برای شما هورمون تیروئید تجویز شده است، مطمئن شوید که دوز صحیح را مصرف کنید. در موارد نادر، در صورت مصرف بیش از حد غذاهای حاوی ید، مانند نمک خوراکی، ماهی تیروئید شما می تواند بیش فعال شود.

اگرچه ممکن است نتوانید از بیماری تیروئید پیشگیری کنید، اما می توانید با تشخیص فوری و پیروی از درمان تجویز شده توسط پزشک از عوارض آن جلوگیری کنید.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

healthline