سرفه مرطوب چیست؟

سرفه مرطوب نوعی سرفه است که با تولید خلط همراه است. سرفه خشک برخلاف سرفه مرطوب هیچ مایعی تولید نمی کند.

در برخی موارد، نوع سرفه فرد می تواند به نشان دادن علت آن کمک کند. این به این دلیل است که برخی از بیماری‌های زمینه‌ای عمدتاً سرفه‌های مرطوب و برخی دیگر سرفه‌های خشک ایجاد می‌کنند.

سرفه چیست؟

سرفه نوعی واکنش و رفلکس است که در پاسخ به تحریک در گلو یا ریه ها رخ می دهد. یکی از روش های بدن برای از بین بردن مواد محرک مانند مایعات و خلط است.

سرفه مرطوب زمانی اتفاق می‌افتد که مایع موجود در مجاری تنفسی رفلکس سرفه را تحریک کند. نام دیگر سرفه مرطوب، سرفه مولد است، زیرسبب تولید خلط می شود.

سرفه مرطوب می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از علل عبارتند از:

• عفونت های تنفسی
• بیماری های مزمن ریه
• بیماری قلبی

همچنین ببینید:

علت سرفه آلرژیک و درمان خانگی آن

گاهی اوقات، سرفه مرطوب با علائم دیگری همراه است، مانند:

• تنگی نفس
• خس خس سینه
• ایجاد صدای غیرطبیعی مانند صداهای حباب یا ترکیدن
• صداهای مداوم، کم فشار و شبیه خروپف
• رنگ خلط مایل به صورتی

این علائم می تواند نشانه هایی از علت ایجاد سرفه مرطوب باشد.

سرفه مرطوب در مقابل سرفه خشک

فرآیندهای مختلف بیماری از راه های مختلف بر ریه ها تأثیر می گذارد.  سرفه مرطوب نشان دهنده وجود مایع در مجاری تنفسی است. اما با سرفه خشک، مایع در مجاری تنفسی وجود ندارد. بنابراین سرفه خشک خلط تولید نمی کند.

برخی بیماری ها ممکن است باعث سرفه مرطوب یا سرفه خشک شود. 

علل سرفه مرطوب

برخی از علل رایج سرفه مرطوب عبارتند از:

عفونت تنفسی

سرفه مرطوب اغلب در نتیجه عفونت تنفسی رخ می دهد. انواع مختلفی از عفونت های تنفسی می توانند منجر به افزایش مخاط شوند، از جمله:

• سرماخوردگی
• برونشیت حاد
• پنومونی

سایر علائم احتمالی عفونت تنفسی عبارتند از:

• گلو درد
• تب یا لرز
• خستگی

برونشکتازی

لوله های برونش هوا را به داخل و خارج از ریه ها انتقال می دهد.  برونشکتازی وضعیتی است که در آن بافت سطحی لوله های برونش ضخیم، سست و زخمی می شود و قطر لوله در نتیجه التهاب مزمن افزایش می یابد.

این اتفاق منجر به تولید بیش از حد مخاط شده که می تواند باعث سرفه مرطوب شود. تولید بیش از حد مخاط، که منجر به تجمع در لوله های برونش می شود، همچنین خطر عفونت ریه را افزایش می دهد.

برخی دیگر از علائم برونشکتازی عبارتند از:

• خس خس سینه
• تنگی نفس
• خستگی
• سرفه همراه با خون یا خلط خونی
• درد قفسه سینه
• درد مفاصل
• ورم نوک انگشتان دست

بیماری مزمن انسدادی ریه

بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یک اصطلاح کلی برای گروهی از بیماری های مزمن و پیشرونده ریه است. برخی از این موارد عبارتند از:

• آمفیزم
• برونشیت مزمن
• آسم مقاوم به درمان

برخی از اشکال COPD باعث آسیب به کیسه های هوایی کوچک در ریه ها می شود، در حالی که برخی دیگر بر لوله های برونش، نایژک ها یا هر دو تأثیر می گذارد.

برخی از علائم COPD عبارتند از:

• سرفه مرطوب
• خس خس سینه
• تنگی نفس
• احساس تنگی در قفسه سینه

نارسایی احتقانی قلب

نارسایی احتقانی قلب (CHF) زمانی رخ می دهد که قلب در پمپاژ خون در سراسر بدن مشکل داشته باشد. هنگامی که این پمپاژ ناکارآمد در سمت چپ قلب اتفاق می افتد، باعث سرایت مایع به داخل کیسه های هوایی در ریه ها می شود. نتیجه سرفه مرطوب، خس خس سینه است.

با توجه به انجمن قلب آمریکا (AHA)، CHF ممکن است مخاط صورتی ایجاد کند. برخی از علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تنگی نفس
• خستگی
• تورم پاها، به دلیل نارسایی قلبی سمت راست که باعث گردش خون ضعیف می شود

علل سرفه خشک

تفاوت سرفه خشک با سرفه مرطوب این است که هیچ مایع یا مخاطی تولید نمی کند. به طور کلی این نوع سرفه در پاسخ به تحریک یا التهاب راه های تنفسی ایجاد می شود.

برخی از علل شایع سرفه خشک عبارتند از:

• بیماری بازگشت اسید به مری
• آسم
• فیبروز ریه
• داروهای خاص

 COVID-19 باعث ایجاد سرفه خشک یا مرطوب می شود؟

طبق گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، شایع ترین علائم ویروس کرونا سرفه خشک، تب و خستگی است. اما در برخی افراد، سرفه ممکن است همراه با خلط باشد.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) گزارش می‌دهد که گلودرد و آبریزش بینی یا احتقان بینی در برخی موارد می‌تواند از علائم ویروس کرونا باشد.

علائم COVID-19 معمولاً خفیف هستند و به تدریج شروع می شوند.

COVID-19 شدید می تواند منجر به ذات الریه شود. اگر فرد به ذات الریه مبتلا شود، ممکن است دچار سرفه مرطوب شود.

درمان سرفه مرطوب

سرکوب سرفه مرطوب می تواند منجر به تجمع مخاط در مسیرهای تنفسی ریه شود. این می تواند منجر به عوارض بیشتر، مانند مشکلات تنفسی و عفونت گردد.

یکی از اهداف درمان‌ها پاکسازی خلط و تحریکات مرتبط با آن در پشت گلو است.

اگر سرفه به دلیل یک بیماری زمینه ای باشد، پزشک درمان های خاصی را برای آن عارضه تجویز می کند.

درمان هایی برای بهبود سرفه و پاکسازی خلط

برخی از درمان های زیر به بهبود سرفه کمک می کند. برخی دیگر مخاط پشت گلو را کاهش می دهند.

اکسپکتورانت ها و موکولیتیک ها

اکسپکتورانت ها و موکولیتیک ها داروهایی هستند که مخاط را رقیق کرده و چسبندگی آن را کاهش می دهند. این کار سرفه را برای افراد آسان‌تر می‌کند.

این داروها برای افرادی که سرفه مرطوب دارند اما در بیرون بردن خلط مشکل دارند، بهترین نتیجه را دارند.

دستگاه های پاکسازی مجاری هوایی

دستگاه‌های پاکسازی مجاری هوایی، از فشار و ارتعاش برای کمک به انتقال خلط از راه‌های هوایی در حین بازدم استفاده می‌کنند. این به بهبود سرفه کمک می کند.

یک بررسی در سال 2014، اثربخشی درمان با PEP را در درمان برونشکتازی پایدار بررسی کرد. این مرور شامل هفت مطالعه بود که در مجموع 146 شرکت‌کننده را شامل می‌شد. محققان دریافتند که درمان با PEP در مقایسه با عدم درمان، اثربخشی سرفه و خلط را بهبود می بخشد.

غرغره با آب نمک

غرغره با آب نمک یک درمان خانگی آسان است که ممکن است به کاهش سرفه مرطوب کمک کند. آب نمک ممکن است مخاط پشت گلو را کاهش دهد که در نهایت سرفه را کاهش می دهد.

درمان های خاص

گزینه های درمانی برای سرفه مرطوب نیز تا حدی به علت آن بستگی دارد. برخی از درمان های خاص عبارتند از:

آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک ها برای سرفه مرطوب که به دلیل عفونت باکتریایی رخ می دهد مفید هستند.

یک بررسی در سال 2017 نشان داد که مصرف آنتی بیوتیک های مناسب می تواند سرفه مزمن مرطوب را در بین کودکان مبتلا به برونشیت باکتریایی بهبود بخشد.

داروهایی برای درمان CHF

افرادی که سرفه مرطوب را به دلیل CHF تجربه می کنند ممکن است داروهایی به نام دیورتیک ها را دریافت کنند که به تسکین احتباس مایعات کمک می کند. این به نوبه خود می تواند میزان مایع موجود در ریه ها را کاهش داده و سبب کاهش سرفه مرطوب شود.

افرادی که نارسایی قلبی دارند ممکن است داروهای زیر را نیز دریافت کنند:

• کاهش ضربان قلب
• تنظیم ریتم قلب
• کنترل فشار خون
• کاهش سطح کلسترول

همچنین ببینید:

سرفه خشک چیست؟ (دلایل، علائم و درمان سرفه)

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در برخی موارد، سرفه مرطوب ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای جدی مانند یک بیماری ریوی یا قلبی باشد.

افراد در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در کنار سرفه باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند:

• خلط با بوی بد
• خلط با رنگ سبز، زرد یا صورتی
• سرفه همراه با خون
• تورم در پاها یا مچ پا
• سرفه مرطوب که بیش از چند روز زمان ببرد
• تب یا لرز قابل توجه

افرادی که علائم زیر را تجربه می کنند باید به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشند:

• پوست یا ناخن مایل به آبی
• مشکل در تنفس
• از دست دادن هوشیاری
• درد قفسه سینه

خلاصه کلی

سرفه مرطوب در نتیجه مایع یا مخاط اضافی در مجاری تنفسی رخ می دهد. طیف وسیعی از شرایط می تواند باعث سرفه مرطوب شود، از جمله عفونت های تنفسی، بیماری های مزمن ریه و CHF

هنگامی که پزشک علت اصلی سرفه مرطوب را تشخیص داد، فرد می تواند درمان مناسب را آغاز کند.

درمان تا حدی به علت سرفه مرطوب بستگی دارد. داروهایی مانند موکولیتیک ها و خلط آورها می توانند به حذف مخاط از ریه ها کمک کنند. آنتی بیوتیک ها می توانند به درمان عفونت های تنفسی باکتریایی کمک کنند، در حالی که داروهای خاص CHF برای درمان علائم نارسایی قلبی ضروری است.

افراد اگر در مورد علت سرفه مرطوب خود شک دارند باید به پزشک مراجعه کنند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday