لرزش بدن (Tremor) نوعی حرکت غیرارادی، غیرقابل کنترل، تکراری و ریتمیک یک اندام یا بخشی از بدن است که با اسپاسم یا انقباض عضلانی متفاوت است. لرزش می‎تواند در هر قسمت از بدن و در هر زمانی رخ دهد و معمولا نتیجه یک مشکل در مخچه، بخشی از مغز که حرکات عضلانی را کنترل می‎کند، است.

از سایر علل موثر در بروز آن می‎توان به عوامل سبک زندگی (مانند مصرف بیش‎ازحد کافئین) و ابتلا به شرایط پزشکی مانند سکته مغزی یا بیماری پارکینسون اشاره کرد. اگرچه همیشه نمی‎توان لرزش را به‎راحتی درمان کرد، اما گاهی خود‎به‎خود از بین می‏رود.

شما می‎توانید با مطالعه این مطلب به پاسخ پرسش‎هایی مانند لرزش بدن از داخل نشانه چیست؟ لرزش بدن تو خواب نشانه چیست؟ علت لرزش بدن در جوانی چیست؟ چه بیماری‎هایی باعث لرزش بدن میشود؟ چه قرصی برای لرزش بدن خوب است؟ و برای لرزش بدن چی بخوریم دست پیدا کنید.

چه چیزی باعث لرزش بدن میشود؟

واقعا لرزش بدن از چیست؟ لرزش زمانی اتفاق می‎افتد که گروه‎های عضلانی بدون هماهنگی و به‎صورت غیرارادی منقبض شوند. در واقع لرزش بدن قابل کنترل نیست و بدون اینکه شما تصمیم به حرکت دادن قسمتی از بدن داشته باشید در آن ناحیه رخ می‏دهد.

از نظر پزشکان، لرزش بدن یک وضعیت پزشکی نیست بلکه یک علامت است. گاهی اوقات هیچ دلیل واضحی برای بروز آن وجود ندارد و گاهی همان لرزش فیزیولوژیک است که توسط یک محرک موقت مانند کافئین یا دارو ایجاد می‎شود. جالب است بدانید که لرزش خفیف در همه افراد وجود دارد و به آن لرزش فیزیولوژیک می‎گویند. این مساله طبیعی است و قابل توجه نیست. بنابراین، لرزش بدن می‎تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. علل عمومی لرزش عبارتند از:

• خستگی عضلانی
• مصرف بیش‎ازحد کافئین
• سطح قند خون پایین
• استرس
• افزایش سن
• صدمات بدنی
• داروهای تجویزی
• ترک الکل

شرایط پزشکی که می‎توانند علت لرزش در عضلات و لرزش داخلی بدن باشند عبارتند از:

• آسیب تروماتیک مغز
• سکته مغزی
• بیماری پارکینسون
• مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس
• اختلال مصرف الکل
• پرکاری تیروئید
• اضطراب مزمن
• کمبود ویتامین

در ادامه به شرح برخی از علل عمومی خواهیم پرداخت. در مطلبی با عنوان علت تپش قلب و لرزش بدن نی نی سایت نیز به نکات جالبی در این زمینه اشاره شده است.

چرا مصرف بیش‎ازحد کافئین عامل لرزش بدن و سرگیجه است؟

زیرا مانند هورمون آدرنالین، کافئین یک محرک است که سطح هوشیاری شما را بالا می‎برد و اعصاب شما را تحریک می‎کند. در واقع کافئین اگرچه می‎تواند برای افزایش هوشیاری شما مفید باشد، اما مصرف مقادیر زیاد آن در مدت کوتاهی می‎تواند منجر به لرزش بدن و افزایش تپش قلب شود.

چرا با افت قند خون احساس لرزش در عضلات رخ می‎دهد؟

قند خون پایین که به‎عنوان هیپوگلیسمی نیز شناخته می‎شود، ممکن است در اثر دریافت کالری اندک، تزریق بیش‎ازحد انسولین یا درمان دیابت نوع ۲ با قرص سولفونیل اوره رخ دهد. این قرص پانکراس شما را تحریک می‌کند تا انسولین بیشتری تولید کند که می‌تواند قند خون شما را بسیار پایین بیاورد.

علائم دیگر افت قند خون شامل عرق کردن، احساس گرسنگی بسیار، تحریک‎پذیری، تمرکز ضعیف، تاری دید و تپش قلب هستند.

چرا استرس باعث لرزش بدن می‏شود؟

اضطراب مانند هیجان، ترشح هورمونی به نام آدرنالین (اپی‎نفرین) را تحریک می‎کند که به آن هورمون «جنگ یا گریز» نیز می‎گویند. این روند تأثیرات عمیقی بر بسیاری از قسمت‌های بدن شما دارد که بیشتر با هدف افزایش هوشیاری، قدرت عضلانی و توانایی فرار از خطر رخ می‏دهد.

آدرنالین پایانه‎های عصبی شما را تحریک می‏کند، آگاهی شما را بالا می‏برد و جریان خون را به ماهیچه‏های بازوها و پاهای شما افزایش می‏دهد. همه این عوامل باعث می‏شوند که شما به‏صورت غیرارادی دچار لرزش شوید. البته لرزش بدن ناشی از استرس اغلب با ضربان قلب سریع (تپش قلب)، تنگی نفس، خشکی دهان و گاهی درد قفسه سینه نیز همراه است.

چه قرصی باعث لرزش بدن میشود؟

از داروهای تجویزی موثر در لرزش بدن می‎توان به سالبوتامول (که برای تسکین علائم آسم استفاده می‎شود)، کربنات لیتیوم (که معمولا در اختلال دوقطبی تجویز می‏شود)، برخی از داروهای موثر در کنترل صرع و برخی از داروهای ضدسرطان اشاره کرد. البته برخی از داروهای ضدافسردگی نیز می‎توانند باعث ایجاد احساس لرز در شما شوند، به‎خصوص هنگامی که برای اولین بار آن‎ها را مصرف می‎کنید.

بهتر است بدانید که انواع مواد مخدر تفریحی مانند آمفتامین‎ها نیز می‎توانند منجر به لرزش بدن و سایر اختلالات حرکتی شوند که ممکن است پس از قطع مصرف آن‎ها ادامه یابند.

علت لرزش بدن بعد از ترک الکل چیست؟

اگر به الکل وابسته هستید، ترک آن می‎تواند منجر به بروز علائم شدیدی از جمله لرزش بدن، اضطراب، گیجی، تعریق، تپش قلب و حتی تشنج شود. زیرا الکل می‎تواند به مغز شما (به‎خصوص بخش مخچه) که مسئول برقراری تعادل و هماهنگی در حرکات است آسیب برساند. این لرزش ممکن است حتی چند هفته پس از قطع نوشیدن الکل ادامه یابد.

کمبود چه ویتامینی باعث لرزش بدن میشه؟

کمبود ویتامین، به ویژه ویتامین B1، می‎تواند منجر به لرزش بدن شود. بیماری ویلسون که یک بیماری ارثی است و در آن ماده معدنی مس بیش‎ازحد در بدن شما تجمع می‎یابد نیز اغلب باعث لرزش می‎شود. علل نادر مانند مسمومیت با آرسنیک یا فلزات سنگین نیز می‎توانند علائم مختلفی از جمله لرزش ایجاد کنند.

نحوه طبقه‎‌‌بندی انواع لرزش بدن

به طور کلی انواع لرزش بدن را می‎توان به دو دسته لرزش در حال استراحت (Resting tremors) و لرزش فعالیتی (Action tremor) دسته‎بندی کرد. لرزش در حال استراحت زمانی رخ می‎دهد که شما در حالت نشسته یا دراز کشیده‎اید و هنگامی‎که شروع به حرکت می‎کنید، متوجه خواهید شد که لرزش از بین می‎رود.

اگرچه لرزش در حال استراحت اغلب فقط دست‎ها را تحت تاثیر قرار می‎دهد، اما گاهی علت لرزش تمام بدن در خواب همین مساله است. اصولا لرزش فعالیتی در حین حرکت قسمت آسیب‎دیده بدن رخ می‎دهد و به انواع مختلف زیر تقسیم‎بندی می‎شود:

• لرزش وضعیتی (Postural tremor): زمانی رخ می‎دهد که بدن در موقعیتی مخالف با نیروی جاذبه زمین قرار می‎گیرد. علت لرزش در عضلات بازو زمانی‎که دست‎ها را به‎صورت افقی و رو بالا نگه می‎دارید، می‎تواند لرزش وضعیتی باشد.
• لرزش هدفمند (Intention tremor): لرزش هدفمند در حین انجام حرکات مورد نظر شما مانند لمس بینی توسط انگشتان رخ می‎دهد.
• لرزش مختص وظیفه (Task-specific tremor): هنگام انجام کارهایی که به مهارت نیاز دارند مانند نوشتن یا نواختن یک ساز رخ می‎دهد.
• لرزش جنبشی (Kinetic tremor): لرزش جنبشی در حین حرکت ارادی بخشی از بدن، مانند بالا و پایین بردن مچ دست رخ می‎دهد. معمولا لرزش عضلات در بدنسازی از این نوع است و در اثر خستگی عضلانی یا کار کشیدن بیش‎ازحد از عضلات بروز می‎کند.
• لرزش ایزومتریک (Isometric tremor): زمانی اتفاق می‌افتد که شما داوطلبانه یک عضله را منقبض می‌کنید اما آن ماهیچه یا اندام را حرکت نمی‌دهید، مانند زمانی‎که دستان خود را مشت می‌کنید.

انواع لرزش بدن

لرزش بدن را براساس علائم ظاهری و علت بروز آن، می‎توان به انواع زیر دسته‎بندی کرد.

۱. لرزش اساسی (Essential tremor)

لرزش اساسی شایع‎ترین نوع اختلال حرکتی است که معمولا لرزش‎های وضعیتی یا هدفمند را در بر می‎گیرد. لرزش اساسی ممکن است خفیف باشد و شدت آن افزایش پیدا نکند یا ممکن است در طی چند سال به کندی پیشرفت کند. معمولا به‎صورت یک لرزش دوطرفه شروع می‎شود، به این معنی که هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‎دهد.

در گذشته تصور نمی‎شد که لرزش اساسی با هیچ بیماری مرتبط باشد اما تحقیقات اخیر آن را به دژنراسیون خفیف در ناحیه مخچه مرتبط کرده‎اند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ نیز به این نتیجه رسید که بروز لرزش اساسی در برخی افراد با بیماری پارکینسون مرتبط است. لرزش اساسی گاهی اوقات با علائم زیر همراه است:

• مشکل خفیف در راه رفتن
• کاهش قدرت شنوایی
• اختلال شناختی خفیف

۲. لرزش پارکینسون (Parkinsonian tremor)

شروع بیماری پارکینسون حدود ۶۰ سالگی است. لرزش پارکینسون معمولا یک لرزش در حال استراحت و اغلب جز اولین علائم بروز این بیماری است. این لرزش معمولا در اثر کاهش دوپامین در گانگلیون‎های پایه مغز رخ می‎دهد. درحالی‎که لرزش اساسی به‎صورت دوطرفه شروع می‎شود، لرزش پارکینسون در یک اندام یا در یک طرف بدن قبل از پیشرفت به سمت دیگر بروز می‎کند.

۳. لرزش عملکردی (Functional tremor)

لرزش عملکردی که قبلا به‎عنوان لرزش سایکوژنیک یا وابسته به وضعیت روانی شناخته می‎شد، با علائم زیر مشخص می‎شود:

• شروع و بهبودی ناگهانی لرزش
• تغییر در جهت لرزش قسمت آسیب‎دیده بدن
• کاهش شدت لرزش در زمان پرت شدن حواس بیمار

این نوع لرزش ممکن است به‎صورت یک لرزش وضعیتی یا هدفمند ظاهر شود. افراد مبتلا به لرزش عملکردی اغلب دارای اختلال تبدیلی (یک وضعیت روانی که علائم فیزیکی مانند فلج‎شدگی، اختلال در گفتار و غیره ایجاد می‎کند) یا یک بیماری روانپزشکی دیگر هستند.

۴. لرزش دیستونیک (Dystonic tremor)

لرزش دیستونیک افرادی را که دچار دیستونی هستند، یک اختلال حرکتی که با انقباضات غیرارادی عضلانی مشخص می‎شود، تحت تاثیر قرار می‎دهد. در واقع انقباضات عضلانی باعث ایجاد حرکات پیچشی و تکراری یا وضعیت‎های غیرطبیعی مانند چرخش گردن می‎شوند. این مشکل در هر سنی ممکن است رخ دهد. لرزش دیستونیک به طور نامنظم رخ می‎دهد و استراحت کامل می‎تواند آن را تسکین دهد.

۵. لرزش مخچه‎ای (Cerebellar tremor)

مخچه تعادل و همچنین حرکت بدن را کنترل می‎کند. لرزش مخچه‎ای نوعی لرزش هدفمند است که در اثر بروز ضایعات یا آسیب مخچه ناشی از سکته مغزی، تومور و ام اس رخ می‎دهد. همچنین ممکن است نتیجه اختلال مصرف الکل یا استفاده بیش‎ازحد از برخی داروها باشد.

اگر اختلال مصرف الکل دارید یا در مدیریت داروها مشکل دارید، با یک پزشک متخصص صحبت کنید. او می‎تواند به شما در ایجاد یک برنامه درمانی برای ترک الکل کمک کند.

۶. لرزش ارتواستاتیک (Orthostatic tremor)

لرزش ارتواستاتیک معمولا در پاها اتفاق می‎افتد. در واقع یک انقباض سریع و ریتمیک ماهیچه‎ای است که بلافاصله پس از ایستادن رخ می‎دهد و باعث بی‎ثباتی بدن می شود. هیچ علامت یا نشانه بالینی دیگری وجود ندارد. معمولا بی‎ثباتی زمانی متوقف می‎شود که بنشینید یا شروع به راه رفتن کنید.

۷. لرزش فیزیولوژیک (Physiologic tremor)

اگرچه لرزش فیزیولوژیک دست‎ها و انگشتان را تحت تأثیر قرار می‎دهد اما معمولا با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست. در اصل یک پاسخ فیزیکی طبیعی بدن است که در همه افراد رخ می‎دهد. معمولا این نوع لرزش در اثر محرک‎های زیر شدت بیشتری پیدا می‎کند:

• مصرف داروهای خاص
• ترک الکل
• ابتلا به شرایط پزشکی مانند هیپوگلیسمی، عدم تعادل الکترولیت یا تیروئید بیش‎فعال

روش‌‎هایی برای پیشگیری از بروز لرزش بدن

اگر لرزش بدن از نوع لرزش فیزیولوژیک باشد که معمولا به‎واسطه محرک‎هایی مانند مصرف کافئین زیاد، خستگی عضلانی، افت قند خون، استرس و غیره تشدید می‎شود، به‌راحتی می‎توانید با اعمال تغییراتی در سبک زندگی آن را کنترل کنید. به عنوان مثال، برای جلوگیری از لرزش بدن هنگام استرس انجام ورزش‎هایی مانند یوگا، تکنیک تنفس عمیق و مصرف دمنوش‎های آرام‌بخش فاقد کافئین مفید است.

درصورتی‌که لرزش بدن به‎دلیل ابتلا به یک بیماری زمینه‎ای باشد، بهترین راهکار برای پیشگیری بهبود رژیم غذایی و افزایش مصرف میوه و سبزیجات، ترک سیگار و شروع ورزش روزانه است.

نحوه صحیح تشخیص علت لرزش بدن

اگرچه لرزش بدن اغلب یک مشکل جدی نیست، اما گاهی اوقات ممکن است نشان‌دهنده بروز یک اختلال پزشکی در مغز، سیستم عصبی یا ماهیچه‎ها باشد. به‎ همین ‎دلیل، توصیه می‌‎کنیم که در صورت مواجهه با لرزش غیرقابل توضیح در هر قسمت از بدن خود به پزشک مراجعه کنید.

در طول معاینه فیزیکی، پزشک ناحیه آسیب‎دیده را معاینه می‎کند. همچنین ممکن است از شما بخواهد که برای ارزیابی شدت لرزش، چیزی بنویسید یا جسمی را نگهدارید. با این حال، تا زمانی‎که پزشک آزمایش‌های بیشتری مانند آزمایش خون و آنالیز ادرار را انجام ندهد، نمی‌تواند علت اصلی لرزش بدن را تشخیص دهد.

معمولا آزمایش خون برای بررسی نشانه‏های بیماری تیروئید یا سایر شرایط پزشکی انجام می‎شود. پزشک شما ممکن است یک معاینه عصبی نیز انجام دهد. این معاینه عملکرد سیستم عصبی و موارد زیر را سنجش می‎کند:

• شدت رفلکس‎های تاندون‎ها
• میزان هماهنگی بدن
• وضعیت بدن
• قدرت عضلانی بدن
• تون عضلانی

در طول معاینه عصبی ممکن است لازم باشد با انگشت بینی خود را لمس کنید، یک مارپیچ بکشید یا تمرینات دیگر انجام دهید. پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش الکترومیوگرافی را تجویز کند. این تست فعالیت غیرارادی ماهیچه و پاسخ عضله به تحریک عصبی را اندازه‎گیری می‎کند.

چگونه لرزش بدن را از بین ببریم؟ ۷ روش درمان لرزش عضلات بدن

معمولا نحوه درمان لرزش بدن به علت زمینه‎ای و نوع آن بستگی دارد. از بهترین روش‎های موثر می‎توان به موارد زیر اشاره کرد.

۱. دارودرمانی لرزش عضلات

واقعا چه دارویی برای لرزش بدن خوب است؟ برخی از داروهای تجویزی مانند موارد زیر برای درمان لرزش استفاده می‎شوند:

• مسدودکننده‎های بتا یا بتا بلاکرها: اگرچه بتا بلاکرها معمولا برای درمان فشار خون بالا یا بیماری قلبی استفاده می‎شوند اما نشان داده شده است که می‎توانند لرزش بدن را در برخی افراد کاهش دهند.
• آرام‎بخش‎ها: آرام‌بخش‌هایی مانند آلپرازولام ممکن است لرزش ناشی از اضطراب را تسکین دهند.
• داروهای ضدتشنج: گاهی اوقات داروهای ضدتشنج برای افرادی‎که نمی‎توانند بتا بلاکرها را مصرف کنند، تجویز می‎شوند.

۲. تسکین لرزش بدن با تزریق بوتاکس

تزریق بوتاکس با فلج موقت عضلات ممکن است لرزش بدن را تسکین دهد. این روش اغلب برای افرادی استفاده می‎شود که لرزش‎هایی روی صورت و سر دارند. با این حال، بوتاکس را می‎توان به هر گروه عضلانی در گردن، بازوها یا دست‎ها تزریق کرد.

۳. کاهش لرزش بدن با سونوگرافی متمرکز

تالاموس بخشی از مغز است که در حرکت بدن نقش دارد. آسیب یا اختلال در سلول‎های عصبی تالاموس می‎تواند منجر به لرزش عضلانی شود. روش سونوگرافی متمرکز پرتو ظریفی از امواج اولتراسوند را به سلول‎های عصبی ناکارآمد در تالاموس می‎رساند. این کار سلول‏ها را از بین می‎برد و در نتیجه لرزش فرد را کاهش می‎دهد.

۴. فیزیوتراپی برای لرزش عضلات بدن

فیزیوتراپی به تقویت عضلات و بهبود هماهنگی اعضای بدن کمک می‎کند. استفاده از وزنه‎هایی روی مچ دست و انجام تمرینات ورزشی خاص تحت نظر فیزیوتراپیست ممکن است به تسکین لرزش کمک کند.

۵. درمان لرزش بدن با تحریک عمیق مغز (DBS)

تحریک عمیق مغز ممکن است تنها گزینه برای کسانی باشد که لرزش‎های ناتوان‎کننده دارند. در طول این عمل جراحی، جراح یک کاوشگر یا پروب الکتریکی را وارد قسمتی از مغز که مسئول لرزش است می‎کند.

هنگامی‎که پروب در جای خود قرار گرفت، یک سیم از پروب به زیر پوست قفسه سینه وارد می‎شود. جراح دستگاه کوچکی را در قفسه سینه شما قرار می‎دهد و سیم را به آن وصل می‎کند. این دستگاه پالس‎هایی را به پروب می‎فرستد تا مغز از تولید سیگنال‎های محرک لرزش بدن منع شود.

۶. عمل تالاموتومی برای لرزش عضلات

تالاموتومی یک عمل جراحی است که به طور دائم قسمت مشکل‎دار تالاموس را از بین می‎برد. پزشکان معمولا این جراحی را برای درمان لرزش شدیدی که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده است، انجام می‎دهند.

۷. درمان لرزش بدن در طب سنتی

طب سنتی برای تسکین لرزش بدن روی طب سوزنی و مصرف داروهای گیاهی زیر تاکید دارد:

• دمنوش بابونه
• دمنوش اسطوخودوس
• دمنوش بهارنارنج

زیرا این گیاهان می‎توانند با بهبود مزاج بدن، کنترل قند خون، کاهش استرس و اضطراب، کاهش التهاب و اسپاسم عضلانی، کمک زیادی به رفع لرزش نواحی مختلف بدن کنند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

لرزش بدن گاهی اوقات می‎تواند نشانه وجود یک بیماری زمینه‎ای باشد. هر فردی‎که لرزش بدن را تجربه می‎کند باید برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کند. فردی‎که مشکوک است لرزش بدن از عوارض جانبی مصرف دارو است، باید نگرانی خود را با پزشک در میان بگذارد. در صورت امکان، پزشک ممکن است دوز دارو را تغییر دهد یا مصرف یک داروی جایگزین را توصیه کند.

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات مشاوره آنلاین دکتر مغز و اعصاب پذیرش۲۴ استفاده کنید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره بهترین دکتر متخصص مغز و اعصاب برای درمان استفاده کنید.

پاسخ به سوالات متداول در زمینه لرزش بدن

در این بخش می‌توانید پاسخ تعدادی از ابهامات ذهنی خود را بیابید.

۱. لرزش داخلی بدن علتش چیست؟

لرزش داخلی بدن می‎تواند تکان‏های ظریفی در بازوها، پاها، سینه یا شکم شما ایجاد کند. معمولا به دلایل مختلفی مانند ابتلا به پارکینسون، ام اس و اضطراب مزمن رخ می‎دهد. یک مطالعه گزارش داد که ۳۳ درصد از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دارای ارتعاشات داخلی هستند. ۳۶ درصد از افراد مبتلا به ام اس و ۵۵ درصد از افراد مبتلا به لرزش اساسی نیز احساس ارتعاشات داخلی را گزارش کردند.

۲. علت لرزش بدن در خواب چیست؟

لرزش بدن در خواب اگر از نوع لرزش در حال استراحت باشد معمولا در اثر ابتلا به بیماری زمینه‎ای مانند پارکینسون، ام اس یا پرکاری تیروئید بروز می‎کند. در غیر این صورت، علت لرزش عضلات در خواب دلایل ساده‏ای مانند افت قند خون، افت ناگهانی دمای بدن، کمبود ویتامین یا خستگی عضلانی است.

۳. لرزش ناگهانی بدن نشانه چیست؟

تجربه نشان داده است که این مشکل اغلب در اثر مصرف برخی از داروها، قرار گرفتن در سرما و افت دمای بدن، افت قند خون و اضطراب کنترل‎نشده بروز می‎کند.