ترومبوز نوعی بیماری عروقی است که خون، در یک قسمت از رگ به صورت لخته در می آید. وجود این لخته در رگ با علائمی نیز همراه است.ترومبوس به احتمال زیاد در افرادی که بی حرکت هستند و در افرادی که زمینه ژنتیکی برای لخته شدن خون دارند ایجاد می شود.شایع ترین عضوی که بیشتر از بقیه اعضا بدن در معرض این بیماری هستند ورید ران و ساق پا می باشد.

انواع ترومبوز:

ترومبوزی که در ساق پا ایجاد می شود، ترومبوز ورید عمقی نامیده می شود.لخته خون معمولاً یک واکنش طبیعی فیزیکی در برابر آسیب است.به سرعت می تواند خونریزی را کاهش داده یا از آن جلوگیری کند. با این حال ترومبوز می تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند زیرا عملکرد رگ خونی را مختل می سازد. قسمتی از لخته خون که از ترومبوز جدا شده و در جریان خون گردش می کند آمبولی نامیده می شود.آمبولی از طریق سیستم عروقی حرکت می کند تا در قسمت دیگری از بدن قرار گیرد.

همچنین ببینید:

قرص زالربان چیست؟ (موارد مصرف و عوارض آن)

آمبولی یک عارضه خطرناک و کشنده است. اگر به قلب، ریه ها یا مغز برسد (آمبولی) خطرناک است.پزشکان ترومبوز را بر اساس نوع رگ خونی که در آنها ایجاد می شود طبقه بندی می کنند:

هنگامی که ترومبوز در شریانی مانند قلب یا مغز شکل می گیرد به آن ترومبوز شریانی می گویند.

هنگامی که ترومبوز در ورید ایجاد می شود، ترومبوز وریدی نامیده می شود.

وقتی این اتفاق در وریدهای عمقی ساق پا رخ می دهد، ترومبوز ورید عمقی (DVT) نامیده می شود.

علت ترومبوز:

لخته شدن به دلیل مجموعه ای از واکنش های شیمیایی بین سلول های خونی معروف به پلاکت ها و پروتئین ها به نام عوامل انعقادی رخ می دهد.هنگامی که فرد از سلامت کامل برخوردار است، بدن با توجه به نیاز خود فرآیند انعقاد را تنظیم می کند.

با این حال لخته می تواند به راحتی ایجاد شود وقتی که فرد:

استفاده از دخانیات

کلسترول بالا

چاقی یا اضافه وزن

سرطان

دیابت

استرس

سبک زندگی غیر فعال

برخی از این عوامل همچنین خطر ابتلا به تصلب شرایین را افزایش می دهند حالتی که در آن رسوبات چربی رگ های خونی را پوشانده و آنها را مسدود می کند.تصلب شرایین باعث می شود که لخته های خون باعث انسداد شریان ها و وریدها شوند.

علائم ترومبوز:

ترومبوز می تواند باعث آنژین شود.

ترومبوز شریانی ممکن است منجر به آنژین، نوعی درد قفسه سینه شود.

اثرات فیزیکی ترومبوز بستگی به محل آن در بدن دارد.

هر دو ترومبوز شریانی و وریدی می توانند جریان خون را کاهش داده یا به طور کامل مختل کنند. این می تواند منجر به عوارض شدید و حتی مرگ شود.ترومبوز معمولاً هیچ علامتی را ایجاد نمی کند مگر اینکه جریان خون را مسدود یا به شدت محدود کند.

علائم ترومبوز شریانی و وریدی:

علائم ترومبوز شریانی

ترومبوز در شریان می تواند منجر به موارد زیر شود:

آنژین ناپایدار، که نوعی درد قفسه سینه است

حمله قلبی

سکته مغزی ایسکمیک

ایسکمی اندام شریانی محیطی، وضعیتی که باعث کاهش چشمگیر جریان خون در اندام ها می شود. همه این شرایط نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، افراد باید به دنبال درمان فوری باشند:

درد قفسه سینه

تنگی نفس

از دست دادن ناگهانی قدرت در یک دست یا پا

اندامی که سرد، رنگ پریده و دردناک شده است.

علائم ترومبوز وریدی

معمولاً یک ورید عمیق در ساق پا، ممکن است منجر به علائم زیر شود:

درد، تورم و حساسیت، معمولاً در ساق پا

درد و گرمای پوست در ناحیه آسیب دیده

پوست قرمز، به ویژه در پشت ساق پا در زیر زانو

افرادی که هر کدام از این علائم را تجربه می کنند باید به پزشک مراجعه کنند.

 DVT می تواند یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد. آمبولی می تواند قبل از انسداد شریان ها در نقاط دیگر بدن از طریق جریان خون عبور کند.

همچنین ببینید:

کپسول جم فیبروزیل ( موارد مصرف و عوارض)

تشخیص ترومبوز

پزشکان از چندین روش مختلف برای تشخیص وجود ترومبوز استفاده می کنند. به عنوان مثال:

سونوگرافی: این رایج ترین آزمایش برای تشخیص DVT است.  سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از جریان خون در شریان ها و وریدها استفاده می کند. و در اینجا از هر سه نوع سونوگرافی یعنی دوبعدی، سونوی داپلر و رنگی استفاده می شود.

آزمایش: D-dimer این تست مناسب افرادی است که علائم بالا را ندارند. همچنین این تست در واقع تکه های کوچک لخته خون را شناسایی می کند و اگر تست خون منفی باشد به احتمال زیاد فرد DVT ندارد. اگر فرد یکی یا بیشتر از یک علائم را داشته باشد باید برای تشخیص از سونوگرافی استفاده کند.

آنژیوگرافی: از این روش جهت تشخیص و درمان بیماری های وریدی استفاده می شود. اغلب قبل از این آزمایش از ام آر آی و سونوگرافی استفاده می گردد. در آنژیوگرافی با استفاده از یکی از رگ های دست یا ناحیه کشاله ران لوله های آنژیوگرافی به نام کاتتر وارد وریدها می شود و در قسمت ها متفاوت از طریق ماده تصاویر مورد نظر ثبت می گردد.

 MRI و CT اسکن: این اسکن ها تصاویر مفصلی از اندام ها، بافت ها و عروق خونی ایجاد می کند. از ام آر آی جهت تشخیص لخته های خون در وریدی های شکم، لگن استفاده می شود. این روش همچنین در تعیین مسیر حرکت، تنگی ها و انسداد وریدی های پا، لگن و داخل شکم و قفسه سینه کاربرد دارد. در سی تی اسکن با تزریق ماده جهت دیدن رگ های بدن و وریدها استفاده می گردد.

درمان ترومبوز

هدف از درمان ترومبوز دستیابی سریع و موثر به موارد زیر است:

کنترل علائم را به دست آورید

جریان خون را بازیابی کنید

ترومبوز را کاهش داده و بردارید

پزشکان معمولاً درمان های زیر را برای مقابله با عوارض ترومبوز توصیه می کنند:

عمل جراحی

جراحی برای اثرات ترومبوز یک اورژانس پزشکی خواهد بود.این روش می تواند شامل دسترسی مستقیم و انسداد شریان آسیب دیده باشد. هدف از جراحی خارج ساختن لخته خون است.

فیلترهای ورید اجوف تحتانی

فیلتر ورید اجوف تحتانی دستگاه کوچکی است که می تواند از بالا رفتن لخته های خون از پاها به ریه ها جلوگیری کند. وریدها رگ های خونی هستند که آنها خون و دی اکسید کربن را به قلب بر می گردانند. ورید اجوف تحتانی خون را از پا، کبد و کلیه به قلب بر می گرداند.فیلتر IVC قطعات لخته خون را به دام می اندازد و از رسیدن آنها به قلب و ریه ها جلوگیری می کند. فیلتر IVC می تواند دائمی باشد و پزشکان معمولاً این درمان را در صورت امکان با داروهای ضد انعقاد ترکیب می کنند. با این حال در صورت کاهش خطر لخته شدن خون جراح ممکن است فیلتر IVC را برداشته باشد.

داروهای ضد انعقاد خون

داروی رقیق کننده خون مانع از تشکیل لخته خون می شود. آنها خطر تشکیل لخته را کاهش می دهند که می تواند اندازه ترومبوز را کاهش دهد. اگر داروهای ضد انعقاد موثر نباشند یا اگر فرد آنها را به خوبی تحمل نکند، پزشک سایر گزینه های درمانی را در نظر می گیرد.

جوراب واریس

پزشکان ممکن است توصیه کنند افرادی که دچار ترومبوز وریدی عمقی هستند از جوراب های واریس استفاده کنند.جوراب ساق بلند و فشرده از درد و تورم ساق پا جلوگیری می کند و همچنین خطر عوارض را کاهش می دهد.فرد تا زمانی که پزشک توصیه می کند باید از آن استفاده کند.

بالا نگه داشتن پا در حالت استراحت

علاوه بر پوشیدن جوراب های فشرده واریس افراد باید سعی کنند پای آسیب دیده را در طول شب بالاتر از سطح لگن نگه دارند.این می تواند فشار وریدها را کاهش دهد، گردش خون را بهبود بخشد و از عوارض جلوگیری کند.

ورزش

هنگامی که پزشک جوراب های فشرده را تجویز می کند، معمولاً پیاده روی بیشتر را برای تحریک گردش خون نیز توصیه می کند.

پیشگیری از ترومبوز

رژیم غذایی سالم برای جلوگیری از ترومبوز

 رژیم غذایی سالم می تواند به فرد در کاهش خطر ترومبوز کمک کند.

همیشه نمی توان از ترومبوز جلوگیری کرد. با این حال افراد می توانند اقداماتی را برای کاهش خطر خود انجام دهند.

به عنوان مثال:

از سیگار کشیدن اجتناب کنید

برای جلوگیری از چاقی از افزایش یا کاهش وزن بیش از حد جلوگیری کنید

رژیم غذایی سالم را در پیش بگیرید

به طور منظم تمرین کن

افرادی که در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون هستند نیز ممکن است برای کاهش فشار خون و سطح کلسترول خون به درمان ضد انعقاد در کنار داروها نیاز داشته باشند.

مراقبت های بعدی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. عوارض ممکن است ماه ها یا سال ها پس از تشکیل ترومبوز، حتی پس از درمان موفقیت آمیز رخ دهد.

سندرم پس از ترومبوتیک (PTS) یکی از عوارض احتمالی DVT است. این به آسیب بافت اطراف اشاره دارد که به دلیل وجود DVT ایجاد می شود.

 PTS می تواند منجر به افزایش فشار در ورید به دنبال انسداد جریان خون، زخم ها و درد شود.

این عارضه می تواند منجر به آسیب دائمی عروق شود و در شرایط نادر ممکن است منجر به قطع اندام آسیب دیده گردد.

سرعت و موفقیت بهبودی بستگی به محل لخته شدن خون و همچنین مدت و میزان اختلال در جریان خون دارد. هرچه زودتر پزشک ترومبوز را درمان کند، خطر آسیب یا عوارض طولانی مدت کاهش می یابد.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday