اختلال وسواس فکری (OCD) وضعیتی روانی  و ناخواسته است که منجر به اضطراب، ترس و پریشانی می شود.اختلال وسواس فکری در برخی افراد با دو نوع از علائم شناخته می شود: افکار وسواسی و رفتارهای اجباری. داشتن OCD می تواند کیفیت زندگی و رفاه فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

OCD  چیست؟

 OCDیک بیماری بهداشت روانی است که شامل وسواس یا اجبار، اقدامات ناراحت کننده و افکار تکراری می شود. انجام کارهای معمول برای فرد مبتلا به OCD می تواند چالش برانگیز باشد.

همچنین ببینید:

آگورافوبیا (گذرهراسی) و تشخیص و درمان آن!

فرد مبتلا به: OCD

افکار و تصاویری دارند که احساس می کنند نمی توانند آنها را کنترل کنند.

دارای ناراحتی بیش از حد، ترس، انزجار، شک یا اعتقاد به اینکه کارها باید به روش خاصی انجام شوند هستند. زمان زیادی را صرف تمرکز بر این وسواس ها و درگیر شدن می کنند که در فعالیت های شخصی، اجتماعی و حرفه ای اختلال به وجود می آورد.

اختلال شخصیت وسواس فکری چیست؟

 OCDمی تواند افراد مختلف را به روش های مختلف تحت تأثیر قرار دهد. که این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

بررسی

فرد مبتلا به OCD ممکن است نیاز داشته باشد که بارها و بارها مشکلات را بررسی کند.

به عنوان مثال: شیرآلات، زنگ هشدارها، قفل درها، چراغ های خانه و لوازم خانگی را بررسی کند تا از نشت، آسیب یا آتش سوزی جلوگیری شود.

ترس از آلودگی

برخی از افراد مبتلا به OCD احساس می کنند نیاز مستمر به شستشو دارند. آنها ممکن است از آلوده شدن اجسامی که لمس می کنند بترسند.

این می تواند منجر به:

مسواک زدن بیش از حد یا شستن دست

نظافت حمام، آشپزخانه و …

اجتناب از ازدحام جمعیت به دلیل ترس از ابتلا به میکروب ها

برخی از افراد اگر احساس کنند فردی با آنها بدرفتاری یا انتقاد کرده است، احساس آلودگی می کنند. آنها ممکن است سعی کنند این احساس را با شستن از بین ببرند.

افکار پرخاشگرانه

احساس ناتوانی در جلوگیری از افکار ناخواسته است. این ممکن است شامل خشونت، از جمله خودکشی یا آسیب رساندن به دیگران باشد، یعنی اینکه جای ترس از آسیب رساندن، از آسیب دیدن کسانی که دوستش دارند میترسند.افکار می توانند باعث ناراحتی شدید شوند اما بعید است که شخص به گونه ای رفتار کند که نشان دهنده این خشونت باشد.

ترتیب و تقارن

فرد مبتلا به این نوع OCD ممکن است احساس کند که باید اجسام را به ترتیب خاصی مرتب کند تا از ناراحتی یا آسیب جلوگیری شود.

برای مثال: آنها ممکن است بارها و بارها کتاب ها را در یک قفسه مرتب کنند.

وسواس

در حالی که در افراد مبتلا به OCD همه نگران هستند، نگرانی و اضطراب می تواند بر همه چیز غلبه کرده و انجام کارهای روزمره را دشوار کند.

موضوعات متداول وسواس و اضطراب عبارتند از:

آلودگی توسط مایعات بدن، میکروب ها، خاک و…

از دست دادن کنترل: مانند ترس از آسیب رساندن به خود یا صدمه زدن به دیگران

کمال گرایی: ممکن است شامل ترس از دست دادن چیزی یا تمرکز شدید بر روی دقت یا به خاطر سپردن چیزها باشد.

آسیب: از جمله ترس از مسئولیت پذیری

افکار جنسی ناخواسته: افکار مربوط به فعالیت های نامناسب.

اعتقادات مذهبی: مانند نگرانی در مورد اهانت به خدا

اجبارها

هر رفتار تکراری اجباری نیست. اکثر مردم از رفتارهای تکراری مانند روال قبل از خواب برای مدیریت زندگی روزمره استفاده می کنند.

با این حال، برای افراد مبتلا به OCD ، نیاز به انجام رفتارهای تکراری شدید است، اغلب اتفاق می افتد و زمان بر است. این رفتار ممکن است جنبه آیینی داشته باشد.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

شستشو و تمیز کردن، از جمله شستن دست

نظارت بر بدن برای علائم

تکرار فعالیت های معمول مانند بلند شدن از صندلی

اجبارهای ذهنی، مانند مرور مکرر یک رویداد

OCD در کودکان

اولین علائم OCD اغلب در نوجوانی ظاهر می شود، اما گاهی اوقات در دوران کودکی نیز دیده می شود.

عوارض مبتلا به  OCD در کودکان و نوجوانان عبارتند از:

عزت نفس پایین

مشکل در تکمیل تکالیف مدرسه

بیماری جسمی، به دلیل استرس

مشکل در ایجاد یا حفظ دوستی ها و سایر روابط

هنگامی که OCD در دوران کودکی شروع می شود ممکن است در مردان بیشتر از زنان رایج باشد که با این حال در بزرگسالی مردان و زنان را به میزان مساوی تحت تأثیر قرار می دهد.

علل

متخصصان نمی دانند چه چیزی باعث OCD می شود، اما نظریه های مختلفی وجود دارد. عوامل ژنتیکی، عصبی، رفتاری، شناختی و محیطی ممکن است همه در این امر دخیل باشند.

علل ژنتیکی

به نظر می رسد OCD در خانواده ها وجود دارد، که نشان دهنده ارتباط ژنتیکی احتمالی است، که متخصصان در حال بررسی آن هستند.

منابع معتبر نشان داده اند که مغز افراد مبتلا به OCD با تفاوت های مشخص کار می کند. به عنوان مثال: ژن هایی که بر نحوه واکنش مغز به انتقال دهنده های عصبی دوپامین (Dopamine) و سروتونین (Serotonin) تأثیر می گذارند می توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.

همچنین ببینید:

اعتماد به نفس و روش های بالا بردن آن!

علل مرتبط با خود ایمنی

گاهی اوقات علائم OCD در کودکان پس از عفونت ظاهر می شود، مانند:

عفونت های استرپتوکوکی گروه A ، از جمله گلو استرپتوکوک

بیماری لایم (Lyme disease)

ویروس آنفولانزای H1N1  

پزشکان گاهی اوقات این بروز علائم OCD را سندرم عصبی روانی حاد کودکان (PANS) می نامند.

در کودک مبتلا به PANS ، علائم به طور ناگهانی شروع می شود و در عرض 24-72 ساعت به شدت خود می رسد. سپس ممکن است ناپدید شوند اما بعداً برمی گردند.

علل رفتاری

یک نظریه نشان می دهد که فرد مبتلا به OCD یاد می گیرد که با انجام مناسب رفتاری برای کاهش خطر درک شده، از ترس مربوط به موقعیت ها یا اشیاء خاص اجتناب کند.

ترس اولیه ممکن است از یک دوره استرس شدید مانند یک حادثه آسیب زا  شروع شود.

هنگامی که فرد یک شی یا شرایط را با این احساس ترس مرتبط می کند، شروع به اجتناب از آن شی یا موقعیت می کند به گونه ای که مشخصه OCD  است.ممکن است در بین افرادی که مستعد ابتلا به این اختلال هستند بیشتر شایع باشد.

علل شناختی

 نظریه دیگر این است که OCD زمانی شروع می شود که افراد افکار خود را اشتباه تفسیر کنند.اکثر مردم گاهی افکار ناخواسته یا مزاحم دارند اما برای افراد مبتلا به OCD ، اهمیت این افکار شدیدتر می شود.

علل محیطی

رویدادهای استرس زای زندگی ممکن است OCD را در افرادی با استعداد ژنتیکی یا غیره تحریک کند.بسیاری از افراد گزارش کرده اند که علائم در عرض 6 ماه از وقوع مواردی مانند موارد زیر ظاهر شده است:

زایمان

عوارض حاملگی

درگیری شدید

بیماری جدی

آسیب مغزی

تشخیص

پزشکان هنگام تشخیص OCD به دنبال معیارهای خاصی هستند، از جمله:

وجود وسواس، اجبار یا هر دو

وسواس ها و اجبارهایی که زمان بر هستند یا باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجهی در زمینه های اجتماعی، شغلی یا سایر موارد مهم می شوند.

علائم OCD که ناشی از استفاده از یک ماده یا دارو نیست.

بسیاری از اختلالات دیگر مانند افسردگی و اضطراب، ویژگی های مشابهی با OCD دارند و همچنین می توانند در کنار OCD رخ دهند.

درمان

درمان های موثری برای OCD وجود دارد. رویکرد مناسب بستگی به مجموعه علائم فرد و میزان تأثیر آنها بر زندگی و رفاه فرد دارد. برخی از گزینه های موثر عبارتند از:

درمان شناختی رفتاری

این نوع روان درمانی که گاهی CBT نامیده می شود، می تواند به فرد در تغییر طرز فکر، احساس و رفتار کمک کند.CBT ممکن است شامل دو درمان مختلف باشد: مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP)  و درمان شناختی.

 ERPشامل موارد زیر است:

قرار گرفتن در معرض موقعیت: این موضوع فرد را در معرض موقعیت ها و اشیایی قرار می دهد که باعث ایجاد ترس و اضطراب می شود. با گذشت زمان، طی روندی به نام عادت، در معرض کاهش یا از بین رفتن اضطراب قرار می گیرد. درمان شناختی با تشویق فرد برای شناسایی و ارزیابی مجدد باورهای خود در مورد پیامدهای درگیر شدن یا خودداری از انجام رفتارهای اجباری آغاز می شود.در مرحله بعد درمانگر فرد را تشویق می کند.

داروها

تعدادی از داروهای معتبر می توانند به درمان OCD کمک کنند، از جمله مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین ، که نوعی ضد افسردگی هستند.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

اسکیتالوپرام

فلووکسامین

پاروکستین

فلوکستین

سرترالین

پزشک ممکن است دوز بالاتری برای درمان OCD در مقایسه با افسردگی تجویز کند. با این وجود ممکن است فرد تا 3 ماه متوجه نتایج نشود.حدود نیمی از افراد معتبر مبتلا به OCD به درمان SSRI به تنهایی پاسخ نمی دهند و پزشکان همچنین ممکن است داروهای ضد روان پریشی تجویز کنند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday