ترومبوسیتوپنی چیست؟

ترومبوسیتوپنی نوعی اختلال در پلاکت خون است. افراد مبتلا به این بیماری معمولا پلاکت های کمتری در خون نسبت به افراد بدون ترومبوسیتوپنی دارند.

پلاکت ها نوعی سلول خونی هستند که مغز آن را تولید می کند. آنها با کمک به لخته شدن خون به توقف خونریزی کمک می کنند.

زمانی که تعداد پلاکت‌ها کم باشد، ممکن است خون با مشکلاتی در لخته شدن همراه باشد که ممکن است باعث خونریزی خود به خود و داخلی، بثورات و کبودی گردد.

علل شایع ترومبوسیتوپنی

سه عامل می تواند منجر به کاهش تعداد پلاکت شود. بنابراین، هر یک از علل ترومبوسیتوپنی ممکن است تحت یکی از سه گروه زیر قرار گیرد:

1- بدن به اندازه کافی پلاکت نمی سازد

اگر سلول‌های بنیادی مغز استخوان آسیب ببینند، بدن فرد ممکن است پلاکت کافی تولید نکند. این سلول های بنیادی هستند که در نهایت به پلاکت تبدیل می شوند.

همچنین ببینید:

در چه صورتی به دریافت خون نیاز داریم

عوامل زیر می توانند باعث آسیب سلول های بنیادی و کاهش تولید پلاکت شوند:

• ویروس هایی مانند اوریون، سرخجه و HIV
• برخی از شرایط ژنتیکی، مانند سندرم ویسکوت-آلدریچ
• مصرف زیاد الکل
• برخی داروها مانند دیورتیک ها
• کم خونی آپلاستیک، وضعیتی که تولید سلول های خونی را کاهش می دهد
• سرطان هایی مانند لوسمی و لنفوم
• برخی از درمان های سرطان مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی

2- بدن پلاکت ها را از بین می برد

حتی اگر مغز استخوان به اندازه کافی پلاکت تولید کند، عوامل متعددی می تواند باعث تخریب آنها شود که در نهایت منجر به ترومبوسیتوپنی می گردد. این علل عبارتند از:

• بیماری های عفونی مانند مونونوکلئوز و سیتومگالوویروس
• شرایط خود ایمنی مانند لوپوس، روماتوئید آرتریت و ترومبوسیتوپنی ایمنی
• برخی از داروها مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، هپارین و کینین
• بارداری
• برخی از شرایط نادر که باعث لخته شدن خون می شوند، مانند پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک

3- نگه داشتن طحال به پلاکت ها

طحال به طور معمول حدود یک سوم پلاکت های بدن را نگه می دارد.  با این حال، گاهی اوقات ممکن است بیشتر انجام گیرد، که باعث کاهش پلاکت هایی می شود که می توانند در خون گردش کنند.

طحال اگر بزرگ شود می تواند تعداد زیادی پلاکت را نگه دارد. علل احتمالی عبارتند از:

• سیروز، که زخم کبد است
• میلوفیبروز، که به زخم شدن مغز استخوان اشاره دارد
• بیماری گوچر
• سرطان

برخی از عوامل سبک زندگی ممکن است خطر ترومبوسیتوپنی را افزایش دهند، از جمله:

1. مصرف الکل: افرادی که مقادیر زیادی الکل مصرف می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ترومبوسیتوپنی هستند.
2. برخی از داروهای بدون نسخه (OTC) : ممکن است بر پلاکت ها تأثیر بگذارند؛ که شامل ایبوپروفن و آسپرین هستند.
3. رژیم غذایی: برخی از رژیم های غذایی ممکن است به بهبود تعداد پلاکت کمک کند. این موارد شامل رژیم های غذایی سرشار از مواد غذایی حاوی فولات، B12 و آهن است.

آیا می توان از ترومبوسیتوپنی پیشگیری کرد؟

معمولاً نمی توان از ترومبوسیتوپنی جلوگیری کرداما با این حال بستگی به علت اختلال دارد.

فرد می تواند اقداماتی را برای کمک به پیشگیری از مشکلات سلامتی که با ترومبوسیتوپنی مرتبط هستند انجام دهد. این رویکردها عبارتند از:

1. اجتناب از مواد شیمیایی سمی مانند بنزن و آرسنیک، که می توانند تولید پلاکت را کاهش دهند.
2. اجتناب از داروهایی که ممکن است بر تعداد پلاکت ها تأثیر بگذارد یا باعث رقیق شدن خون شود.
3. واکسیناسیون ویروس‌هایی که می‌توانند پلاکت‌ها را تحت تأثیر قرار دهند، مانند واکسن‌های اوریون، سرخک و سرخجه
4. پیروی از یک رژیم غذایی کامل، از جمله ویتامین B12 ، فولیک اسید و مکمل های آهن در صورت پیروی از رژیم گیاهخواری.

علائم

علائم ترومبوسیتوپنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خونریزی بینی که مدت زیادی طول می کشد و به سختی می توان آن را متوقف کرد
• کبودی به صورت خود به خود
• خونریزی لثه
• بثوراتی که به صورت نقاط کوچک قرمز یا بنفش ظاهر می شود
• تاول های خونی در داخل گونه ها
• خونریزی شدید و طولانی دوره قاعدگی
• به ندرت، خونریزی در مغز، به نام خونریزی داخل جمجمه
• به ندرت علائم خونریزی داخلی مانند خون در مدفوع، استفراغ یا ادرار

گزینه های درمان

پزشک بسته به علت و شدت اختلال، ترومبوسیتوپنی را درمان می کند.  درمان ها ممکن است شامل گزینه های زیر باشد:

1-دارو: ممکن است کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون، متیل پردنیزولون، دگزامتازون یا آگونیست های گیرنده ترومبوپویتین (TPO-RAs) باشند که عبارتند از:

• رومیپلاستیم
• الترومبوپگ

2-انتقال ایمونوگلوبولین: ایمونوگلوبولین ها به کاهش سرعت تخریب پلاکت ها در بدن کمک می کنند.

3-انتقال پلاکت: در مواقع اضطراری، پزشک ممکن است پلاکت ها را به خون فرد اضافه کند. با این حال، سیستم ایمنی به احتمال زیاد پلاکت های جدید را از بین می برد، درواقع این نوع درمان، بیماری را درمان نمی کند.

4-جراحی: پزشک ممکن است برداشتن طحال را پیشنهاد کند.

همچنین ببینید:

انواع دارو های ضد پلاکت/ عوارض جانبی

خلاصه کلی

علل شایع ترومبوسیتوپنی عبارتند از بیماری های خود ایمنی، برخی داروها و بیماری های عفونی.

عوامل خطر سبک زندگی ممکن است شامل مصرف زیاد الکل و مصرف داروهای OTC باشد که بر تعداد پلاکت ها یا رقیق شدن خون تأثیر می گذارد.

معمولاً افراد نمی توانند از این اختلال جلوگیری کنند. با این حال، آنها ممکن است بتوانند با اجتناب از داروهایی که بر پلاکت ها تأثیر می گذارند و واکسینه شدن در برابر ویروس هایی که ممکن است باعث این اختلال شوند، خطر برخی علائم را کاهش دهند.

علائم ترومبوسیتوپنی شامل خونریزی از بینی، خونریزی لثه، خستگی و کبودی است. پزشک ممکن است این اختلال را با استفاده از کورتیکواستروئیدها یا داروهای TPO-RA ، تزریق پلاکت یا جراحی برای برداشتن طحال درمان کند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday