سندرم کوشینگ یا هیپرکورتیزولیسم به دلیل سطوح بالای غیرطبیعی هورمون کورتیزول رخ می دهد؛ که ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد.

در بیشتر موارد، درمان مناسب می تواند به شما در کنترل سطح کورتیزول کمک کند.

علائم سندرم کوشینگ

شایع ترین علائم این بیماری عبارتند از:

افزایش وزن

رسوبات چربی، به ویژه در قسمت میانی، صورت و بین شانه ها می شود.

حساس و نازک شدن پوست که به راحتی کبود می شود.

آسیب های پوستی که دیر بهبود می یابند.

آکنه

خستگی

ضعف عضلانی

علاوه بر علائم رایج بالا، علائم دیگری نیز وجود دارد که گاهی اوقات ممکن است در افراد مبتلا به سندرم کوشینگ مشاهده شود.

این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:

قند خون بالا

تشنگی شدید

افزایش حجم ادرار

پوکی استخوان

فشار خون بالا

سردرد

نوسانات خلقی

اضطراب

تحریک پذیری

افسردگی

افزایش ابتلا به عفونت ها

همچنین ببینید:

مواد مغذی برای سلامت استخوان!؟

علائم سندرم کوشینگ در کودکان

کودکان نیز ممکن است به سندرم کوشینگ مبتلا شوند، اگرچه کمتر از بزرگسالان به آن دچار می شوند. طبق یک مطالعه در سال 2019، حدود 10 درصد از موارد جدید سندرم کوشینگ هر ساله در کودکان رخ می دهد.

علاوه بر علائم بالا، کودکان مبتلا به سندرم کوشینگ ممکن است موارد زیر را نیز داشته باشند:

چاقی

روند کند رشد

فشار خون بالا

علائم سندرم کوشینگ در زنان

سندرم کوشینگ در زنان بیشتر از مردان شایع است. بر اساس گفته مؤسسه ملی بهداشت (NIH)، سه برابر زنان در مقایسه با مردان دچار سندرم کوشینگ می شوند.

زنان مبتلا به سندرم کوشینگ ممکن است موهای زائد صورت و بدن داشته باشند که اغلب در موارد زیر رشد می کند:

صورت و گردن

قفسه سینه

شکم

ران

علاوه بر این، زنان مبتلا به سندرم کوشینگ نیز ممکن است قاعدگی نامنظم را تجربه کنند. در برخی موارد، عدم قاعدگی وجود دارد. سندرم کوشینگ درمان نشده در زنان می تواند منجر به مشکلات بارداری شود.

علائم سندرم کوشینگ در مردان

همانطور که در مورد زنان و کودکان رخ می دهد، مردان مبتلا به سندرم کوشینگ نیز ممکن است برخی علائم دیگری را تجربه کنند.

مردان مبتلا به سندرم کوشینگ ممکن است موارد زیر را داشته باشند:

اختلال در نعوظ

از دست دادن میل جنسی

کاهش باروری

علت ایجاد سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ به دلیل ترشح بیش از حد هورمون کورتیزول ایجاد می شود. غدد فوق کلیوی شما کورتیزول تولید می کنند.

این هورمون ها به تعدادی از عملکردهای بدن شما کمک می کند، از جمله:

تنظیم فشار خون و عملکرد سیستم قلبی عروقی

کاهش پاسخ التهابی سیستم ایمنی بدن

تبدیل کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها به انرژی

متعادل کردن اثرات انسولین

پاسخ دادن به استرس

بدن شما ممکن است سطوح بالایی از کورتیزول را به دلایل مختلفی تولید کند، از جمله:

سطح استرس بالا، از جمله استرس مربوط به یک بیماری حاد، جراحی، آسیب های ناشی از بارداری، به ویژه در سه ماهه آخر بارداری

تمرینات ورزشی

سوء تغذیه

اعتیاد به الکل

افسردگی، اختلالات هراس یا سطوح بالای استرس عاطفی

همچنین ببینید:

بهترین نان برای رژیم لاغری!

کورتیکواستروئیدها

شایع ترین علت سندرم کوشینگ استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون در دوزهای بالا برای مدت طولانی است. متخصصان این داروها را برای درمان بیماری های التهابی مانند لوپوس یا جلوگیری از پس زدن عضو پیوند شده تجویز کنند.

دوز بالای استروئیدهای تزریقی برای درمان کمردرد نیز می تواند باعث سندرم کوشینگ شود. با این حال، دوزهای پایین تر استروئیدها به شکل دارو استنشاقی، مانند داروهای آسم، یا کرم‌هایی که برای اگزما تجویز می‌شوند، معمولاً سندرم کوشینگ ایجاد نمی کنند.

تومورها

انواع مختلفی از تومورها نیز می توانند منجر به تولید بیشتر کورتیزول شوند.

برخی از این موارد عبارتند از:

تومورهای غده هیپوفیز: غده هیپوفیز بیش از حد هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) ترشح می کند که باعث تحریک تولید کورتیزول در غدد فوق کلیوی می شود. به این بیماری کوشینگ می گویند.

تومورهای خارج رحمی: این موارد تومورهای خارج از هیپوفیز هستند که ACTH تولید می کنند. آنها معمولا در ریه، لوزالمعده، تیروئید یا غده تیموس رخ می دهند.

ناهنجاری یا تومور غده فوق کلیوی: یک ناهنجاری یا تومور آدرنال می تواند منجر به الگوهای نامنظم تولید کورتیزول شود که می تواند باعث سندرم کوشینگ شود.

سندرم کوشینگ خانوادگی: اگرچه سندرم کوشینگ به طور معمول ارثی نیست، ممکن است به صورت ارثی ایجاد تومورهای غدد درون ریز وجود داشته باشد.

بیماری کوشینگ

اگر سندرم کوشینگ به دلیل تولید بیش از حد ACTH توسط غده هیپوفیز باشد که به نوبه خود تبدیل به کورتیزول می شود، به آن بیماری کوشینگ می گویند.

مانند سندرم کوشینگ، بیماری کوشینگ زنان را بیشتر از مردان مبتلا می کند.

درمان سندرم کوشینگ

هدف کلی درمان سندرم کوشینگ کاهش سطح کورتیزول در بدن است.  این امر را می توان به روش های مختلفی انجام داد. درمانی که دریافت می کنید بستگی به علت ایجاد بیماری شما دارد.

متخصص غدد ممکن است دارویی برای کمک به مدیریت سطح کورتیزول تجویز کند. برخی از داروها باعث کاهش تولید کورتیزول در غدد فوق کلیوی یا کاهش تولید ACTH در غده هیپوفیز می شوند. سایر داروها اثر کورتیزول را بر بافت های شما مسدود می کنند.

عبارتند از:

کتوکونازول

میتوتان

متیراپون

میفپریستون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 یا عدم تحمل گلوکز

اگر از کورتیکواستروئیدها استفاده می کنید، ممکن است تغییر در دارو یا دوز لازم باشد. سعی نکنید خودتان دوز دارو را تغییر دهید. شما باید این کار را تحت نظارت دقیق پزشک انجام دهید.

اگر بیماری شما ناشی از تومور باشد، ممکن است پزشک بخواهد تومور را با جراحی خارج کند. اگر تومور را نمی توان برداشت، پزشک شما ممکن است پرتودرمانی یا شیمی درمانی را نیز توصیه کند.

تشخیص سندرم کوشینگ

تشخیص سندرم کوشینگ می تواند دشوار باشد. این به این دلیل است که بسیاری از علائم، مانند افزایش وزن یا خستگی، می توانند دلایل دیگری داشته باشند. علاوه بر این، خود سندرم کوشینگ می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

متخصص غدد شما سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. آنها در مورد علائم، هر گونه شرایط سلامتی که ممکن است داشته باشید، و هر دارویی که ممکن است برای شما تجویز شود، سوال می پرسند. همچنین یک معاینه فیزیکی در جهت علائمی مانند قوز و علائم و کبودی را انجام می دهند.

در مرحله بعد، آنها ممکن است آزمایشاتی را تجویز کنند، از جمله:

آزمایش کورتیزول ادرار 24 ساعته: برای این آزمایش، از شما خواسته می شود که ادرار خود را در یک دوره 24 ساعته جمع آوری کنید.  سپس سطح کورتیزول آزمایش خواهد شد.

اندازه گیری کورتیزول بزاقی: در افراد بدون سندرم کوشینگ، سطح کورتیزول در عصر کاهش می یابد. این آزمایش سطح کورتیزول را در نمونه بزاق که اواخر شب جمع آوری شده است اندازه گیری می کند تا میزان سطح کورتیزول مشخص گردد.

آزمایش سرکوب دگزامتازون با دوز کم: برای این آزمایش، در اواخر عصر یک دوز دگزامتازون به شما داده می شود. خون شما برای سطح کورتیزول در صبح آزمایش می شود. به طور معمول، دگزامتازون باعث کاهش سطح کورتیزول می شود. اگر سندرم کوشینگ دارید، این اتفاق نمی افتد.

تشخیص علت سندرم کوشینگ

پس از تشخیص سندرم کوشینگ، پزشک همچنان باید علت تولید بیش از حد کورتیزول را تعیین کند.

آزمایش‌هایی برای کمک به تعیین علت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

آزمایش هورمون آدرنوکورتیکوتروپین خون (ACTH): سطح ACTH در خون اندازه گیری می شود. سطوح پایین ADTH و سطوح بالای کورتیزول می تواند نشان دهنده وجود تومور در غدد فوق کلیوی باشد.

آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH): در این آزمایش یک شات CRH داده می شود. این باعث افزایش سطح ACTH و کورتیزول در افراد مبتلا به تومورهای هیپوفیز می شود.

تست سرکوب دگزامتازون با دوز بالا: این آزمایش مانند تست دوز پایین است، با این تفاوت که از دوز بالاتر دگزامتازون استفاده می شود. اگر سطح کورتیزول کاهش یابد، ممکن است تومور هیپوفیز داشته باشید. در غیر این صورت ممکن است تومور نابجا داشته باشید.

نمونه برداری از سینوس پتروزال: خون از ورید نزدیک هیپوفیز و همچنین از ورید دور از هیپوفیز گرفته می شود. یک شات CRH داده می شود. سطوح بالای ACTH در خون نزدیک هیپوفیز می تواند نشان دهنده تومور هیپوفیز باشد. سطوح مشابه از هر دو نمونه نشان دهنده تومور خارج از رحم است.

تصویربرداری: می تواند شامل مواردی مانند سی تی اسکن و ام آر آی باشد. برای تصور غدد فوق کلیوی و هیپوفیز برای جستجوی تومورها استفاده می شوند.

رژیم غذایی سندرم کوشینگ

اگرچه تغییرات رژیم غذایی وضعیت شما را درمان نمی کند، اما می تواند به جلوگیری از افزایش بیشتر سطح کورتیزول کمک کند یا به جلوگیری از برخی عوارض موثر واقع شود.

برخی از نکات غذایی برای مبتلایان به سندرم کوشینگ عبارتند از:

میزان کالری دریافتی خود را کنترل نمایید؛ پیگیری میزان کالری دریافتی شما مهم است زیرا افزایش وزن یکی از علائم اصلی سندرم کوشینگ است.

اجتناب از مصرف الکل؛ مصرف الکل با افزایش سطح کورتیزول، به ویژه در مصرف کنندگان زیاد الکل، مرتبط است.

مراقب قند خون خود باشید؛ سندرم کوشینگ می تواند منجر به افزایش گلوکز خون شود، بنابراین سعی کنید از غذاهایی که باعث افزایش قند خون می شوند، خودداری کنید. نمونه هایی از غذاهایی که باید بر روی خوردن تمرکز کنید عبارتند از سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و ماهی.

سدیم را کاهش دهید؛ سندرم کوشینگ همچنین با فشار خون بالا مرتبط است. به همین دلیل، سعی کنید مصرف سدیم خود را محدود نمایید. برخی از راه‌های آسان برای انجام این کار عبارتند از اضافه نکردن نمک به غذا و مطالعه دقیق برچسب‌های مواد غذایی برای بررسی محتوای سدیم.

مطمئن شوید که کلسیم و ویتامین D کافی دریافت می کنید؛ سندرم کوشینگ می تواند استخوان های شما را ضعیف سازد و شما را مستعد پوکی استخوان کند. کلسیم و ویتامین D می توانند به تقویت استخوان های شما کمک کنند.

عوامل خطر سندرم کوشینگ

عامل خطر اصلی برای ابتلا به سندرم کوشینگ مصرف کورتیکواستروئیدها با دوز بالا در یک دوره زمانی طولانی است. اگر پزشک شما کورتیکواستروئیدها را برای درمان بیماری تجویز کرده است، از آنها در مورد دوز و مدت زمان مصرف آنها بپرسید.

سایر عوامل خطر می تواند شامل موارد زیر باشد:

دیابت نوع 2 که به درستی مدیریت نمی شود

فشار خون بالا

چاقی

برخی از موارد سندرم کوشینگ به دلیل تشکیل تومور است. اگرچه ممکن است استعداد ژنتیکی برای ایجاد تومورهای غدد درون ریز (سندرم کوشینگ خانوادگی) وجود داشته باشد، هیچ راهی برای جلوگیری از تشکیل تومورها وجود ندارد.

مدیریت سندرم کوشینگ

اگر به سندرم کوشینگ مبتلا هستید، توجه کنید که به درستی مدیریت شود. در صورت عدم درمان، سندرم کوشینگ می تواند منجر به عوارض جدی گردد.

این عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

پوکی استخوان، که می تواند خطر شکستگی استخوان را افزایش دهد.

از دست دادن عضلات (آتروفی) و ضعف عضلانی

فشار خون بالا

دیابت نوع 2

عفونت های مکرر

حمله قلبی یا سکته مغزی

افسردگی یا اضطراب

مشکل در تمرکز یا مشکلات حافظه

بزرگ شدن تومور موجود

هرچه زودتر درمان را شروع کنید، نتیجه مورد انتظار بهتر خواهد بود.  مهم است که توجه داشته باشید که دیدگاه فردی شما به درمانی که دریافت می کنید بستگی دارد. ممکن است مدتی طول بکشد تا علائم شما بهبود یابد.  

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

healthline