سرطان روده بزرگ یا کولون که بیشتر به نام سرطان کولون یا کنسر کولون شناخته می‌شود، دومین علت مرگ در اثر سرطان و سومین سرطان از نظر شیوع در میان زنان و مردان در ایالات متحده است و از این نظر شیوع سرطان کولون بسیار بالاست. ماه مارس نیز ماه اطلاع‌رسانی درمورد این سرطان است. از این رو در این مقاله از سری مقالات سایت سیب اطلاعات بیماری ها به بحث درمورد این سرطان می‌پردازیم.

colorectal cancer چیست؟

برای پاسخ این سؤال که colorectal cancer چیست، باید بدانیم غذا پس از عبور از معده و رودۀ کوچک وارد رودۀ بزرگ یا کولون می‌شود و پس از پایان تمامی مراحل جذب، به‌صورت مدفوع و از طریق راست روده یا رکتوم از بدن دفع می‌شود.

گاهی اوقات بخش‌هایی از مخاط کولون یا رکتوم دچار رشد اضافی می‌شوند و به شکل برجستگی‌های کوچکی داخل لولۀ روده رشد می‌کنند که به آن‌ها پولیپ می‌گویند. برخی از این پولیپ‌ها بر روی یک پایه و با ظاهری شبیه قارچ رشد می‌کنند. بسیاری از پولیپ‌ها خوش‌خیم هستند و هیچ‌گاه به سرطان تبدیل نمی‌شوند. ولی، برخی از پولیپ‌ها می‌توانند در طول زمان به سرطان تبدیل شوند.

در واقع پولیپ رشد غیرعادی سلول‌های کولون است که اگر به شکل بی‌رویه‌ای ادامه پیدا کند، به یک تومور سرطانی تبدیل می‌شود.

سرطان کولون چند مرحله دارد؟

در منابع مختلف پاسخ این سؤال که سرطان کولون چند مرحله دارد ممکن است متفاوت باشد. در متداول‌ترین سیستم مرحله‌بندی (Staging) سرطان کولون 5 مرحله دارد:

1. مرحله صفر یا کارسینوم درجا: سلول‌های سرطانی فقط در لایۀ سطحی (پوششی) کولون قرار دارند؛
2. مرحله 1: سلول‌های سرطانی به بافت همبند زیر لایۀ سطحی و بافت عضلانی کولون گسترش یافته‌اند؛
3. مرحله 2: سلول‌های سرطانی عضله را رد کرده‌اند و ممکن است از خود کولون نیز عبور کرده و ارگان‌های مجاور مثل مثانه را نیز درگیر کرده باشند؛
4. مرحله 3: سلول‌های سرطانی در این مرحله به غدد لنفاوی مجاور نیز گسترش یافته‌اند؛
5. مرحله 4 یا متاستاز: در این مرحله سرطان به ‌جاهای مختلفی در بدن گسترش یافته است و ممکن است سلول‌های سرطانی به کبد، کلیه و حتی مغز نیز هجوم برده باشند.

علت سرطان روده بزرگ از چیست؟

قبل از بررسی علائم سرطان روده بزرگ، ببینیم علت سرطان روده بزرگ از چیست. مهم‌ترین عامل در ابتلابه سرطان کولون، افزایش سن است. بیش از ۹۰ درصد موارد سرطان کولورکتال در افراد بالای ۵۰ سال اتفاق می‌افتد.

سایر عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• ابتلابه بیماری‌های التهابی روده موسوم بهIBD ؛
• داشتن سابقۀ مثبت سرطان کولون در فامیل نزدیک (نقش ژنتیک)؛
• نداشتن فعالیت مستمر روزانه؛
• کمبود میوه و سبزیجات در رژیم غذایی؛
• رژیم غذایی پر از چربی؛
• چاقی و اضافه وزن شدید؛
• اعتیاد به الکل؛
• سیگار کشیدن.

علائم سرطان روده بزرگ

متأسفانه پولیپ‌ها و سرطان روده بزرگ یا کولون ممکن است تا مدت‌ها، پس از رشد، از خود علائمی نشان ندهد. بااین‌حال مهم‌ترین علائم اولیۀ سرطان کولون به‌صورت درد و انقباضات در دستگاه گوارش، وجود خون در مدفوع و از دست دادن وزن بدون دلیل ظاهر می‌شود.

سایر علائم مانند یبوست، تهوع و استفراغ که برای سرطان کولون اختصاصی نیستند؛ اما، همراهی آن‌ها با علائم اولیه می‌تواند شک به وجود این سرطان را افزایش دهد. علائم سرطان روده بزرگ در جوانان نیز مشابه افراد مسن است.

تشخیص سرطان روده بزرگ

اگر بر اساس علائم بیمار و نتیجۀ آزمایش مدفوع به وجود پولیپ یا سرطان کولون شکی وجود داشته باشد، از آزمایشات تکمیلی برای تشخیص استفاده می‌شود. روش‌های تصویربرداری مانند عکس رادیوگرافی ساده یا با مادۀ حاجب، سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و ام آرآی ممکن است بنا به نظر پزشک انجام شوند.

تشخیص نهایی باید با انجام کولونوسکوپی (Colonoscopy) یا رکتوسیگموئیدوسکوپی(Rectosigmoidoscopy) و نمونه برداری از مخاط روده (Biopsy) و ارسال آن به آزمایشگاه بافت‌شناسی انجام شود.

سرطان کولون چگونه درمان می‌شود؟

اینکه سرطان کولون چگونه درمان می‌شود بستگی به مرحلۀ بیماری و شرایط بیمار دارد. پولیپ‌های اولیه را که هنوز سرطانی نشده‌اند می‌توان با روش کولونوسکوپی برداشت.

درصورتی‌که، ظاهر پولیپ‌ها خوش‌خیم نباشند و احتمال دارد سرطان باشد؛ پزشک ممکن است ابتدا از پولیپ نمونه‌برداری کند و آن را برای متخصص پاتولوژی ارسال کند. نتیجۀ آزمایش بافت‌شناسی می‌تواند طرح درمان سرطان روده بزرگ (برداشت پولیپ با آندوسکوپی یا انجام جراحی باز) را مشخص کند.

در مواردی که سرطان به بافت‌های مجاور یا ارگان‌های دورتر متاستاز داده باشد ممکن است از سایر روش‌ها مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی استفاده شود. تشخیص زودرس مهم‌ترین عامل در درمان سرطان روده بزرگ در جوانان و افراد مسن است و این موضوع نشانگر اهمیت تست‌های غربالگری در پیشگیری و درمان سرطان روده بزرگ است.

پیشگیری از کنسر کولون

تقریباً تمامی سرطان‌های کولورکتال از یک پولیپ اولیه (Precancerous Polyp) در ناحیۀ کولون یا رکتوم شروع می‌شوند. این پولیپ‌ها ممکن است سال‌ها پیش از سرطانی‌شدن بدون علامت در بدن فرد وجود داشته باشند و تشخیص داده نشوند.

از سوی دیگر همان طور که ذکر شد، با بالارفتن سن خطر ابتلا بسیار افزایش می‌یابد. به همین دلیل مهم‌ترین روش پیشگیری از این سرطان انجام تست‌هایی است که این پولیپ‌های اولیه را شناسایی کنند و درصورت لزوم آن‌ها را بردارند.

این تست‌ها به روش‌های غربالگری یا Screening معروف هستند. روش‌های غربالگری همچنین می‌توانند سرطان کولورکتال را در مراحل اولیه تشخیص دهند. درمان این سرطان در مراحل اولیه امکان‌پذیر بوده و باعث بهبودی بیمار می‌شود.

از سایر عوامل پیشگیری تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی است. داشتن رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و فیبرهای تغذیه‌ای، کاهش اضافه وزن، ورزش و فعالیت بدنی مستمر و پرهیز از الکل و سیگار می‌توانند در پیشگیری از این بیماری مؤثر باشند.

زمان شروع روش‌های غربالگری

زمان شروع روش‌های غربالگری ۵۰ سالگی است. در مورد افرادی که سابقۀ بیماری‌های التهابی روده، سابقۀ مثبت فامیلی برای سرطان کولورکتال یا سابقۀ بیماری‌های ژنتیکی مانند FAP را دارند، باید از سنین کمتر از ۵۰ سالگی شروع شود و در دوره‌های مشخصی بر اساس نظر پزشک تکرار شود.

برخی محققان برای همه افراد بالای۵۰ سال و هر ده سال یک بار نیز این تست‌ها را توصیه می‌کنند. مهم‌ترین بخش تست‌های غربالگری انجام کولونوسکوپی است (ورود آندوسکوپ از طریق مقعد، مشاهده وضعیت مخاط رکتوم و کولون و برداشت نمونۀ بافتی درصورت لزوم). چالش اصلی برای انجام این تست‌ها هزینۀ آن و پذیرش انجام‌دادن آن از سوی افراد است؛ اگرچه بسیاری از بیمه‌ها هزینه‌های کولونوسکوپی را برای افراد بالای ۵۰ سال می‌پردازند.

فرجام و پیش‌آگهی سرطان کولون

اینکه سرطان روده بزرگ کشنده است و اینکه سرطان روده بزرگ چقدر طول میکشد بستگی به عوامل مختلفی دارد. درصورتی‌که، دیر تشخیص داده شود و شخص در مرحلۀ چهارم سرطان باشد سرطان روده بزرگ کشنده است.

پاسخ به درمان و انجام روش‌های درمانی مختلف بر اینکه سرطان روده بزرگ چقدر طول میکشد تأثیرگذار است. درصورتی‌که، سرطان زودتر و در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود با انجام عمل جراحی، برداشتن تومور و انجام اقدامات درمانی کافی، شخص کاملاً درمان می‌شود (اگرچه احتمال بازگشت و ایجاد تومور دیگر نیز وجود دارد).

حدود 90 درصد افرادی که بیماری آن‌ها در مراحل ابتدایی تشخیص داده می‌شود بیشتر از 5 سال زنده می‌مانند و تنها 15 درصد از کسانی که به مرحلۀ چهارم بیماری مبتلا هستند تا 5 سال زنده می‌مانند.

سوالات متداول درباره سرطان کولون