تنگی نفس می تواند از خفیف و موقت تا جدی و طولانی مدت متغیر باشد. گاهی اوقات تشخیص و درمان تنگی نفس مشکل است زیرا دلایل مختلفی می تواند داشته باشد.

علائم تنگی نفس

علائمی که نشان می دهد فرد دچار تنگی نفس شده است عبارتند از:

تنگی نفس پس از تمرین یا به دلیل بیماری

احساس خفگی در قفسه تنفسی

از نفس افتادن

سفتی در قفسه سینه

تنفس سریع و سطحی

تپش قلب

خس خس کردن

سرفه کردن

اگر تنگی نفس به طور ناگهانی رخ دهد یا علائم آن شدید باشد ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشد.

همچنین ببینید:

ارتباط آسم با استرس!؟

علل تنگی نفس

تنگی نفس همیشه به طور مستقیم با سلامت فرد مرتبط نیست. فرد می تواند بعد از ورزش شدید، هنگام رفتن به ارتفاع زیاد یا تغییرات عمده دمایی احساس تنگی نفس کند. با این حال تنگی نفس معمولاً به مشکلات سلامتی مربوط می شود.

شایع ترین علل تنگی نفس عبارتند از: آسم، نارسایی قلبی، بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) ، بیماری ریه، ذات الریه و مشکلات روانی که معمولاً با اضطراب ارتباط دارند.اگر تنگی نفس به طور ناگهانی شروع شود به آن حالت تنگی نفس حاد می گویند.

تنگی نفس حاد می تواند به دلایل زیر باشد:

آسم

اضطراب

پنومونی

خفگی یا استنشاق چیزی که مجاری تنفسی را مسدود می کند

آلرژی

کم خونی

از دست دادن خون و در نتیجه کم خونی

قرار گرفتن در معرض سطوح خطرناک مونوکسید کربن

نارسایی قلبی

افت فشار خون، که فشار خون پایین است

آمبولی ریه، که لخته شدن خون در شریان ریه است

فتق هیاتال

و اخیرا ویروس کووید19

اگر فردی بیش از یک ماه دچار تنگی نفس شود به این بیماری تنگی نفس مزمن گفته می شود.

تنگی نفس مزمن می تواند به دلایل زیر نیز باشد:

آسم

 COPD

مشکلات قلبی

چاقی

فیبروز ریه، بیماری که باعث ایجاد زخم در بافت ریه می شود

برخی از بیماری های ریوی اضافی نیز ممکن است باعث تنگی نفس شوند.

عبارتند از:

کروپ

آسیب تروماتیک ریه

سرطان ریه

بیماری سل

پلوریت، التهاب در بافت های اطراف ریه

ادم ریه (Pulmonary edema)، هنگامی که مایع بیش از حد در ریه ها جمع می شود.

فشار خون ریوی، هنگامی که فشار خون در عروق ریه ها افزایش می یابد.

سارکوئیدوز (Sarcoidosis) ، هنگامی که خوشه ای از سلول های التهابی در ریه ها رشد می کند.

تنگی نفس نیز با مشکلات قلبی زیر ارتباط دارد:

کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy) ، طیف وسیعی از بیماری ها که بر عضله قلب تأثیر می گذارد.

مشکلات ریتم قلب

نارسایی قلبی

پریکاردیت (Pericarditis)، زمانی که بافت اطراف قلب ملتهب می شود.

باعث می شود:

آلودگی های محیطی مانند مواد شیمیایی، بخار، گرد و غبار و دود می تواند تنفس را برای افراد مبتلا به تنگی نفس دشوارتر کند.

افراد مبتلا به آسم ممکن است متوجه شوند که قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا مانند گرده یا کپک ممکن است باعث بروز تنگی نفس شود.

برخی از آلاینده ها، مانند سیگار کشیدن

 COPD به بیماریه ای مختلف انسدادی ریه اشاره دارد. این موارد شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است.

همه این شرایط تنفس را بسیار دشوارتر می کند.

طبق گفته بنیاد COPD ، همه افراد مبتلا به تنگی نفس COPD ندارند، اما 90 درصد افراد مبتلا به COPD در یک زمان سیگاری بودند.

عوارض تنگی نفس

تنگی نفس می تواند با هیپوکسی (Hypoxia) ، که سطح اکسیژن خون پایین است همراه باشد. این می تواند منجر به کاهش سطح هوشیاری و سایر علائم شدید شود.

اگر تنگی نفس شدید باشد و برای مدتی ادامه پیدا کند خطر اختلال شناختی موقت یا دائمی وجود دارد.

همچنین می تواند نشانه شروع یا بدتر شدن سایر مشکلات پزشکی باشد.

زمان مراجعه به پزشک

گاهی اوقات تنگی نفس می تواند نشانه یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد.

در صورتی که فردی علائم زیر را داشته باشد به درمان فوری نیاز است:

شروع ناگهانی تنگی نفس شدید

از دست دادن توانایی عملکرد به دلیل تنگی نفس

درد قفسه سینه

حالت تهوع

همه موارد تنگی نفس نیاز به درمان فوری پزشکی ندارند اما تنگی نفس می تواند مشکلات جدی پزشکی را نشان دهد.

همچنین در صورتی که فرد موارد زیر را تجربه کند:

تغییر در تنفس

افزایش فعالیت های آنها به دلیل مشکلات تنفسی

مشکل در تنفس هنگام دراز کشیدن

تورم در پا و مچ پا

تب، لرز و سرفه

خس خس کردن

همچنین ببینید:

تفاوت سرماخوردگی با کرونا چیست؟

تشخیص تنگی نفس

پزشک معمولاً می تواند بر اساس معاینه فیزیکی کامل فرد، همراه با شرح کامل تجربیات وی، تنگی نفس را تشخیص دهد.فرد باید توضیح دهد که چگونه و چه موقع حملات تنگی نفس، چه مدت طول می کشد، چند بار رخ می دهد و چقدر شدید است.

پزشکان ممکن است از سی تی اسکن قفسه سینه و تصاویر توموگرافی کامپیوتری (CT) برای تشخیص دقیق تر تنگی نفس و بررسی سلامت قلب، ریه ها و سیستم های مربوطه استفاده کنند.نوار قلب (ECG) ممکن است به نشان دادن علائم حمله قلبی یا سایر مشکلات الکتریکی در قلب کمک کند.آزمایش های اسپیرومتری برای اندازه گیری جریان هوا و ظرفیت ریه بیمار انجام می شود. این می تواند به تشخیص نوع و میزان مشکلات تنفسی افراد کمک کند. آزمایش های اضافی می تواند سطح اکسیژن خون بیمار و ظرفیت خون برای انتقال اکسیژن را بررسی کند.

درمان تنگی نفس

درمان بستگی به علت مشکل بیماری دارد.

فردی که به دلیل فعالیت بیش از حد دچار تنگی نفس می شود، احتمالاً با استراحت، مجددا راحت تر نفس خواهد کشید.

در موارد شدیدتر اکسیژن مکمل مورد نیاز است. افراد مبتلا به آسم یا COPD  ممکن است از یک برونکودیلاتور نجات دهنده استنشاقی استفاده کنند تا در صورت لزوم استفاده شود.

اگر تنگی نفس با آسم ارتباط داشته باشد معمولاً به داروهایی مانند برونکودیلاتورها و استروئیدها به خوبی پاسخ می دهد.

هنگامی که به دلیل عفونت مانند ذات الریه باکتریایی باشد، آنتی بیوتیک ها می توانند تسکین دهند.

داروهای دیگر مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)  و داروهای ضد اضطراب نیز می توانند موثر باشند.

مشکلات تنفسی ناشی از COPD می تواند با تکنیک های مخصوص تنفس مانند تنفس دهان به دهان و شوک عضلات تنفسی بهبود یابد.

مردم می توانند نحوه انجام این کارها را در برنامه های توانبخشی بیاموزند.

با توجه به آزمایشگاه تنگی نفس بسیاری از افراد مبتلا به تنگی نفس متوجه می شوند که جریان هوای تازه به بهبود علائم آنها کمک می کند.

پیشگیری از تنگی نفس

افراد مبتلا به تنگی نفس می توانند اقداماتی را برای بهبود سلامت کلی خود انجام دهند.

این شامل:

ترک سیگار

در صورت امکان از دود سیگار خودداری کنید

اجتناب از محرک های محیطی دیگر مانند دودهای شیمیایی

کاهش وزن، زیرا این می تواند فشار بر قلب و ریه ها را کاهش دهد و ورزش را آسان تر کند، هر دو می توانند سیستم قلبی عروقی و تنفسی را تقویت کنند.

گروه های خاص

تنگی نفس می تواند گروه های خاصی از افراد را به روش های مختلف تحت تأثیر قرار دهد:

بارداری

علائم خفیف تنگی نفس در دوران بارداری شایع است.

این به این دلیل است که بارداری ظرفیت تنفسی یک زن را تغییر می دهد.

ظرفیت تنفس در دوران بارداری افزایش می یابد اما حجم ریه ها در پایان یک بازدم تا 20 درصد کاهش می یابد.

تعداد تنفس های یک زن در دقیقه یا میزان تنفس معمولاً در دوران بارداری تغییر نمی کند.

افراد مسن و افراد دارای شرایط پزشکی جدی

تنگی نفس زمانی ایجاد می شود که افراد در مرحله پیشرفته بیماری های خاص قرار دارند.در این مرحله تنگی نفس ممکن است به عنوان بخشی از قسمت درمانی مورد توجه قرار گیرد زیرا درمان تنگی نفس با داروهای خاص ممکن است باعث ایجاد مشکلات غیر ضروری در فرد شود.

نوزادان

کروپ، استنشاق یک جسم خارجی و التهاب اپیگلوت از علل شایع تنگی نفس در نوزادان است.

خلاصه کلی

اگر بتوان بیماری زمینه ای را با موفقیت درمان کرد و بهبود بخشید، مانند ذات الریه یا آسم غیر شدید، مشکلات تنفسی ممکن است برطرف شده یا تا حد زیادی کاهش یابد.

با این حال اگر تنگی نفس به دلیل بیماری های جدی یا مزمن باشد که با گذشت زمان بدتر می شوند، مانند نارسایی مزمن قلبی، آسم شدید یا COPD ، ممکن است بهبود محدود شود.

بیماران مبتلا به تنگی نفس باید برای ارائه و پیروی از یک برنامه درمانی جامع با ارائه دهندگان خدمات درمانی خود همکاری کنند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday