علائم پایین بودن سطح سدیم در بدن چیست؟

سدیم نوعی الکترولیت است که نقش مهمی در تنظیم میزان آب و سایر مواد در بدن دارد. هنگامی که سطح سدیم در خون بسیار پایین می‌آید، منجر به هیپوناترمی می‌شود و علائمی مانند خستگی ایجاد می‌کند.

هیپوناترمی شایع ترین اختلال الکترولیت است؛ تحقیقات نشان می دهد که تقریباً 1.7٪ از افراد در ایالات متحده به این بیماری مبتلا هستند. در بین افراد مبتلا به سرطان شیوع بیشتری دارد.

این موضوع می تواند ناشی از برخی بیماری ها مانند نارسایی کلیه یا عوامل دیگر از جمله مصرف بیش از حد آب یا مصرف برخی داروها باشد.

با تشدید وضعیت، افراد ممکن است علائمی مانند موارد زیر را داشته باشند:

• استفراغ
• انقباضات عضلانی
• تشنج

تعریف سطح سدیم کم؛ کمتر از 135 میلی اکی والان در لیتر (meq/l) است. هیپوناترمی شدید زمانی رخ می دهد که سطح آن به کمتر از 125 مگا اکی والان در لیتر برسد. مشکلات سلامتی ناشی از سطوح بسیار پایین سدیم ممکن است خطرناک و کشنده باشد.

علائم

هیپوناترمی خفیف ممکن است علائمی ایجاد نکند، اما زمانی که بروز می کنند، شامل موارد زیر می باشند:

• سستی
• سردرد
• خستگی و انرژی کم
• حالت تهوع
• بی قراری
• تحریک پذیری

همچنین ببینید:

کنترل سدیم هنگام ابتلا به دیابت!

عوارض

اگر علائم هیپوناترمی تشدید یابد، ممکن است باعث بیماری، ناتوانی یا در موارد شدید مرگ شود.

هیپوناترمی حاد همچنین ممکن است به تورم مغزی جدی منجر شود که می تواند باعث ناتوانی دائمی یا مرگ گردد.

اگر وضعیت بدتر شود، می تواند علائم شدیدی را به خصوص در افراد مسن ایجاد کند. علائم شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفراغ
• ضعف عضلانی
• بی حالی

پزشکان همچنین هیپوناترمی مزمن خفیف را با عوارض زیر مرتبط می دانند:

• بی ثباتی در راه رفتن
• پوکی استخوان
• شکستگی ها

بدون درمان مناسب افراد مبتلا به هیپوناترمی ممکن است دچار موارد زیر شوند:

• رابدومیولیز، که در آن بافت ماهیچه های اسکلتی تخریب می شوند
• تغییر وضعیت ذهنی
• تشنج
• کما

علل

سایر شرایط پزشکی و عوامل که می تواند باعث کاهش سطح سدیم شود عبارتند از:

• از دست دادن مایعات دستگاه گوارش در اثر اسهال یا استفراغ
• پانکراتیت
• انسداد روده کوچک
• برخی داروها، از جمله دیورتیک ها یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
• علل کلیوی، مانند نارسایی حاد یا مزمن کلیه
• نارسایی احتقانی قلب

سندرم ترشح نامناسب هورمون ضد ادرار(SIADH) ، که در آن بدن هورمون ضد ادرار بیش از حد تولید می کند

مصرف داروی اکستازی یا MDMA نیز در برخی موارد خطر هیپوناترمی شدید را افزایش می دهد؛ و هیپوناترمی ناشی از مصرف اکستازی می تواند کشنده باشد، به ویژه در زنان.

اختلالات هورمونی یکی دیگر از علل شناخته شده است. این بیماری شامل بیماری آدیسون است که باعث کاهش تولید هورمون های کورتیزول و آلدوسترون در بدن می شود. علاوه بر این، کم کاری تیروئید، که پزشکان آن را با سطوح پایین هورمون تیروئید مشخص می کنند، یکی دیگر از علل کلی هیپوناترمی است.

عوامل خطر

عوامل خاصی خطر ابتلا به هیپوناترمی را افزایش می دهند، از جمله:

• افزایش سن
• داشتن شرایط خاص، مانند SIADH یا بیماری کلیوی، قلبی یا کبدی
• مصرف برخی دیورتیک ها، داروهای ضد افسردگی یا داروهای مسکن
• مصرف اکستازی

عوامل سبک زندگی، مانند ورزش شدید، که ممکن است باعث شود افراد آب زیادی مصرف کنند

همچنین ببینید:

ویتامین ها و املاح مورد نیاز افراد دیابتی

تشخیص و زمان مراجعه به پزشک

افرادی که در معرض خطر هیپوناترمی یا دارای علائم هستند باید فوراً با پزشک خود مشورت کنند، زیرا ممکن است به درمان فوری پزشکی نیاز داشته باشند.

افرادی که علائمی مانند استفراغ، تشنج یا از دست دادن هوشیاری دارند، نیاز به توجه فوری دارند. آنها باید به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنند.

برای تشخیص سطوح پایین سدیم، پزشک سابقه پزشکی را می گیرد، معاینه فیزیکی انجام می دهد و آزمایش خون را تجویز می کند.

اگر غربالگری خون نشان دهنده سطوح پایین سدیم باشد، متخصص معمولاً نیاز به انجام آزمایش های بیشتر برای تعیین علت دارد.

درمان

بازگرداندن سطح سدیم خون

افراد مبتلا به هیپوناترمی خفیف تا متوسط ​​به دلیل عوامل سبک زندگی یا دارو، می توانند با مصرف کمتر و تنظیم یا تغییر داروهای خود، میزان سدیم خود را به سطوح معمول افزایش دهند.

افراد با علائم شدید اغلب نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان سدیم داخل وریدی دارند تا سطح سدیم خود را به حالت عادی برگردانند.  همچنین ممکن است برای درمان تشنج یا سایر علائم هیپوناترمی به دارو نیاز باشد.

درمان علت زمینه ای

اغلب علت هیپوناترمی یک بیماری زمینه ای است که معمولاً به درمان خاصی نیاز دارد.

به عنوان مثال اگر فرد مبتلا به بیماری کبد، بیماری کلیوی یا بیماری قلبی باشد، می توانند علل کلی هیپوناترمی باشند. این شرایط ممکن است نیاز به درمان با دارو یا جراحی داشته باشد.

افراد مبتلا به اختلال تیروئید معمولاً می توانند علائم خود را مدیریت کرده و از هیپوناترمی و سایر عوارض با داروها جلوگیری کنند. آنها همچنین ممکن است نیاز به ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی داشته باشند، مانند اجتناب از سیگار کشیدن و عدم مصرف الکل.

 SIADHمعمولاً برای جلوگیری از هیپوناترمی نیاز به درمان مداوم دارد.  افراد مبتلا به این بیماری ممکن است نیاز به محدود کردن مصرف مایعات و سایر داروها داشته باشند.

پیشگیری

برای جلوگیری از سطوح پایین سدیم خون، فرد باید:

• اجتناب از مصرف بیش از حد آب
• مصرف نوشیدنی های ورزشی در حین ورزش شدید
• اجتناب از مصرف اکستازی
• برای شرایط پزشکی به دنبال درمان باشید
• در مورد داروها با پزشک صحبت کنید
• در صورت تداوم علائم استفراغ یا اسهال به دنبال مراقبت های پزشکی باشید

شرایط افراد با سطوح پایین سدیم به شدت بیماری و علت زمینه ای بستگی دارد.

هیپوناترمی حاد که به سرعت ایجاد می شود، شدیدتر از موارد مزمن است که زمان شروع طولانی تری دارند. در موارد شدید، این وضعیت می تواند کشنده باشد.

برای بهبود دیدگاه خود، افراد باید از علائم هیپوناترمی آگاه باشند و در صورت تجربه به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشند. کسانی که در معرض خطر سطوح پایین سدیم هستند باید بیشتر مراقب باشند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday