بویایی پریشی

عارضه ای است که حس بویایی را دچار اختلال می کند. در صورت مبتلا بودن به پاروسمی، ممکن است بوها را با شدت کمتری حس کنید، به این معنی که نمی توانید طیف کامل رایحه های اطراف خود را تشخیص دهید. در صورت پاروسمی اغلب رایحه ها با بوی تند و نامطلوب به نظر می رسند.

پاروسمی گاهی با بیماری دیگری به نام فانتوسمی اشتباه گرفته می شود. پاروسمی متفاوت است زیرا افرادی که به آن مبتلا هستند می توانند بویی را که وجود دارد تشخیص دهند؛ اما این عطر برای آنها بوی "نامطبوعی" دارد. به عنوان مثال بوی مطبوع نان تازه ممکن است به جای بوی ملایم، بوی تند و گندیده داشته باشد.

افراد طیف وسیعی از پاروسمی را به دلایل مختلف تجربه می کنند. در شدیدترین موارد، زمانی که مغز رایحه‌های قوی و نامطبوع را تشخیص می‌دهد، پاروسمی می‌تواند باعث شود که فرد از نظر جسمی بیمار شود.

علائم پاروسمی

در اغلب موارد پاروسمی پس از بهبودی از عفونت مشخص می شود. شدت علائم در هر مورد متفاوت است.

اگر مبتلا به پاروسمی هستید، علامت اصلی شما احساس بوی بد مداوم است، به خصوص بوی بد در مورد مواد غذایی. همچنین ممکن است در تشخیص یا مشاهده برخی از بوها در محیط خود مشکل داشته باشید که این امر در نتیجه آسیب به نورون های بویایی است.

رایحه‌هایی که قبلاً برایتان خوشایند بود، اکنون ممکن است غیرقابل تحمل باشند. در زمان غذا خوردن به دلیل احساس نامطبوع، ممکن است احساس تهوع داشته باشید.

همچنین ببینید:

آیا احساس سوزش بینی از علائم COVID-19 است؟

علل پاروسمی

پاروسمی معمولاً پس از آسیب‌دیدگی نورون‌های تشخیص‌دهنده بو، که حواس بویایی شما نیز نامیده می‌شود؛ به دلیل یک ویروس یا سایر بیماری‌ها ایجاد می‌شود. این نورون ها در بینی قرار دارند و به مغز گفته می شود که چگونه اطلاعات شیمیایی یک بو را تفسیر کنند. آسیب به نورون ها سبب تغییر بو می گردد که به مغز می رسد. پایانه های اعصاب بویایی که زیر مغز قرار دارند پیام بویایی را دریافت کرده و به مغز حس بویایی را می فرستد. با تخریب این پایانه های عصبی سبب ابتلا به بویایی پریشی می شود.

ضربه به سر یا آسیب مغزی

آسیب تروماتیک مغزی (TBI) با آسیب بویایی مرتبط است. در حالی که مدت و شدت آسیب به نوع آسیب بستگی دارد، اما از نظر پزشکی نشان داده شده است که علائم پاروسمی پس از TBI غیر معمول نیست.

 TBIهمچنین می تواند به علت از دست دادن حس بویایی در کریبریفورم باشد. ضربه مغزی همچنین می تواند در اثر آسیب ناشی از تشنج ایجاد شود که منجر به پاروسمی شود.

عفونت باکتریایی یا ویروسی

یکی از دلایل پاروسمی، آسیب بویایی ناشی از سرماخوردگی یا ویروس است. عفونت های تنفسی فوقانی می تواند به نورون های بویایی آسیب برساند، که این بیشتر در افراد مسن اتفاق می افتد.

در افراد مبتلا به پاروسمی، بیش از 40 درصد از آنها عفونت دستگاه تنفسی فوقانی دارند که با این بیماری مرتبط است.

سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

سیستم بویایی می تواند در اثر سیگار کشیدن آسیب ببیند. سموم و مواد شیمیایی موجود در سیگار می توانند به مرور زمان باعث پاروسمی شوند. به همین دلیل قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و حجم بالای آلودگی هوا می تواند باعث ایجاد پاروسمی شود.

عوارض جانبی درمان سرطان

پرتودرمانی و شیمی درمانی می تواند باعث پاروسمی شود. یک بررسی در سال 2016 نشان داد که 86 درصد از بیماران سرطانی در حین درمان تغییراتی را در حس بویایی و چشایی خود گزارش کردند. این عارضه جانبی همچنین سبب کاهش وزن و سوء تغذیه به دلیل عدم تمایل به مواد غذایی شد.

بیماری های عصبی

یکی از اولین علائم بیماری آلزایمر و پارکینسون از دست دادن حس بویایی است. زوال عقل با اجسام لویی و بیماری هانتینگتون نیز باعث ایجاد مشکل در تشخیص بوها می شود.

تومورها

تومورها بر روی اعصاب بویایی، در لوب فرونتال مغز و در حفره های سینوس می توانند باعث تغییراتی در حس بویایی شما شوند. به ندرت اتفاق می افتد که تومور باعث پاروسمی شود.

اغلب افراد مبتلا به تومور، فانتوسمی را تجربه می کنند؛ یعنی فرد بویی را حس می کند که وجود ندارد به دلیل وجود تومور که باعث تحریک حواس بویایی می شود.

ابتلا به کووید 19

در حالی که COVID-19 با از دست دادن حس بویایی (آنوسمی) در برخی افراد مرتبط است، ممکن است پس از ابتلا به عفونت ویروسی، پاروسمی را نیز تجربه کنید. این ویروس سبب تغییر در سیستم بویایی می شود.

در یک مطالعه دو فرد بزرگسال که از کووید-19 بهبود یافته بودند، چنین تغییراتی را گزارش کردند. ابتدا، یک مرد 28 ساله پس از بهبودی از آنوسمی، که 87 روز پس از بیمار شدن رخ داد، بوی پلاستیک سوخته را احساس کرد. فرد دیگر، زن 32 ساله، پس از 72 روز بوی پیاز را حس می کرد.

چنین مواردی به پاروسمی به عنوان یک عارضه احتمالی طولانی مدت COVID-19 اشاره می کند. محققان این مطالعه خاطرنشان می‌کنند که پاروسمی مرتبط با کووید-۱۹ نادر در نظر گرفته می‌شود، و دیگر متخصصان پزشکی اشاره می‌کنند که پاروسمی پس از کووید-۱۹ نشانه‌ای است که ممکن است سیستم بویایی شما در حال بهبود باشد.

تشخیص پاروسمی

پاروسمی را می توان توسط متخصص گوش، حلق و بینی تشخیص داد.  ممکن است پزشک مواد مختلفی را به شما ارائه دهد و از شما بخواهد که رایحه آنها را توصیف کنید.

پزشک ممکن است در زمان معاینه سوالاتی در مورد موارد زیر مطرح کند:

• سابقه خانوادگی سرطان وبیماری های عصبی
• داشتن هر گونه عفونت
• سیگار کشیدن​

اگر پزشک شما به بیماری عصبی یا سرطان به عنوان دلیل زمینه ای پاروسمی مشکوک باشد، ممکن است آزمایش بیشتری را تجویز کند. این می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سی تی اسکن سینوس ها
• نمونه برداری از ناحیه سینوس
• ام آرآی

درمان پاروسمی

پاروسمی را می توان در برخی موارد، اما نه در همه موارد، درمان کرد. اگر پاروسمی ناشی از عوامل محیطی، داروها، درمان سرطان یا سیگار کشیدن باشد، حس بویایی شما ممکن است پس از حذف این محرک ها به حالت عادی بازگردد.

گاهی اوقات برای رفع پاروسمی نیاز به جراحی است. انسدادهای بینی مانند پولیپ یا تومور ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

همچنین ببینید:

التهاب داخل بینی یا رینیت آلرژیک

درمان‌های پاروسمی عبارتند از:

• ویتامین A
• آنتی بیوتیک ها

تحقیقات و مطالعات بیشتری مورد نیاز است.

اگر همچنان پاروسمی را تجربه می‌کنید و بر اشتها و وزن شما تأثیر می‌گذارد، می توان از تمرین اعصاب بویایی استفاده کرد. این نوع درمان که به عنوان تمرین بویایی نیز شناخته می‌شود، شامل استشمام چهار نوع بو مختلف تا 15 ثانیه در یک زمان است. این فرآیند دو بار در روز به مدت چند ماه تکمیل می شود.

جهت بهترین درمان باید با پزشک خود صحبت کنید.

بهبودی از پاروسمی

پاروسمی معمولاً یک بیماری دائمی نیست. نورون های شما ممکن است بتوانند در طول زمان خود را ترمیم کنند. در 60 درصد موارد پاروسمی ناشی از عفونت، عملکرد بویایی در سال‌های بعد بازسازی شد.

زمان بهبودی بسته به علت اصلی علائم پاروسمی و روش درمانی که استفاده می کنید متفاوت است. اگر پاروسمی شما ناشی از ویروس یا عفونت باشد، حس بویایی شما ممکن است بدون درمان به حالت عادی بازگردد. تمرین بویایی ممکن است به طور کلی به بهبودی کمک کند، اما ممکن است چندین ماه جهت گرفتن نتیجه زمان لازم باشد.

پاروسمی معمولاً به نوعی عفونت یا آسیب مغزی بازمی گردد. هنگامی که پاروسمی با دارو، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا استعمال دخانیات ایجاد می شود، معمولاً پس از حذف محرک کاهش می یابد.

در موارد کمتر، پاروسمی توسط پولیپ سینوسی، تومور مغزی یا نشانه اولیه برخی از بیماری های عصبی ایجاد می شود.

سن، جنسیت و اینکه چقدر حس بویایی در شدت بیماری پاروسمی در طولانی مدت موثر است.

در صورت بروز هرگونه تغییر در حس بویایی با پزشک خود صحبت کنید.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

healthline