دیابت شیرین گروهی از بیماری های متابولیک است که با افزایش قند خون ناشی از نقص در ترشح انسولین ، عملکرد انسولین یا هر دو ایجاد می شود. دیابت نوع ۲ ، شایع ترین نوع از دیابت شیرین است ، و اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است و می تواند سالها تشخیص داده نشود.

هایپرگلیسمی مزمن دیابت با اختلال طولانی مدت در عملکرد ، آسیب و نارسایی اندام های مختلف ، به ویژه چشم ها ، کلیه ها ، اعصاب ، قلب و عروق خونی همراه است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ تشخیص داده نشده نیز در مقایسه با افراد غیر مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر سکته مغزی ، بیماری عروق کرونر قلب و بیماری عروق محیطی هستند. در این افراد همچنین احتمال ابتلا به دیس لیپیدمی ، فشار خون بالا و چاقی نیز بیشتر است . از آنجا که تشخیص زودهنگام و درمان سریع ممکن است بار دیابت و عوارض آن را کاهش دهد ، غربالگری دیابت به طور خاصی مهم است.

همچنین ببینید:

قرص سماگلوتید چیست؟ برسی عوارض و ویژگی های آن

به دلیل شروع حاد علائم ، اکثر موارد ابتلا به دیابت نوع ۱  بلافاصله پس از بروز علائم تشخیص داده می شوند. در حال حاضر آزمایش بالینی گسترده برای افراد بدون علامت و برای بررسی وجود آنتی بادی های مرتبط با دیابت نوع ۱ به عنوان وسیله ای برای شناسایی افراد در معرض خطر توصیه نمی شود.

دلایل این امر عبارتند از: هیچ نظریه وجود ندارد که در هنگام به دست آوردن نتیجه آزمایش مثبت آنتی بادی ، چه اقدامی باید انجام شود. و  از آنجا که شیوع دیابت نوع ۱ کم است ، آزمایش کودکان سالم تنها تعداد بسیار کمی (<۰.۵٪) از مبتلایان را تشخیص می دهد که در آن لحظه ممکن است "پیش دیابت" داشته باشند. مطالعات بالینی برای آزمایش روش های مختلف پیشگیری از دیابت نوع ۱ در افراد در معرض خطر (به عنوان مثال ، خواهران و برادرهای بیماران دیابتی نوع ۱) در حال انجام است. این مطالعات ممکن است وسیله موثری برای پیشگیری از دیابت نوع ۱ باشند ، در این صورت ممکن است غربالگری هدفمند در آینده روشی مناسب برای تشخیص زود هنگام دیابت نوع ۱ باشد.

شیوع دیابت و عوامل خطر

برآورد شیوع دیابت در بزرگسالان ۷.۴ درصد در سال ۱۹۹۵ بود. انتظار می رود که این میزان در سال ۲۰۲۵  به ۹  درصد برسد. با این حال ، شیوع این بیماری در زیرگروه های خاص بسیار بیشتر از کل جمعیت است. این زیر گروه ها دارای ویژگی ها یا عوامل خطر خاصی هستند که یا مستقیماً باعث ابتلا به دیابت می شوند یا با آن مرتبط هستند.

همبستگی این عوامل با توسعه دیابت هرگز ۱۰۰٪ نیست. با این حال ، هرچه تعداد عوامل خطرساز در فرد بیشتر باشد ، احتمال ابتلای آن فرد به دیابت بیشتر است. برعکس ، احتمال ابتلای فرد بدون علامت و بدون عوامل خطرساز، به دیابت کم است.

خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ با افزایش سن ، چاقی و عدم فعالیت بدنی افزایش میابد. دیابت نوع ۲ در افراد دارای سابقه خانوادگی بیماری و افراد برخی از گروه های نژادی/قومی شایع تر است. این بیماری در زنان مبتلا به دیابت بارداری یا مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و در افراد مبتلا به فشار خون بالا ، دیس لیپیدمی ، اختلال تحمل گلوکز (IGT) یا اختلال در گلوکز ناشتا (IFG) بیشتر رخ می دهد.

اصولی برای ارزیابی ارزش غربالگری دیابت نوع ۲

بین آزمایش تشخیصی و غربالگری تفاوت عمده ای وجود دارد. هنگامی که فردی علائم بیماری را نشان می دهد ، آزمایش های تشخیصی انجام می شوند و چنین آزمایشاتی نشان دهنده غربالگری نیستند. هدف از غربالگری شناسایی افراد بدون علامت است که احتمال ابتلا به دیابت را دارند. آزمایشات تشخیصی جداگانه با استفاده از معیارهای استاندارد پس از انجام تست های غربالگری مثبت برای ایجاد تشخیص قطعی مورد نیاز است.

همچنین ببینید:

قرص گلیکلازید چیست؟ برسی عوارض و ویژگی های آن

به طور کلی ، غربالگری در جمعیت های بدون علامت راهی مناسب است که به واسطه ی آن موارد زیر نیز به خوبی حمایت می شوند:

۱) بیماری نشان دهنده یک مشکل مهم بهداشتی است که بار قابل توجهی را بر جمعیت تحمیل می کند.

۲) سابقه طبیعی بیماری قابل درک خواهد بود.

۳) یک مرحله پیش بالینی (بدون علامت) قابل تشخیص وجود دارد که طی آن می توان بیماری را تشخیص داد.

۴) آزمایشاتی در دسترس است که می توانند مرحله پیش بالینی بیماری را تشخیص دهند و آزمایشات قابل قبول و قابل اعتماد هستند.

۵) درمان پس از تشخیص زودهنگام مزایای بیشتری نسبت به مواردی که در صورت تاخیر درمان به دست می آیند ، به همراه دارد.

۶) هزینه های یافتن و درمان موارد جدید معقول است و به طور کلی نسبت به هزینه های سلامت متعادل است و امکانات و منابع برای درمان موارد تازه تشخیص داده شده نیز وجود دارد.

۷) غربالگری یک فرایند مداوم سیستماتیک خواهد بود و صرفاً یک تلاش یکبارمصرف نیست.

برای دیابت ، شرایط ۱ تا ۴ قابل در ک است. شرایط ۵ تا ۷ به طور کامل قابل ادراک نیستند زیرا هیچ کارآزمایی بالینی تصادفی وجود ندارد که اثر برنامه های غربالگری را در کاهش مرگ و میر و بیماری های دیابت مستند کند و در مورد مقرون به صرفه بودن غربالگری برخی اختلاف نظرها وجود دارد .

آزمایشات بالینی تصادفی بهترین وسیله برای ارزیابی مزایا و خطرات غربالگری دیابت و درمان زودهنگام خواهند بود. در حالی که به خوبی ثابت شده است که درمان دیابت تشخیص داده شده از طریق روش های بالینی استاندارد در کاهش عوارض میکرو عروقی دیابت موثر است ، معلوم نیست که آیا سال های اضافی درمان که ممکن است توسط افرادی که از طریق غربالگری بیماری شان تشخیص داده می شود ، به بهبود بالینی مهمی در دیابت منجر شود یا خیر. در همین راستا یک کارآزمایی بالینی بزرگ برای برنامه پیشگیری از دیابت  ، در ایالات متحده در حال انجام است. این کارآزمایی به منظور پاسخ به این پرسش انجام می شود که آیا درمان با مداخلاتی در شیوه زندگی یا مصرف متفورمین برای بیماران مبتلا به پیش دیابت که از طریق برنامه غربالگری مشکلاتشان تشخیص داده شده است ، بروز ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می دهد یا خیر؟

ملاحظات دیگر

در غربالگری بیماری ، تفسیر نتایج آزمایش غربالگری در اختیار بیمار قرار می گیرد و ارزیابی و درمان های بعدی نیز در دسترس فرد قرار می گیرد. همچنین توجه به این نکته ضروری است که برخی از داروها ، از جمله گلوکو کورتیکوئید ها و نیکوتینیک اسید ، ممکن است باعث افزایش قند خون شوند.

اگرچه شواهد علمی زیادی وجود دارد که نشان می دهد عوامل خطر خاصی افراد را مستعد ابتلا به دیابت می کند ، اما شواهد کافی برای نتیجه گیری اینکه غربالگری جامعه روشی مقرون به صرفه برای کاهش عوارض و مرگ و میر مرتبط با دیابت در افراد احتمالاً سالم است ، وجود ندارد. در حالی که برنامه های غربالگری جامعه ممکن است وسیله ای برای افزایش آگاهی عمومی از جدی بودن دیابت و عوارض ناشی از آن باشد ، سایر روش های کم هزینه تر مناسب تر هستند ، به ویژه به این دلیل که خطرات احتمالی به طور ضعیفی تعریف شده اند. بنابراین ، بر اساس فقدان شواهد علمی ، غربالگری دیابت حتی در جمعیت های پرخطر نیز توصیه نمی شود.

نتیجه

تا زمانی که عوارض ظاهر نشوند ، دیابت اغلب تشخیص داده نمی شود و تقریباً یک سوم همه افراد مبتلا به دیابت ، دیابتشان تشخیص داده نمی شود. اگرچه بار دیابت به خوبی شناخته شده است ، سابقه طبیعی به خوبی مشخص شده است ، و شواهد خوبی برای سودمندی درمان در موارد تشخیص داده شده از طریق مراقبت های بالینی معمول وجود دارد ، اما هیچ کارآزمایی تصادفی ای وجود ندارد که مزایای تشخیص زودهنگام را از طریق غربالگری افراد بدون علامت نشان دهد. با این وجود ، شواهد غیرمستقیم کافی برای توجیه غربالگری در محیط بالینی افراد در معرض خطر وجود دارد. همچنین ، پزشکان باید در ارزیابی علائم بالینی نشان دهنده دیابت بسیار هوشیارتر عمل کنند .

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

care.diabetesjournals