زوال عقل یک اصطلاح کلی برای طیف وسیعی از بیماری است که بر مغز تأثیر می گذارد. علائم اغلب شامل اختلالات حافظه، اختلالات ارتباطی است.

در حالی که زوال عقل اغلب افراد مسن را تحت تأثیر قرار می دهد، اما جز روند پیر شدن محسوب نمی گردد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش می دهد که 5 تا 8 درصد از افراد 60 سال یا بالاتر به زوال عقل مبتلا هستند.

در حالی که هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از آن وجود ندارد، برخی از استراتژی ها ممکن است موثر باشند و تشخیص زودهنگام و درمان ممکن است پیشرفت آن را کاهش دهد.

زوال عقل به گروهی از بیماری‌های تخریب‌ کننده عصبی اشاره دارد که با زوال شدید شناختی مشخص می‌شوند. این کاهش شامل مشکلات حافظه، تمرکز، ارتباطات و تصمیم گیری است. همچنین ممکن است فرد تغییراتی را در رفتار خود تجربه کند.

دمانس اغلب پیشرونده است؛ علائم معمولاً خفیف هستند و با گذشت زمان تشدید می یابند.

همچنین ببینید:

آیا مغز شما یک ماهیچه است؟

علائم اولیه

در مراحل اولیه زوال عقل، علائم ممکن است خفیف باشند و به راحتی نادیده گرفته شوند.

به طور کلی، برخی از علائم که می توانند در مراحل اولیه ظاهر شوند عبارتند از:

مشکلات حافظه: ممکن است فرد با حافظه کوتاه مدت مشکل داشته باشد؛ مانند آنچه در زمان صبحانه خورده است.

مشکل در تمرکز: ممکن است شامل ناتوانی در گفتار باشد.

گیجی و سردرگمی: ممکن است شامل سردرگمی در مورد زمان و مکان باشد. به عنوان مثال فرد ممکن است فراموش کند که به کجا می رود و برای بازگشت به خانه دچار مشکل شود.

مشکلات ارتباطی: فرد ممکن است کلمات رایج را فراموش کرده یا کلماتی را جایگزین کند که مناسب نیستند. این موضوع می تواند باعث شود که درک گفتار و نوشتار دشوار باشد.

مشکل در آگاهی: ممکن است فرد در تشخیص فواصل و فضاها مشکل داشته باشد.

مشکل در انجام کارهای روزمره: ممکن است فرد در لباس پوشیدن و مراحل آشپزی مشکل داشته باشد.

علائم مرحله متوسط

با پیشرفت زوال عقل، علائم بیشتر مشخص می شوند. شخص ممکن است دچار موارد زیر شود:

تشدید فراموشی

احساس گم شدن و گیجی در خانه

تشدید مشکلات ارتباطی

نیاز به مراقبت بیشتر

تغییراتی رفتاری، مانند تکرار سوالات

علائم مرحله شدید

در این مرحله، علائم شدیدتر می شوند:

مشکلات حافظه: ممکن است فرد خانه یا اعضای نزدیک خانواده خود را نشناسد.

مشکلات ارتباطی: ممکن است فرد توانایی صحبت کردن را از دست بدهد. این مشکل می تواند سبب برقراری ارتباط با آنها از طریق حالات چهره، حرکات و لمس باشد.

تغییرات رفتاری و روانی: افراد ممکن است آشفته، افسرده یا مضطرب و همچنین دچار توهم شوند یا بدون هدف راه بروند.

بی اختیاری مثانه: این موضوع می تواند در مراحل بعدی زوال عقل رخ دهد.

اشتها و کاهش وزن: افراد ممکن است در خوردن و بلع مشکل داشته باشند. آنها همچنین ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند و در نتیجه باعث کاهش وزن شوند.

همچنین ببینید:

هورمون ملاتونین چیست؟ و این هورمون در بدن چه کار می‌کند؟

علائم بر اساس نوع زوال عقل

انواع مختلفی از زوال عقل وجود دارد و هر کدام علائم مشخصی دارند.

علائم عبارتند از:

داشتن مشکلات حافظه

گیج شدن در محیط های ناآشنا

سوالات تکراری

مشکل داشتن در استفاده از کلمات

مضطرب و گوشه گیر شدن

مشکل داشتن در کارهای روزمره

زوال عقل عروقی

علائم عبارتند از:

تغییرات رفتاری

مشکل در تفکر

مشکلات حرکتی، مانند سخت راه رفتن

علائمی مشابه علائم سکته مغزی، مانند ضعف عضلانی و فلج موقت

زوال عقل بدن لوی

علائم عبارتند از:

خواب آشفته

بیهوشی و افتادن

کند شدن حرکات بدنی

توهم

سردرگمی و گیجی

خواب آلودگی یا هوشیاری قابل توجه

فراموشی پیشانی گیجگاهی

علائم عبارتند از:

تغییرات شخصیتی

فقدان آگاهی اجتماعی، مانند شوخی های نامناسب

مشکل در زبان، مانند ناتوانی در یافتن کلمات مناسب

رفتارهای وسواسی

چه چیزی باعث زوال عقل می شود؟

زوال عقل می تواند از آسیب ها و بیماری های مختلف مغزی ناشی شود.

بیماری آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است و تقریباً 70٪ از موارد را تشکیل می دهد.

هر نوع زوال عقل تاثیرات متفاوتی بر روی مغز دارد. مثلا:

بیماری آلزایمر: در یک فرد مبتلا به آلزایمر، بافت عصبی در مغز حاوی رسوبات پروتئینی ریز به نام پلاک ها و گره ها است. این موارد سلول ها را احاطه کرده و به ساختارهای داخلی آنها آسیب می رساند و در نتیجه منجر به مرگ سلول می شود.

زوال عقل عروقی: در یک فرد مبتلا به زوال عقل عروقی، کمبود جریان خون در مغز باعث کاهش اکسیژن و در نهایت باعث آسیب یا مرگ سلول های مغزی می شود. سکته مغزی یا رگ های خونی آسیب دیده می تواند علت زمینه ای باشد.

زوال عقل با اجسام لویی: در افراد مبتلا به این نوع زوال عقل، رسوبات ساختارهای ریزی به نام اجسام لویی در داخل سلول های مغز ایجاد می شود. این پروتئین ها در عملکرد مغز اختلال ایجاد می کنند و منجر به مرگ سلول های مغز می شوند.

دمانس فرونتوتمپورال: به آسیب نواحی جلویی و جانبی مغز اشاره دارد.  در یک فرد مبتلا به زوال عقل فرونتوتمپورال، تجمع پروتئین ها در داخل سلول های مغز باعث مرگ سلول ها می شود.

موارد زیر می توانند باعث زوال عقل شوند:

بیماری پارکینسون

اچ آی وی

آسیب مغزی تروماتیک

بیماری هانتینگتون

بیماری کروتزفلد جاکوب

دژنراسیون پایه قشر مغز

آتروفی سیستم چندگانه

بیماری نیمن پیک نوع C

درمان

برای درمان زوال عقل، پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را با تجویز کند:

دونپزیل

گالانتامین

ریواستیگمین

این داروها مهارکننده های کولین استراز هستند. آنها به افزایش سطح انتقال دهنده عصبی استیل کولین، که در حافظه نقش دارد، کمک می کنند.

برای برخی افراد، پزشکان ممانتین را نیز تجویز می کنند. مواد شیمیایی که ممکن است به سلول های مغز آسیب برسانند را مسدود می کند.

برای یک فرد مبتلا به زوال عقل عروقی، پزشک احتمالاً داروهایی را برای درمان مشکل اساسی که ممکن است سکته مغزی یا آسیب عروق خونی باشد، تجویز کند.

تشخیص

هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص زوال عقل وجود ندارد. پزشک ممکن است پس از انجام موارد زیر آن را تشخیص دهد:

معاینه فیزیکی و آزمایش خون: این موارد می توانند سایر علل احتمالی را رد کنند.

ارزیابی های شناختی: تست هایی هستند که به بررسی حافظه و تفکر فرد کمک می کنند.

اسکن مغز: ممکن است شامل سی تی اسکن یا ام آر آی باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فرد علائمی شبیه زوال عقل را در فرد دیگری مشاهده کرد، باید او را تشویق کند که به پزشک مراجعه کند. مراقبت از فرد مبتلا به زوال عقل می تواند سخت باشد.

پیشگیری

هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از زوال عقل وجود ندارد.

طبق بررسی در سال 2017 اقدامات زیر ممکن است مفید واقع گردد:

ورزش منظم

داشتن رژیم غذایی سالم

کاهش استرس

افراد مبتلا به زوال عقل مراحل و علائم را با سرعت های مختلف تجربه می کنند. با این حال علائم معمولا با گذشت زمان بدتر می شوند. هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد. تشخیص زودهنگام می تواند به فرد در برنامه ریزی برای آینده کمک کند.

خلاصه کلی

دمانس به طیفی از شرایط اطلاق می شود که بر حافظه، اختلالات گفتاری تأثیر می گذارد. اغلب علائم خفیف هستند و به مرور زمان تشدید می یابند.

هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد. با این حال، ترکیبی از داروها و فعالیت های تحریک کننده ممکن است به کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday