زونا یک عفونت ویروسی است که از ویروس واریسلا زوستر (VZV) ، همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود، ناشی می شود. ممکن است حتی پس از اتمام آبله مرغان این ویروس سال ها در سیستم عصبی زنده بماند به نحوی که دوباره به صورت بیماری زونا فعال گردد.زونا بیشتردر افراد با سن 50 سال و بالاترشایع است، اما اگر فردی قبلاً آبله مرغان داشته باشد می تواند در هر سنی ظاهر شود.

علائم زونا

زونا معمولاً یک طرف بدن را درگیر می کند. این اغلب در ناحیه کمر، قفسه سینه، شکم است. علائم نیز می توانند در صورت و چشم ها، دهان، گوش ها ظاهر شوند. این ویروس همچنین می تواند برخی از اندام های داخلی را تحت تأثیر قرار دهد.زونا به طور معمول یک گانگلیون عصبی حسی را در نزدیکی نخاع تحت تاثیر قرار می دهد که گانگلیون ریشه پشتی نامیده می شود. به همین دلیل است که علائم در مناطق خاصی از بدن رخ می دهد و کل  بدن را شامل نمی شود.

همچنین ببینید:

خواص کلسیم برای بدن!

در واقع برخی از افراد درد دارند اما بثورات پوستی ندارند. در حالی که دیگران ممکن است بثورات همراه با درد داشته باشند که با علائم دیگری مانند تب، لرز یا سردرد همراه باشد. بسته به محل ظاهر شدن بدن علائم می توانند ماهیت متفاوتی داشته باشند.

علائم شایع زونا

برخی از رایج ترین علائم زونا عبارتند از:

درد و سوزش، درد در یک قسمت از بدن را در بر می گیرد و به شکل تکه های کوچک نشان داده می شود.

بثورات پوستی شبیه بثورات آبله مرغان است اما فقط ناحیه خاصی را درگیر می کند.

تاول های پر از آب که به راحتی می ترکند.

خارش و قرمز شدن پوست صورت و گوش ها.

علائم زونا روی بدن

بثورات پوستی تاول زا ممکن است در یک یا چند نوار مجزا با اعصاب حسی پوست ظاهر شوند که درماتوم نامیده می شوند.

نواحی متداول این مورد عبارتند از:

قفسه سینه

شکم

دور کمر

معمولاً فقط در یک طرف بدن رخ می دهد.

محل علائم بستگی به نوع توزیع درماتوم ویروس دارد.

علائم صورت

اگر بثورات روی صورت تاثیر می گذارد علائم معمولاً فقط در یک طرف ظاهر می شوند – معمولاً در اطراف یک چشم و پیشانی.

آنها می توانند شامل موارد زیر باشند:

درد در درماتوم آسیب دیده

 بثورات پوستی

ضعف عضلانی

سردرد

علائم چشم

اگر ویروس روی عصب چشمی تأثیر می گذارد به این معنی است که فرد مبتلا به هرپس زوستر چشم است.این می تواند باعث درد، قرمزی و تورم در داخل و اطراف چشم و همچنین از دست دادن موقت یا دائمی بینایی شود.

علائم گوش

زونا همچنین می تواند در داخل یا اطراف گوش ایجاد شود که منجر به مشکلات تعادل و شنوایی و همچنین ضعف عضلانی در ناحیه آسیب دیده صورت می شود.این تغییرات می تواند طولانی مدت یا حتی دائمی باشد. فردی که در گوش یا اطراف گوش علائم ایجاد می کند، باید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشد تا خطر عوارض را کاهش دهد.

علائم دهان

اگر زونا بر دهان تأثیر می گذارد ممکن است فرد موارد زیر را تجربه کند:

حساسیت صورت

درد در دهان

دندان درد

ضایعات در بافت ها

درد و ناراحتی این علائم می تواند خوردن یا نوشیدن را دشوار کند.

زونا داخلی

زونا همچنین می تواند اندام های داخلی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.  بثورات ایجاد نمی شود اما مشکلات دیگری ممکن است ایجاد شود.به عنوان مثال محققان شواهدی از زونا در دستگاه گوارش پیدا کرده اند که می تواند منجر به اختلال عملکرد دستگاه گوارش شود و در شریان های مغز که ممکن است خطر سکته مغزی و زوال عقل را افزایش دهد.

همچنین ببینید:

فولات چیست و منابع غذایی سرشار از آن کدامند؟

علائم دیگر

همچنین ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد از جمله:

تب

خستگی

لرز

سردرد

ناراحتی معده

پیشرفت علائم

علائم معمولاً به شرح زیر پیشرفت می کنند:

درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی و خارش شروع به تحت تاثیر قرار دادن قسمت خاصی از پوست می کند.

پس از 2 هفته بثورات ظاهر می شود.

لکه های قرمز و تاول های خارش دار و پر از مایع ایجاد می شود و این کار را برای 3-5 روز ادامه می دهد.

تاول ها ممکن است با هم ادغام شده و یک نوار قرمز جامد تشکیل دهند که شبیه سوختگی شدید است. ملایم ترین لمس ممکن است دردناک باشد.

پس از 7-10 روز، تاول ها به تدریج خشک می شوند. با از بین رفتن تاول ها ممکن است جای زخم جزئی باقی بماند.

زونا معمولاً 2 تا 4 هفته طول می کشد. تا زمانی که تاول ها خشک شوند و پوسته پوسته شوند مسری است.اکثر مردم فقط یکبار دچار زونا می شوند اما در برخی افراد ممکن است عود کند.

عوارض زونا

عوارض احتمالی زونا عبارتند از:

نورالژی پس از هرپس (PHN)  

التهاب مغز یا نخاع، افزایش خطر سکته مغزی، انسفالیت و مننژیت

مشکلات چشم و بینایی

ضعف

مشکلات تعادل و شنوایی

آسیب به عروق خونی، که می تواند منجر به سکته مغزی شود

پنومونی

طبق CDC ، حدود 10 تا 18 درصد افرادی که مبتلا به زونا هستند  PHN را ایجاد می کنند، یک عارضه طولانی مدت است که در آن درد بثورات زونا بسیار فراتر از خود بثورات ادامه می یابد.اگر فردی پس از 40 سالگی دچار زونا شود، احتمال بروز آن بیشتر است و این خطر با افزایش سن همچنان افزایش می یابد.

افراد با سیستم ایمنی ضعیف

افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا هستند و علائم و عوارض شدیدی را تجربه می کنند.

این شامل افرادی است که:

ابتلا به سرطان، به ویژه سرطان خون

 HIV داشته باشد

پیوند عضو انجام داده اند

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی از جمله داروهای شیمی درمانی مصرف می کنند

آیا زونا مسری است؟

انتقال مستقیم زونا به شخص دیگر ممکن نیست. با این حال فردی که هرگز آبله مرغان نداشته است می تواند با تماس مستقیم با مایع موجود در تاول های فردی که در حال حاضر زونا دارد دچار VZV شود.اگر این اتفاق بیفتد و فرد واکسن آبله مرغان را دریافت نکرده باشد بلکه ابتدا آبله مرغان می گیرد، زونا نمی گیرد.زونا از طریق سرفه یا عطسه منتقل نمی شود. فقط تماس مستقیم با مایع تاول ها می تواند ویروس را منتقل کند. بنابراین پوشاندن تاول ها خطر ابتلا را کاهش می دهد.توجه به این نکته ضروری است که ویروس فقط از زمانی که اولین تاول ها ظاهر می شوند تا زمانی که خشک و پوسته پوسته می شوند فعال است. انتقال قبل از ایجاد تاول و بعد از تشکیل پوسته امکان پذیر نیست. اگر فردی دچار تاول نشود ویروس نمی تواند گسترش یابد.

رعایت نکات زیر می تواند از انتقال ویروس جلوگیری کند:

بثورات را بپوشانید.

دست ها را اغلب بشویید.

از لمس یا خاراندن بثورات خودداری کنید.

همین مهم است که از تماس با موارد زیر اجتناب کنید:

نوزادان نارس یا دارای وزن کم هنگام تولد

زنان بارداری که هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده اند یا واکسن آن را دریافت نکرده اند.

کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

درمان زونا

ممکن است پزشک داروهای ضد ویروسی برای جلوگیری از تکثیر ویروس تجویز کند.

درمان ضد ویروسی

درمان ضد ویروسی می تواند به موارد زیر کمک کند:

کاهش شدت و مدت علائم

جلوگیری از ایجاد عوارض

خطر بازگشت بثورات پوستی را کاهش می دهد

کنترل علائم

نکاتی برای کنترل علائم عبارتند از:

استفاده از داروهای مسکن

کاهش دادن استرس

خوردن وعده های غذایی منظم و مغذی

انجام یک ورزش ملایم

پوشیدن لباس های گشاد و راحت

برای از بین بردن خارش CDC توصیه می کند:

استفاده از کالامین

گرفتن دوش ولرم

قرار دادن یک دستمال مرطوب و خنک روی تاول ها

اکثر افراد با درمان خانگی بهبود می یابند اما در صورت بروز علائم دیگر مانند تب، فرد باید از پزشک کمک بگیرد.

واکسن

واکسیناسیون می تواند از آبله مرغان و زونا محافظت کند.

برای کودکان: واکسن آبله مرغان

کارشناسان واکسیناسیون روتین را با واکسن واریسلا (واکسن آبله مرغان) در دوران کودکی توصیه می کنند.

با دو دوز واکسن، حداقل 90 درصد احتمال پیشگیری از آبله مرغان وجود دارد. جلوگیری از آبله مرغان همچنین از ابتلا به زونا جلوگیری می کند.

کودکان باید اولین دوز را در 12-15 ماه دریافت کنند. دوز دوم 4-6 سال است.

آزمایشات نشان داده است که واکسن بی خطر است اگرچه برخی از کودکان ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

درد در محل تزریق

تب خفیف

درد و سفتی موقتی مفصل

از زمان شروع واکسیناسیون در کودکان تعداد موارد زونا کاهش یافته است.

برای افراد مسن: واکسن زونا

واکسن Shingrix ، واکسن Zostavax، برای افراد 50 سال و بالاتر که آبله مرغان داشته اند و بنابراین دارای VZV هستند، امکان پذیر است.  کارشناسان همچنین این واکسن را برای کسانی که آبله مرغان یا زونا نداشته اند توصیه می کنند.

چه کسانی نباید واکسن بزنند؟

افرادی که نباید واکسن زونا را بدون مشورت اولیه با پزشک خود انجام دهند، شامل افرادی است که:

به هر یک از اجزای واکسن زونا حساسیت داشته باشند.

سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

باردار هستند.

علل زونا 

زونا ناشی از VZV است، همان ویروسی که باعث آبله مرغان می شود.  پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس در بدن باقی می ماند. در گانگلیون ریشه پشتی سیستم عصبی محیطی خوابیده است. VZVمتعلق به گروهی از ویروس ها به نام ویروس های تبخال است. به همین دلیل است که زونا نام "تبخال زوستر" را نیز دارد.همه ویروس های تبخال می توانند در سیستم عصبی پنهان شوند، جایی که می توانند به طور نامحدود در حالت نهفته باقی بمانند. در شرایط مناسب، ویروس هرپس زوستر می تواند دوباره فعال شود، مانند بیدار شدن از خواب زمستانی، و با حرکت در رشته های عصبی باعث ایجاد عفونت فعال جدید می شود. معمولاً مشخص نیست که چه چیزی باعث این اتفاق می شود، اما ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که چیزی سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و باعث می شود ویروس دوباره فعال شود.

عوامل محرک

عوامل احتمالی و عوامل محرک عبارتند از:

سن بالا

انواع سرطان یا گزینه های درمانی سرطان

 اچ آی وی

درمان هایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند

استرس

خلاصه کلی:

هرکسی که آبله مرغان داشته باشد می تواند به زونا مبتلا شود.

اکثر افراد در عرض 3-5 هفته بهبودی کامل از زونا را تجربه می کنند، اما برخی عوارض شدیدی را تجربه می کنند. کسانی که بیشتر در معرض خطر هستند افرادی هستند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

واکسیناسیون واریسلا در دوران کودکی می تواند از آبله مرغان و زونا جلوگیری کند.

افراد 50 ساله و بالاتر باید در مورد واکسیناسیون با پزشک خود مشورت کنند.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday